Πώς στρίβουμε δεξιά

του Σερζ Αλιμί

 

© Le Monde Diplomatique - ελλ. έκδ.: Serge Halimi - Πώς στρίβουμε δεξιά (μτφρ. Βάλια Καϊμάκη), 6.6.2015  -  Το γαλλικό πρωτότυπο (Le Monde Diplomatique) - αναδημοσ.:  REDNotebook 

     

Πορείες διαμαρτυρίας, συμμετοχή στις εκλογές, άσκηση εξουσίας. Σ' αυτούς τους τρεις τύπους πολιτικής δράσης βλέπουμε ένα κοινό χαρακτηριστικό: οι λαϊκές τάξεις απομακρύνονται (ή τις απομακρύνουν) από αυτές τις δραστηριότητες.

   

Όταν στις 11 Ιανουαρίου, εκατομμύρια Γάλλοι διαδήλωσαν την αλληλεγγύη τους με τα θύματα των επιθέσεων στο Παρίσι, η κινητοποίηση των μεσαίων τάξεων ήρθε για μια ακόμη φορά σε αντίθεση μ’ εκείνη, την περισσότερο σεμνή, του κόσμου της εργατιάς και των νέων των μη προνομιούχων περιοχών. Εδώ και χρόνια, ο «δρόμος» αστικοποιείται. Το ίδιο και οι κάλπες. Σχεδόν σε κάθε εκλογές, το ποσοστό συμμετοχής υποχωρεί ανάλογα με το επίπεδο του εισοδήματος. Και η «εθνική αντιπροσώπευση» παύει να είναι εθνική, αφού εύκολα μπερδεύεται με την αντιπροσώπευση των υψηλότερων τάξεων. Γίνεται άραγε η πολιτική ένα σπορ των ελίτ;
Το βλέπουμε ήδη στην περίπτωση της ευρωπαϊκής αριστεράς. Το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας ιδρύθηκε στις αρχές του 20^ου αιώνα με στόχο να εκπροσωπήσει τον εργατικό κόσμο. Το 1966, το ψήφιζε το 69% των χειρωνακτών εργατών, το ποσοστό αυτό έπεσε στο 45% το 1987 και τέλος στο 37% στις εκλογές του Μαΐου. Ο Μπλερισμός εκτιμούσε πώς έπρεπε να δώσει προτεραιότητα στις μεσαίες τάξεις και το κατάφερε. Οι Εργατικοί κατάφεραν να υποχωρήσουν εκλογικά με τη βοήθεια της πιο αστικής ψήφου στην ιστορία τους.

Max Beckman - Πάρτυ στο Παρίσι (1947)

«Η όλο και μεγαλύτερη απομάκρυνση των λαϊκών στρωμάτων από τα κόμματα της αριστεράς, γεγονός που παρατηρείται σε όλες τις δυτικές δημοκρατίες, έχει σίγουρα σχέση με την μείωση των εκλεγμένων που προέρχονται από μη προνομιούχα περιβάλλοντα και οι οποίοι γνώριζαν τις συνθήκες διαβίωσής τους», σημειώνει ο πολιτειολόγος Πατρίκ Λεάνγκ. Ας κρίνουμε από τους αριθμούς: το 1945, το ένα τέταρτο των Γάλλων βουλευτών ήταν εργάτες ή μισθωτοί πριν την εκλογή τους. Σήμερα δεν αντιπροσωπεύουν παρά το 2,1%. Το 1983, εβδομήντα οκτώ δήμαρχοι πόλεων άνω των 30.000 κατοίκων προέρχονταν από αυτές τις δύο κοινωνικές κατηγορίες (που αντιπροσωπεύουν την πλειονότητα του πληθυσμού), τριάντα χρόνια αργότερα δεν απέμεναν παρά έξι (1).
Είναι το σύστημα αντιπροσωπευτικό; Περισσότεροι από τους μισούς αμερικανούς θεωρούν ότι η Πολιτεία θα έπρεπε να αναδιανέμει τον πλούτο φορολογώντας τους έχοντες. Από τους οποίους - ανθρώπινο είναι - μόνο το 17% θα συμφωνούσε με κάτι τέτοιο (2). Κι όμως η λειτουργία των δυτικών δημοκρατιών εγγυάται ότι η γνώμη των ισχυρών είναι αυτή που κερδίζει, χωρίς πραγματική αντιπαράθεση. Μια τάξη που έχει συνείδηση των συμφερόντων της συμπεριφέρεται τόσο πιο ήρεμα, όσο τα θέματα «αντιπερισπασμού» που ανεβαίνουν ψηλά στην ατζέντα των μίντια - τα οποία της ανήκουν - συνεχίζουν να περισπούν το δημόσιο διάλογο. Και να στρέφουν τα λαϊκά στρώματα το ένα εναντίον του άλλου.

Όταν το σύστημα είναι καλά ρονταρισμένο, δεν απομένει παρά να ζητήσουμε τη γνώμη περισπούδαστων ειδικών, οι οποίοι έχουν ως αποστολή να μας θυμίζουν ότι η απάθεια των μεν καθώς και ο θυμός των δε, ερμηνεύονται από τη «δεξιά στροφή» της κοινωνίας μας…

(1) Patrick Lehingue, «Les classes populaires et la démocratie représentative en France», «Savoir/Agir», αρ. 31, Bellecombe-en-Bauges, Μάρτιος
(2) Βλ. Noam Scheiber, «2016 hopefuls and wealthy are aligned on inequality», «The New York Times», 30 Μαρτίου

Ο δημοσιογράφος και πολιτικός επιστήμονας Serge Halimi (1955) είναι Διευθυντής της «Monde diplomatique». Μέχρι το 2000 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Paris VIII
     

                

Βιβλία του Σερζ Αλιμί