του Γκέρχαρντ Σικ
© Die Zeit: Gerhard Schick - Ein "Weiter so" wird sehr teuer - 4.6.2015
Η κατάσταση στην Ελλάδα έχει επιδεινωθεί πάλι πολύ λόγω του χρονίζοντος αδιεξόδου. Ακόμη και άν βρεθεί συμβιβαστική λύση στην τωρινή διαφωνία, αυτό δεν θα αλλάξει τίποτε το ουσιαστικό.
Κοιτάζοντας προς τα πίσω, προς τους τελευταίους μήνες κατά τους οποίους η Ελλάδα διαπραγματεύεται με τα θεσμικά όργανα που παλαιότερα ονομαζόταν Τρόικα, είναι σαφές τι πρέπει να αλλάξει στο μέλλον. Ενώ μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου ήταν αισθητό στην Ελλάδα ένα πνεύμα αισιοδοξίας, τώρα εξαπλώνεται η απογοήτευση. Η αβεβαιότητα για την έκβαση των διαπραγματεύσεων και η έλλειψη σαφούς δέσμευσης και από τις δύο πλευρές ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στη ζώνη του ευρώ, έχουν επιδεινώσει και πάλι πολύ την οικονομική κατάσταση.
Με αυτά τα δεδομένα, ποιός θα ήταν πρόθυμος στην Ελλάδα για να λάβει μακροπρόθεσμες οικονομικές αποφάσεις μέσα σε τέτοιες συνθήκες; Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα βρίσκεται υπό πίεση από πολλές πλευρές: Καθώς οι επιχειρήσεις παγώνουν τις αναγκαίες επενδύσεις και οι πολίτες αποφεύγουν τις δαπάνες, έχει ουσιαστικά σταματήσει κάθε νέα δραστηριότητα πιστωτικών χορηγήσεων. Οι τράπεζες έχουν επίσης πρόβλημα ρευστότητας, το οποίο συνεχώς εντείνεται όλο και περισσότερο. Κατά την τελευταία εβδομάδα και μόνον, έχει αποσυρθεί από τις καταθέσεις ένα ποσό-ρεκόρ του 1 δις €. Και το ποσοστό των επισφαλών δανείων που έφθανε ήδη μέχρι και το τρομακτικά υψηλό ποσοστό 38,8 % στις 4 συστημικές ελληνικές τράπεζες, τώρα αυξήθηκε περισσότερο.
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η καταναλωτική συμπεριφορά των νοικοκυριών: Ενώ οι Έλληνες περικόπτουν τα καταναλωτικά έξοδα για βραχυπρόθεσμα αγαθά, ταυτόχρονα κάποιοι απο αυτούς αυξάνουν τις αγορές διαρκών αγαθών,* έχοντας ως στόχο να μπορέσουν να διασώσουν με αυτό τον τρόπο τα περιουσιακά στοιχεία τους ακόμη και σε περίπτωση αλλαγής νοίσματος. Και τέλος, η ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί σε ληξιπρόθεσμες δανειακές υποχρεώσεις της προς το ΔΝΤ, καθυστερεί να πληρώσει όλο και περισσότερες οφειλές της προς επιχειρήσεις, που φθάνουν τώρα το ύψος των 5 δις € τουλάχιστον. Αυτό ζημιώνει εταιρείες που έχουν ήδη προσφέρει υπηρεσίες στο κράτος, αλλά δεν πληρώνονται γι' αυτές.
Σε όλα αυτά τα θέματα έχουμε μια αυτοτροφοδοτούμενη διαδικασία που συνεχώς ενισχύεται: Όσο πιο πολύ διαρκούν οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τους πιστωτές της, τόσο πιο επισφαλής γίνεται η οικονομική κατάσταση και τόσο πιο δύσκολο γίνεται για τη χώρα το να επιτύχει κάποιους κοινά συμφωνημένους δημοσιονομικούς στόχους. Έτσι, η παράταση των διαπραγματεύσεων απειλεί να γίνει κάτι που θα το πληρώσουν πολύ ακριβά, όχι μόνο η Ελλάδα αλλά και οι πιστωτές της.
Τώρα διαφαίνεται ότι θα μπορούσαν να καταλήξουν σύντομα σε μια συμβιβαστική λύση, ώστε να καταβληθεί στην Ελλάδα η τελευταία δόση του δεύτερου πακέτου διάσωσης. Ωστόσο, με αυτό δεν θα επιλυθεί η καρδιά του προβλήματος. Τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας θα εξακολουθήσουν να απασχολούν την ΕΕ για τα επόμενα δέκα έως είκοσι χρόνια. Επιπλέον, η χώρα θα χρειαστεί το συντομότερο δυνατόν ένα τρίτο πακέτο διάσωσης, για το οποίο, προς το παρόν, δεν έχει γίνει ακόμη ούτε η παραμικρή συζήτηση. Έτσι, η πολιτική αβεβαιότητα θα συνεχιστεί. Ο κίνδυνος της εξόδου από τη ζώνη του ευρώ, η οποία θα μπορούσε να πυροδοτηθεί από εσωτερικά πολιτικά κίνητρα στην Ελλάδα, σε καμμία περίπτωση δεν έχει αποφευχθεί.
Τώρα διαφαίνεται ότι θα μπορούσαν να καταλήξουν σύντομα σε μια συμβιβαστική λύση, ώστε να καταβληθεί στην Ελλάδα η τελευταία δόση του δεύτερου πακέτου διάσωσης. Ωστόσο, με αυτό δεν θα επιλυθεί η καρδιά του προβλήματος. Τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας θα εξακολουθήσουν να απασχολούν την ΕΕ για τα επόμενα δέκα έως είκοσι χρόνια. Επιπλέον, η χώρα θα χρειαστεί το συντομότερο δυνατόν ένα τρίτο πακέτο διάσωσης, για το οποίο, προς το παρόν, δεν έχει γίνει ακόμη ούτε η παραμικρή συζήτηση. Έτσι, η πολιτική αβεβαιότητα θα συνεχιστεί. Ο κίνδυνος της εξόδου από τη ζώνη του ευρώ, η οποία θα μπορούσε να πυροδοτηθεί από εσωτερικά πολιτικά κίνητρα στην Ελλάδα, σε καμμία περίπτωση δεν έχει αποφευχθεί.
Συνακόλουθα, πρέπει και από τις δύο πλευρές να εξαχθούν τα αναγκαία συμπεράσματα από τις διαπραγματεύσεις των τελευταίων μηνών:
Πρώτον, χρειάζεται μια σαφής διαβεβαίωση ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στη νομισματική ένωση και οι συνομιλίες λαμβάνουν χώρα αποκλειστικά και μόνο σε αυτό το πλαίσιο. Είναι ο μόνος τρόπος για να μειωθεί η αβεβαιότητα που επικρατεί στην οικονομική δραστηριότητα.
Δεύτερον, οι συμφωνίες πρέπει να ανοίγουν μια μακροπρόθεσμη προοπτική.
Ενόσω η σαφήνεια διαρκεί μόνον ελάχιστα λεπτά της ώρας, οι μεταρρυθμίσεις μακροπρόθεσμης λογικής και οι επενδύσεις παραμένουν εκτός προγράμματος. Όμως αυτό είναι που χρειάζεται επειγόντως η Ελλάδα. Οι υπόλοιπες χώρες της ζώνης του ευρώ θα πρέπει να δώσουν στους Έλληνες μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο για την επίτευξη των στόχων που θα συμφωνηθούν. Μόνον έτσι θα μπορέσει η ελληνική κυβέρνηση να αναπτύξει μιαν στρατηγική επενδύσεων, η οποία θα αποτελεί βάση για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.
Οι διαπραγματευόμενοι εταίροι θα πρέπει επιτέλους να σταματήσουν να ασχολούνται αποκλειστικά και μόνον με τη δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας. Τους τελευταίους μήνες, έγινε πάρα πολλή συζήτηση για το απόλυτο ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος. Θα ήταν πιο ουσιαστικό να δημιουργηθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις ώστε η ελληνική οικονομία να αρχίσει να αναπτύσσεται και πάλι.
Για να επιτευχθεί αυτό, ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα πρέπει να ανασυνταχθεί. Δεν θα πρέπει να είναι ο υπότροφος της χώρας, αλλά πάροχος υπηρεσιών. Οι απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων με την (ακριβή για το κράτος) συνταξιοδότησή τους, όπως έχουν γίνει στο παρελθόν με τη συμβουλή της τρόικας, ούτε είναι δημοσιονομικά λογικές, ούτε συμβάλλουν σε πιο αποτελεσματική διαχείριση: μάλλον το αντίστροφο επιτυγχάνουν.
Πολύ πιο σημαντικά μέτρα είναι, να μειωθεί η επιρροή των κομμάτων στην επιλογή προσωπικού για τις δημόσεις υπηρεσίες, να εισαχθεί η αξιολόγηση του προσωπικού από όργανα εξωτερικά της υπηρεσίας, να υπάρξει περισσότερη διαφάνεια και να εισαχθεί στο Δημόσιο σύγχρονη τεχνολογία πληροφορικής.
Η υπέρβαση της κρίσης στην Ελλάδα χρειάζεται χρόνο και πολλές νέες, επαναλαμβανόμενες συμφωνίες μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων μερών. Επίσης, ένα πράγμα είναι σαφές: μια νέα παρτίδα του τελευταίου διαπραγματευτικού πόκερ δεν πρέπει να υπάρξει. Θα την πληρώσουμε όλοι πάρα πολύ ακριβά, ακόμη και η Γερμανία.
* Αύξηση στις πωλήσεις αυτοκινήτων
Η υπέρβαση της κρίσης στην Ελλάδα χρειάζεται χρόνο και πολλές νέες, επαναλαμβανόμενες συμφωνίες μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων μερών. Επίσης, ένα πράγμα είναι σαφές: μια νέα παρτίδα του τελευταίου διαπραγματευτικού πόκερ δεν πρέπει να υπάρξει. Θα την πληρώσουμε όλοι πάρα πολύ ακριβά, ακόμη και η Γερμανία.
* Αύξηση στις πωλήσεις αυτοκινήτων
Ο Gerhard Schick είναι εκπρόσωπος για χρηματοοικονομικά θέματα της κοινοβουλευτικής ομάδας Συμμαχία 90 / Πράσινοι (Bündnis 90/Die Grünen) στην Bundestag. Είναι οικονομολόγος που έχει εργαστεί, μεταξύ άλλων για το Ινστιτούτο Walter Eucken στο Φράιμπουργκ.
Βιβλία του Gerhard Schick:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου