του Βόλφγκανγκ Μύνχάου
το άρθρο του Wolfgang Münchau Ein deutsches Tabu nach dem anderen wird kippen, δημοσιεύθηκε στη στήλη του Der Spur des Geldes (Τα ίχνη του χρήματος), στο περιοδικό © Der Spiegel, 5.2.2014
Αρνητικά
επιτόκια και ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων και
δανείων: Η ΕΚΤ θα πρέπει να καταφύγει σε μη συμβατικά μέσα, για να
περιορίσει την κρίση στην ευρωζώνη που σιγοκαίει. Το μόνο ερώτημα που απομένει, είναι πώς οι κεντρικοί τραπεζίτες θα μεθοδεύσουν επικοινωνιακά το γκρέμισμα των ταμπού.
Αυτές τις εβδομάδες, φαίνεται στον ορίζοντα μια σημαντική διόρθωση στην ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική. Η ιστορία που διαδραματίζεται εδώ, είναι ένα καλό παράδειγμα του τι συμβαίνει, όταν
οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να σπάσουν πολιτικά ταμπού. Ένα τέτοιο γκρέμισμα των ταμπού είναι πλέον προ των πυλών.
 |
| Ντράγκι - Τρισέ: «Ο νέος είναι ωραίος, ο παλιός είναι αλλοιώς» |
Η ιστορία αυτή άρχισε πριν από τέσσερα χρόνια. Τον Μάιο του 2010, η κρίση στην Ευρωζώνη είχε ηλικία μόνον ενός εξαμήνου. Μπορείτε να θυμηθείτε; Ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Jean - Claude Trichet, παρά τις Γερμανικές διαμαρτυρίες, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων. Κατά τους επόμενους μήνες, η ΕΚΤ αγόρασε περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια ευρώ κρατικών ομολόγων - περίπου τα μισά από αυτά ήταν Ιταλικά.
Και οι δύο Γερμανοί εκπρόσωποι στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ εκείνη την εποχή, ο Axel Weber, πρώην επικεφαλής της Bundesbank (η Γερμανική Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα), και ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ Jürgen Stark, είχαν κατηγορηματικά αντίθετη γνώμη. Μειοψήφισαν, έχασαν. Όμως οι σκεπτικιστές επέβαλλαν στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων μια σημαντική τεχνική λεπτομέρεια: Η ΕΚΤ για κάθε ευρώ που αγόραζε, έπρεπε να αποσύρει από το Ευρωσύστημα ένα ευρώ από κάποιο άλλο μέρος του. Στην ορολογία των κεντρικών τραπεζιτών αυτό ονομάζεται αποστείρωση. Η ιδέα που βρίσκεται πίσω από αυτό: Η προσφορά χρήματος στη ζώνη του ευρώ δεν θα πρέπει να αυξηθεί.
Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα δεν έγινε τίποτε, μέχρι που ο νέος
επικεφαλής της ΕΚΤ Mario Draghi διοχέτευσε χρήματα στην αγορά, πριν
από δύο χρόνια [LTRO]. Οι εμπορικές τράπεζες έλαβαν ένα τριετές δάνειο ύψους περίπου 1 τρισεκατομμυρίου €. Εδώ και περίπου ένα χρόνο, οι τράπεζες αποπληρώνουν αυτό το δάνειο με γρήγορο ρυθμό.
Όλα αυτά μοιάζουν εκ πρώτης όψεως, σαν η κρίση να τίθεται υπό έλεγχο. Ωστόσο, η πρόωρη αποπληρωμή εκ μέρους των εμπορικών τραπεζών της πίστωσης που έλαβαν, από τη σκοπιά της ΕΚΤ είναι προβληματική. Επειδή όσο ταχύτερα οι τράπεζες αποπληρώνουν το δάνειο, τόσο υψηλότερα ανεβαίνουν τα επιτόκια στις αγορές.
Στη ζώνη του ευρώ συμβαίνει εντελώς «στα μουλωχτά» αύξηση των επιτοκίων
Γιατί συμβαίνει αυτό, τεχνικά είναι λίγο περίπλοκο. Σχετίζεται με το σύστημα, με το οποίο η ΕΚΤ ελέγχει τα επιτόκια στις αγορές. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιεί δύο επιτόκια - η μία είναι για τις κανονικές συναλλαγές χρήματος. Τα Μέσα μαζικής ενημέρωσης αυτό το ονομάζουν βασικό επιτόκιο. Εκτός αυτού, υπάρχει ένα άλλο επιτόκιο, που λαμβάνουν οι εμπορικές τράπεζες όταν βραχυπρόθεσμα «παρκάρουν» πλεονάζοντα χρήματα στην ΕΚΤ.
Αυτή τη στιγμή, το βασικό επιτόκιο βρίσκεται στο 0,25 %, το «επιτόκιο παρκαρίσματος» είναι 0 %. Το εύρος μεταξύ τους καλείται διάδρομος των επιτοκίων. Καθώς οι τράπεζες έλαβαν το τριετές δάνειο, διέθεταν περισσότερα χρήματα από ό,τι χρειάζονταν. Τα επιτόκια στις αγορές έπεσαν εκείνη τη στιγμή σχεδόν στο μηδέν - στο κάτω μέρος του διαδρόμου. Ωστόσο, δεδομένου ότι οι εμπορικές τράπεζες αποπληρώνουν όλο και περισσότερα χρήματα του δανεισμού, όλα έχουν σχεδόν επανέλθει στο φυσιολογικό. Τα επιτόκια βρίσκονται πάλι κοντά στην ανώτερη ζώνη. Στη ζώνη του ευρώ συμβαίνει λοιπόν εντελώς «στα μουλωχτά» αύξηση των επιτοκίων. Και έτσι, η ΕΚΤ έχει ένα πρόβλημα. Ο πληθωρισμός [της Ευρωζώνης ως σύνολο] ανέρχεται σήμερα σε μόλις 0,7 %. Η άνοδος των επιτοκίων της αγοράς επιδρά σαν δηλητήριο.
Μια
λύση αυτου του προβλήματος θα ήταν πολύ απλή - και μας φέρνει στις
αποστειρώσεις που προαναφέραμε: Να παύσουν να επαναντλούν κάθε
εβδομάδα από την αγορά, τα συρρικνωμένα πλέον στα 175 δισεκατομμύρια € αποθέματα χρέους του προγράμματος αγοράς ομολόγων. Με τον τρόπο αυτό, η πλεονάζουσα ρευστότητα στο σύστημα θα υπερδιπλασιαζόταν. Τα επιτόκια της αγοράς θα μπορούσαν στη συνέχεια εκ των πραγμάτων να πέσουν και πάλι κοντά στο μηδέν.
Η ΕΚΤ θα υποχρεωθεί να προχωρήσει παραπέρα
Υπάρχουν δύο αντιρρήσεις που μπορούν να καταρριφθούν. Πρώτον: Με τον τρόπο αυτό, δεν θα χρηματοδοτεί η ΕΚΤ δημόσιο χρέος [σημ. ΜτΚ: πράγμα που απαγορεύεται απο το καταστατικό της]; Όχι, αυτό θα ίσχυε σε μόνο περίπτωση αθέτησης των υποχρεώσεων. Αλλά αν η Ιταλία δεν μπορούσε να πληρώσει τα χρέη της, τότε θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε εντελώς άλλα προβλήματα απο τις αποστειρώσεις.
Η δεύτερη ένσταση : Δεν υπάρχει καμία διαφορά εάν τα επιτόκια είναι στο μηδέν ή 0,25 %. Και αυτό είναι λάθος. Αν επρόκειτο απλά για ζήτημα καθημερινής διαχείρισης των τραπεζών, τότε το 0,25 % στην πραγματικότητα δεν έχει καμμιά σημασία. Αλλά με κάθε μεταβολή επιτοκίου, μεταβάλλονται όλα τα επιτόκια στην αγορά. Επιπρόσθετα, η ΕΚΤ τώρα πλέον δήλωσε εκ των προτέρων ότι δεν θέλει να αυξήσει τα επιτόκια. Εάν τα επιτόκια της αγοράς αυξάνουν «στα μουλωχτά», τότε η επίδραση αυτής της δήλωσης εκμηδενίζεται.
Η ΕΚΤ θα μπορούσε τώρα να ακυρώσει τις αχαρακτήριστες αυτές αποστειρώσεις. Θα μπορούσε να μειώσει περαιτέρω τα βασικά επιτόκια. Κατά την εκτίμησή μου, στο τέλος θα πάει ακόμη πιό πέρα. Σε
αυτή τη διαδικασία, το ένα Γερμανικό ταμπού μετά το άλλο θα πέσουν: Οι
αποστειρώσεις δεν είναι δυνατό να τηρηθούν, τα αρνητικά επιτόκια έρχονται, και κάποτε,
θα έλθει ακόμη και το μεγάλο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων και δανείων. Μόνον που θα πρέπει να βρούν και έναν τρόπο για να μεθοδεύσουν επικοινωνιακά όλα αυτά.
Εύχομαι καλή διασκέδαση. Ωστόσο, η αλήθεια για τη ζώνη του Ευρώ το έτος 2014 είναι, ότι χωρίς την ΕΚΤ, τίποτε πιά δεν μπορεί να λειτουργήσει. Αυτή είναι η πραγματική δύναμη στην Ευρωζώνη.
Ο συντάκτης οικονομικών θεμάτων Βόλφγκανγκ Μύνχάου (Der Spiegel - Financial Times), στον ιστότοπο Μετά την Κρίση
Wolfgang Münchau - Οι κίνδυνοι του έτους 2014 (Der Spiegel - Αυγή)
Wolfgang Münchau στον Spiegel
Η πρόβλεψη για άρση της αποστείρωσης επαληθεύθηκε μία εβδομάδα μετά : Η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας Bundesbank, σήμερα 17.2.2014, ανακοίνωσε ότι θα στηρίξει την
αναστολή της "αποστείρωσης" του προγράμματος αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ, αυξάνοντας έτσι τα κεφάλαια στο τραπεζικό σύστημα κατά $175 δισ. (Γερμανικό "ναι" στο σχέδιο Ντράγκι - EURO2day, 17.2.2014)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου