του Βόλφγκανγκ Μύνχάου
© Der Spiegel Online, 28 Αυγούστου 2013
Το εκλογικό πρόγραμμα του αριστερού Γερμανικού κόμματος Die Linke, ως προς το θέμα της κρίσης στην Ευρωζώνη, πείθει για την ειλικρίνεια και τη ευφυία του. Έτσι, το κόμμα αυτό είναι πολύ πιο μπροστά από τα δύο μεγάλα - και αποτελεί ιδανικό κυβερνητικό εταίρο για τους Σοσιαλδημοκράτες και τούς Πράσινους.
Η Αριστερά (Die Linke), μαζί με τους Πράσινους (Die Grünen), είναι τα μόνα κόμματα των οποίων τα προγράμματα βασίζονται σε μια ειλικρινή και ευφυή ανάλυση της κρίσης. Οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) αυτολογοκρίνονται. Οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) περιορίζουν όλη την οικονομία στην ανταγωνιστικότητα, ενώ οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP) υποδαυλίζουν έναν παράλογο φόβο πληθωρισμού.
Οι Linke κατανοούν την οικονομική κρίση ως κρίση ανισορροπιών. "Η πολιτική της κυβέρνησης Μέρκελ έχει παρερμηνεύσει την κρίση των χρηματοπιστωτικών αγορών ως κρίση κρατικών χρεών. Αντιστρέφει την σχέση της αιτίας και τού αποτελέσματος". 'Ετσι ακριβώς είναι. Πρόκειται για μια κρίση ακατάσχετης ροής κεφαλαίων από Βορρά προς Νότο [πριν το 2008], το απότομο τέλος της οποίας προκάλεσε ένα οικονομικό σοκ, που κατέληξε σε κατακόρυφη άνοδο των δημοσιο-οικονομικών ελλειμμάτων. Στο θέμα αυτό οι Linke και οι Πράσινοι έχουν απόλυτο δίκιο. Όποιος δεν το καταλαβαίνει, δεν πρόκειται ποτέ να βρεί λύση γι' αυτή την κρίση.
Αυτό που μου αρέσει ιδιαίτερα στη θέση των Linke, είναι η συνεπής εφαρμογή της ανάλυσης τους σχετικά με την κρίση, στη συμπεριφορά τους στις ψηφοφορίες στο κοινοβούλιο. Σε αντίθεση με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους, οι Linke ψήφιζαν στη Βουλή σταθερά εναντίον της πολιτικής της Ομοσπονδιακής κυβέρνησης για την κρίση. Η στήριξη που παρείχαν οι Πράσινοι πρός την κυβέρνηση στις σχετικές ψηφοφορίες, μοιάζει σαν μια συγγνώμη. Είχαν συμφωνήσει μόνον απρόθυμα, ενάντια στη θέλησή τους, προκειμένου να αποφευχθεί μια ακόμη μεγαλύτερη κρίση. Θεωρώ αυτό το επιχείρημα αντιφατικό.
Άν αποδεχθούμε την ανάλυση των Grünen και των Linke ότι βρισκόμαστε όντως μέσα σε μια κρίση των χρηματοπιστωτικών αγορών, τότε η πολιτική της σημερινής κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της κρίσης, οδεύει προς μιά καταστροφή στο τέλος. Σ' αυτή την περίπτωση, θα ήταν πολύ καλύτερα να τεθεί σ' αυτήν ένα τέλος τώρα, παρά σε πέντε χρόνια. Στο σημείο αυτό, οι Linke έχουν δίκιο. Ήταν ιδιαίτερα συνεπές να καταψηφίσουν το δημοσιο-οικονομικό σύμφωνο, το οποίο ορίζει για το κράτος μια πολιτική λιτότητας στο διηνεκές.
Όπως και στην περίπτωση του κόμματος των Πρασίνων, η μακροοικονομική ανάλυση υποτάσσεται σε ιδεολογικές προκαταλήψεις. Το πρόγραμμά των Linke είναι απελπιστικά υπερφορτωμένο. Εκμεταλλεύονται την κρίση ως εργαλείο για ν' απαιτήσουν υψηλότερους μισθούς και αναδιανομή. Το ποσοστό των μισθών - το μερίδιο των μισθών στο ΑΕΠ - έχει μειωθεί στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1970, προς όφελος των κερδών του κεφαλαίου. Ένας από τους λόγους είναι βέβαια η παγκοσμιοποίηση, επειδή έφερε μεγαλύτερο ανταγωνισμό των μισθών. Για το λόγο αυτό, δεν είναι δυνατό μέσα από την κρίση απλώς να απαιτείς αύξηση των μισθών, αλλά το πολύ μια ανακατανομή των μισθών μεταξύ των χωρών και μια παγκόσμια συντονισμένη διόρθωση στη σχέση μεταξύ των κερδών του κεφαλαίου και των μισθών. Πώς θα γίνει και θα λειτουργήσει αυτό στην πράξη, οι Linke δεν μας το λένε.
Λείπει ο διεθνής συντονισμός
Το μεγαλύτερο πρόβλημα του προγράμματος των Linke είναι η υπόθεση ότι μπορεί να λυθεί η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση μέ τα μέσα μιας αναδιανεμητικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο. Το κόμμα αυτό σιωπά στα ζητήματα του διεθνούς συντονισμού.
Όμως χωρίς τον διεθνή συντονισμό, η κρίση είναι αδύνατο να λυθεί. Και προς στιγμήν, η τάση είναι ακριβώς προς την αντίθετη κατεύθυνση. Αμέσως μετά την κατάρρευση της επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers το 2008, υπήρξε ένα μικρό παράθυρο χρόνου για επανακατεύθυνση του διεθνούς οικονομικού συστήματος. Δεν φαίνεται πιά να υπάρχει καθόλου θέληση. Η ομάδα των ισχυρότερων οικονομικά χωρών (G20) έχει εκφυλιστεί σε έναν όμιλο συζητήσεων.
Εκτός από τους Πράσινους και τους Linke, επίσης και το νέο κόμμα της Εναλλακτικής Λύσης για τη Γερμανία (AfD) έχει μια ανάλυση της κρίσης ευφυή σε περιεχόμενο, έστω και αν αυτό οδηγεί σε ένα εντελώς διαφορετικό τελικό συμπέρασμα, το οποίο καθόλου δεν συμμερίζομαι. Συνολικά λοιπόν, υπάρχουν τρία κόμματα που παίρνουν σχετικά σαφή θέση για την κρίση, και τρία άλλα που είτε δεν είναι αξιόπιστα, είτε δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν το ζήτημα.
Όποιους λόγους και να έχουν οι Σοσιαλδημοκράτες και δεν θέλουν να σχηματίσουν μια κυβερνητική συμμαχία με τους Linke, η κρίση της Ευρωζώνης δεν θα πρέπει να είναι ένας απο αυτούς τους λόγους. Αντίθετα: Αν σχηματίσουν έναν "μεγάλο συνασπισμό" με τους Χριστιανοδημοκράτες, τότε θα μοιραστούν την ευθύνη της αποτυχίας της πολιτικής Μέρκελ για την κρίση. Και τότε, οι Πράσινοι και οι Linke θα έχουν ένα θέμα με το οποίο θα χτυπούν αυτήν την κυβέρνηση "μεγάλου συνασπισμού".
Αυτό είναι λοιπόν το δικό μου - ασφαλώς αμφιλεγόμενο - συμπέρασμα από τα πέντε κομματικά προγράμματα για τις εκλογές: Από μακροοικονομική άποψη, ένας Κόκκινος - Κόκκινος - Πράσινος κυβερνητικός συνασπισμός (SPD - Linke - Grünen) θα ήταν η καλύτερη λύση και η μoναδική παραλλαγή Γερμανικής κυβέρνησης που θα είχε μια ευκαιρία για να καταπολεμήσει την κρίση με επιτυχία. Ακόμη και μόνον, διότι ένας τέτοιος συνασπισμός προσφέρει μια διαφορετική αφήγηση για την οικονομική πολιτική.
O Wolfgang Münchau είναι οικονομικός συντάκτης στους Financial Times και στον Spiegel
Παλιότερα άρθρα του Wolfgang Münchau σ' αυτή την ιστοσελίδα:
Η Αριστερά (Die Linke), μαζί με τους Πράσινους (Die Grünen), είναι τα μόνα κόμματα των οποίων τα προγράμματα βασίζονται σε μια ειλικρινή και ευφυή ανάλυση της κρίσης. Οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) αυτολογοκρίνονται. Οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) περιορίζουν όλη την οικονομία στην ανταγωνιστικότητα, ενώ οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP) υποδαυλίζουν έναν παράλογο φόβο πληθωρισμού.
Οι Linke κατανοούν την οικονομική κρίση ως κρίση ανισορροπιών. "Η πολιτική της κυβέρνησης Μέρκελ έχει παρερμηνεύσει την κρίση των χρηματοπιστωτικών αγορών ως κρίση κρατικών χρεών. Αντιστρέφει την σχέση της αιτίας και τού αποτελέσματος". 'Ετσι ακριβώς είναι. Πρόκειται για μια κρίση ακατάσχετης ροής κεφαλαίων από Βορρά προς Νότο [πριν το 2008], το απότομο τέλος της οποίας προκάλεσε ένα οικονομικό σοκ, που κατέληξε σε κατακόρυφη άνοδο των δημοσιο-οικονομικών ελλειμμάτων. Στο θέμα αυτό οι Linke και οι Πράσινοι έχουν απόλυτο δίκιο. Όποιος δεν το καταλαβαίνει, δεν πρόκειται ποτέ να βρεί λύση γι' αυτή την κρίση.
Αυτό που μου αρέσει ιδιαίτερα στη θέση των Linke, είναι η συνεπής εφαρμογή της ανάλυσης τους σχετικά με την κρίση, στη συμπεριφορά τους στις ψηφοφορίες στο κοινοβούλιο. Σε αντίθεση με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους, οι Linke ψήφιζαν στη Βουλή σταθερά εναντίον της πολιτικής της Ομοσπονδιακής κυβέρνησης για την κρίση. Η στήριξη που παρείχαν οι Πράσινοι πρός την κυβέρνηση στις σχετικές ψηφοφορίες, μοιάζει σαν μια συγγνώμη. Είχαν συμφωνήσει μόνον απρόθυμα, ενάντια στη θέλησή τους, προκειμένου να αποφευχθεί μια ακόμη μεγαλύτερη κρίση. Θεωρώ αυτό το επιχείρημα αντιφατικό.
Άν αποδεχθούμε την ανάλυση των Grünen και των Linke ότι βρισκόμαστε όντως μέσα σε μια κρίση των χρηματοπιστωτικών αγορών, τότε η πολιτική της σημερινής κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της κρίσης, οδεύει προς μιά καταστροφή στο τέλος. Σ' αυτή την περίπτωση, θα ήταν πολύ καλύτερα να τεθεί σ' αυτήν ένα τέλος τώρα, παρά σε πέντε χρόνια. Στο σημείο αυτό, οι Linke έχουν δίκιο. Ήταν ιδιαίτερα συνεπές να καταψηφίσουν το δημοσιο-οικονομικό σύμφωνο, το οποίο ορίζει για το κράτος μια πολιτική λιτότητας στο διηνεκές.
Όπως και στην περίπτωση του κόμματος των Πρασίνων, η μακροοικονομική ανάλυση υποτάσσεται σε ιδεολογικές προκαταλήψεις. Το πρόγραμμά των Linke είναι απελπιστικά υπερφορτωμένο. Εκμεταλλεύονται την κρίση ως εργαλείο για ν' απαιτήσουν υψηλότερους μισθούς και αναδιανομή. Το ποσοστό των μισθών - το μερίδιο των μισθών στο ΑΕΠ - έχει μειωθεί στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1970, προς όφελος των κερδών του κεφαλαίου. Ένας από τους λόγους είναι βέβαια η παγκοσμιοποίηση, επειδή έφερε μεγαλύτερο ανταγωνισμό των μισθών. Για το λόγο αυτό, δεν είναι δυνατό μέσα από την κρίση απλώς να απαιτείς αύξηση των μισθών, αλλά το πολύ μια ανακατανομή των μισθών μεταξύ των χωρών και μια παγκόσμια συντονισμένη διόρθωση στη σχέση μεταξύ των κερδών του κεφαλαίου και των μισθών. Πώς θα γίνει και θα λειτουργήσει αυτό στην πράξη, οι Linke δεν μας το λένε.
Λείπει ο διεθνής συντονισμός
Το μεγαλύτερο πρόβλημα του προγράμματος των Linke είναι η υπόθεση ότι μπορεί να λυθεί η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση μέ τα μέσα μιας αναδιανεμητικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο. Το κόμμα αυτό σιωπά στα ζητήματα του διεθνούς συντονισμού.
Όμως χωρίς τον διεθνή συντονισμό, η κρίση είναι αδύνατο να λυθεί. Και προς στιγμήν, η τάση είναι ακριβώς προς την αντίθετη κατεύθυνση. Αμέσως μετά την κατάρρευση της επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers το 2008, υπήρξε ένα μικρό παράθυρο χρόνου για επανακατεύθυνση του διεθνούς οικονομικού συστήματος. Δεν φαίνεται πιά να υπάρχει καθόλου θέληση. Η ομάδα των ισχυρότερων οικονομικά χωρών (G20) έχει εκφυλιστεί σε έναν όμιλο συζητήσεων.
Εκτός από τους Πράσινους και τους Linke, επίσης και το νέο κόμμα της Εναλλακτικής Λύσης για τη Γερμανία (AfD) έχει μια ανάλυση της κρίσης ευφυή σε περιεχόμενο, έστω και αν αυτό οδηγεί σε ένα εντελώς διαφορετικό τελικό συμπέρασμα, το οποίο καθόλου δεν συμμερίζομαι. Συνολικά λοιπόν, υπάρχουν τρία κόμματα που παίρνουν σχετικά σαφή θέση για την κρίση, και τρία άλλα που είτε δεν είναι αξιόπιστα, είτε δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν το ζήτημα.
Όποιους λόγους και να έχουν οι Σοσιαλδημοκράτες και δεν θέλουν να σχηματίσουν μια κυβερνητική συμμαχία με τους Linke, η κρίση της Ευρωζώνης δεν θα πρέπει να είναι ένας απο αυτούς τους λόγους. Αντίθετα: Αν σχηματίσουν έναν "μεγάλο συνασπισμό" με τους Χριστιανοδημοκράτες, τότε θα μοιραστούν την ευθύνη της αποτυχίας της πολιτικής Μέρκελ για την κρίση. Και τότε, οι Πράσινοι και οι Linke θα έχουν ένα θέμα με το οποίο θα χτυπούν αυτήν την κυβέρνηση "μεγάλου συνασπισμού".
Αυτό είναι λοιπόν το δικό μου - ασφαλώς αμφιλεγόμενο - συμπέρασμα από τα πέντε κομματικά προγράμματα για τις εκλογές: Από μακροοικονομική άποψη, ένας Κόκκινος - Κόκκινος - Πράσινος κυβερνητικός συνασπισμός (SPD - Linke - Grünen) θα ήταν η καλύτερη λύση και η μoναδική παραλλαγή Γερμανικής κυβέρνησης που θα είχε μια ευκαιρία για να καταπολεμήσει την κρίση με επιτυχία. Ακόμη και μόνον, διότι ένας τέτοιος συνασπισμός προσφέρει μια διαφορετική αφήγηση για την οικονομική πολιτική.
O Wolfgang Münchau είναι οικονομικός συντάκτης στους Financial Times και στον Spiegel
Παλιότερα άρθρα του Wolfgang Münchau σ' αυτή την ιστοσελίδα: 
Die Linke (Αγγλικά) Electoral Programme 2013
Update 16 Σεπτεμβρίου 2013:
Bernd Riexinger, Ομοσπονδιακός πρόεδρος των Linke:
Linkspartei widerspricht griechischer Syriza
(στην ηλεκτρονική έκδοση της οικονομικής εφημερίδας Handelsblatt)
«Κοιτάζουμε από κοινού προς τα εμπρός και όχι προς τα πίσω», δηλώνει ο κ. Ρίξινγκερ και προσθέτει ότι είναι αναγκαία μία άλλη πολιτική διάσωσης στην Ευρώπη. «Δεν είναι θέμα μεταξύ Γερμανών και Ελλήνων, αλλά μεταξύ φτωχών και πλουσίων». Τονίζει ακόμη ότι «το μεγάλο σκάνδαλο είναι ότι στην Ελλάδα τα παιδιά πεινάνε, ενώ οι εκατομμυριούχοι και δισεκατομμυριούχοι δεν είναι αναγκασμένοι να πληρώσουν ούτε σεντ, συνεχίζουν να γυρνάνε με τα πολυτελή γιοτ τους τον κόσμο, ενώ οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι ματώνουν». Σε αυτό το πλαίσιο, εξηγεί, «είναι αδιανόητο να διατεθούν νέα χρήματα για τη διάσωση των τραπεζών, ενώ Έλληνες που φοροδιαφεύγουν συνεχίζουν να φυγαδεύουν εκατομμύρια στις χώρες της Ευρώπης» Πρέπει να ισχύσει πρώτα η αρχή της αυτοβοήθειας και μετά η αρχή της βοήθειας.
«Πριν ματώσουν οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι, πρέπει οι Έλληνες εκατομμυριούχοι να δώσουν έως και το 50% της περιουσίας τους ως θυσία αλληλεγγύης. Αυτό πρέπει να ισχύσει και για τα χρήματα που έχουν φυγαδευτεί σε χώρες της Ευρώπης, τα οποία θα πρέπει αμέσως να παγώσουν».
Καθαρή πολιτική, με κοινωνικό περιεχόμενο - άν και απορρίπτει την επιστροφή από τη Γερμανία του κατοχικού δανείου, που ζήτησε ο ΣΥΡΙΖΑ, αδελφό κόμμα των Linke στο Ευρωκοινοβούλιο.
Ανεξάρτητα από τις διαφορετικές απόψεις για το κατοχικό δάνειο: Μακάρι να μιλούσαν έτσι και Έλληνες πολιτικοί, και μάλιστα της αριστεράς, για το κοινωνικό ζήτημα στην Ελλάδα και στο σύνολο της Ευρώπης. Δυστυχώς δεν το κάνουν. Κανείς.
Update 16 Σεπτεμβρίου 2013:
Bernd Riexinger, Ομοσπονδιακός πρόεδρος των Linke:
Linkspartei widerspricht griechischer Syriza
(στην ηλεκτρονική έκδοση της οικονομικής εφημερίδας Handelsblatt)
«Κοιτάζουμε από κοινού προς τα εμπρός και όχι προς τα πίσω», δηλώνει ο κ. Ρίξινγκερ και προσθέτει ότι είναι αναγκαία μία άλλη πολιτική διάσωσης στην Ευρώπη. «Δεν είναι θέμα μεταξύ Γερμανών και Ελλήνων, αλλά μεταξύ φτωχών και πλουσίων». Τονίζει ακόμη ότι «το μεγάλο σκάνδαλο είναι ότι στην Ελλάδα τα παιδιά πεινάνε, ενώ οι εκατομμυριούχοι και δισεκατομμυριούχοι δεν είναι αναγκασμένοι να πληρώσουν ούτε σεντ, συνεχίζουν να γυρνάνε με τα πολυτελή γιοτ τους τον κόσμο, ενώ οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι ματώνουν». Σε αυτό το πλαίσιο, εξηγεί, «είναι αδιανόητο να διατεθούν νέα χρήματα για τη διάσωση των τραπεζών, ενώ Έλληνες που φοροδιαφεύγουν συνεχίζουν να φυγαδεύουν εκατομμύρια στις χώρες της Ευρώπης» Πρέπει να ισχύσει πρώτα η αρχή της αυτοβοήθειας και μετά η αρχή της βοήθειας.
«Πριν ματώσουν οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι, πρέπει οι Έλληνες εκατομμυριούχοι να δώσουν έως και το 50% της περιουσίας τους ως θυσία αλληλεγγύης. Αυτό πρέπει να ισχύσει και για τα χρήματα που έχουν φυγαδευτεί σε χώρες της Ευρώπης, τα οποία θα πρέπει αμέσως να παγώσουν».
Καθαρή πολιτική, με κοινωνικό περιεχόμενο - άν και απορρίπτει την επιστροφή από τη Γερμανία του κατοχικού δανείου, που ζήτησε ο ΣΥΡΙΖΑ, αδελφό κόμμα των Linke στο Ευρωκοινοβούλιο.
Ανεξάρτητα από τις διαφορετικές απόψεις για το κατοχικό δάνειο: Μακάρι να μιλούσαν έτσι και Έλληνες πολιτικοί, και μάλιστα της αριστεράς, για το κοινωνικό ζήτημα στην Ελλάδα και στο σύνολο της Ευρώπης. Δυστυχώς δεν το κάνουν. Κανείς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου