Τετάρτη 31 Ιανουαρίου 2018

Θόδωρος Αγγελόπουλος (1935 - 24 Ιανουαρίου 2012): Το βλέμμα του Οδυσσέα

Στις 24 Ιανουαρίου 2012 ο σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος τραυματίστηκε σοβαρά από διερχόμενη μοτοσυκλέτα εν ώρα εργασίας (στα γυρίσματα της ταινίας «Η άλλη θάλασσα»). Πέθανε το ίδιο βράδυ στο νοσοκομείο. Έξι χρόνια μετά το θάνατό του θυμόμαστε τον καλλιτέχνη και το έργο του. Ως δείγμα όλων αυτών, που ο Αγγελόπουλος πάσχισε να σώσει από τη φθορά και από τη λήθη με εργαλείο την ασυνήθιστα μεγάλη δημιουργική του δύναμη, αναδημοσιεύουμε αυτά που είδαν σε μια από τις ταινίες του, στο «Βλέμμα του Οδυσσέα», οι άνθρωποι της Κινηματογραφικής Ομάδας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Ο Αγγελόπουλος δεν είναι πια εδώ. Όμως με το έργο του μας θυμίζει επίμονα κάτι ουσιώδες·
ουσιώδες γιατί βοηθά πολύ να σκεφτόμαστε καλά, να σκεφτόμαστε ελεύθερα και γι' άλλα πράγ- ματα, πέρα από τον κινηματογράφο: Η προσπάθεια για σωτηρία του βλέμματος, που αιχμαλωτίζεται στο φιλμ σαν «γλυπτό με υλικό το χρόνο» (έτσι έλεγε ο Αντρέι Ταρκόφσκι, ο μέγιστος), είναι κι αυτή αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη. «Μοιάζει με ιεραποστολή, έχει σχέση με αυτό που παλιότερα ονόμαζαν σωτηρία της ψυχής. Ίσως τελικά, η σωτηρία έρθει μέσα από τη σωτηρία του βλέμματος» λένε οι άνθρωποι της Κινηματογραφικής Ομάδας από τα Γιάννενα. Και της ευαισθησίας. «Όταν μάθουμε να βλέπουμε καλά, μπορούμε να ενεργούμε καλύτερα», συμπεραίνουν (Γ.Ρ.)
  
© Απο την Κινηματογραφική Ομάδα Πανεπιστημίου Ιωαννίνων: Το βλέμμα του Οδυσσέα
 
Ένας σκηνοθέτης ελληνικής καταγωγής επιστρέφει ύστερα από πολλά χρόνια στην Ελλάδα, προκειμένου να εντοπίσει τρεις θρυλικές μπομπίνες ανεμφάνιστου υλικού των αδελφών Μανάκη, πρωτοπόρων του κινηματογράφου στα Βαλκάνια. Από τη Φλώρινα στην Κορυτσά, στο παλιό Μοναστήρι, στη Φιλιππούπολη, μέχρι το Βουκουρέστι, στη Μαύρη Θάλασσα και από εκεί στο Βελιγράδι και στο Σεράγεβο, το οδοιπορικό του σκηνοθέτη που συστήνεται ως Α (ένα alter ego του ίδιου του Αγγελόπουλου) μοιάζει με σύγχρονη ανάγνωση της Οδύσσειας· αυτή τη φορά με προορισμό τα βάθη των Βαλκανίων. Ο σύγχρονος Οδυσσέας ζει την πτώση των ιδεολογιών, την ανθρώπινη εξαθλίωση του πολέμου και συνεχίζει το ταξίδι της αναζήτησης, με μοναδικό στόχο να ανασύρει το πρώτο κινηματογραφικό βλέμμα που αγγίζει ετούτη τη γη. Το βλέμμα του ήρωα, το βλέμμα κάθε κινηματογραφικού σκηνοθέτη, του Αγγελόπουλου, αλλά και της ανθρωπότητας που ζητά ένα νέο όνειρο, γίνονται το όχημα για μία ακόμη ποιητική περιπλάνηση. Ο Αγγελόπουλος τοποθετείται απέναντι σ' αυτή την αναζήτηση του ήρωα του:
«Κάθε δημιουργός θυμάται την πρώτη φορά που κοίταξε μέσα από το βιζέρ της κάμερας. Δεν είναι τόσο η στιγμή που ανακαλύπτεις το σινεμά, όσο η στιγμή που ανακαλύπτεις τον κόσμο. Ωστόσο, έρχεται κάποτε η ώρα που ο δημιουργός αρχίζει να αμφιβάλλει για την ίδια του την ικανότητα να βλέπει τα πράγματα, που δεν ξέρει πια αν το βλέμμα του είναι σωστό και αγνό».
Αριστερά: Η σκηνή με το γαλάζιο καΐκι στο Θερμαϊκό.
Δεξιά: Φωτογραφία του Γιόζεφ Κούντελκα, από το άλμπουμ «Περιπλανήσεις - Ακολουθώντας
το βλέμμα του Οδυσσέα»
(από τα γυρίσματα της ταινίας «Το βλέμμα του Οδυσσέα»)

Τρίτη 23 Ιανουαρίου 2018

Κρίση και αγωνία της Σοσιαλδημοκρατίας. Χθες στη Γαλλία και Ολλανδία, τώρα στη γενέτειρα Γερμανία

Τρία άρθρα, υπό διαφορετικό πρίσμα, για την μεγάλη κρίση και το μεγάλο δίλημμα της γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας αλλά και για την τύχη της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Μετά την συρρίκνωση της γαλλικής και ολλανδικής Σοσιαλδημοκρατίας σε σκιές του εαυτού τους και κόμματα-νάνους, μετά τις διαρκείς ήττες άλλων Σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων και την άνοδο της ακροδεξιάς, η συζήτηση για την μοίρα του κόμματος του  Μαρξ, του  Ένγκελς, του  Μπέμπελ, του Μπερνστάιν, της Λούξεμπουργκ, του Κάουτσκι και του Μπραντ, είναι συζήτηση για τη μοίρα του συνόλου της Σοσιαλδημοκρατίας και για τη μοίρα όλης της Αριστεράς στον ευρύτερο χώρο της ηπείρου μας.
Στην τωρινή μεγάλη αναταραχή, θα μπορέσει άραγε η γερμανική Σοσιαλδημοκρατία, πληρώνοντας ίσως βαρύτατο τίμημα, να γίνει αποφασιστικός παράγοντας αναζωογόνησης και ανανέωσης της Ευρώπης και του κράτους πρόνοιας, και έτσι να δικαιωθεί ιστορικά; Ή, μήπως, ο μοναχικός δρόμος του Τζέρεμι Κόρμπιν και του βρετανικού Εργατικού Κόμματος, στην άλλη «μητρική» χώρα της Σοσιαλδημοκρατίας, θα αποδειχθεί ο μόνος βατός και βιώσιμος; Και πώς θα μπορούσε, από την πλευρά του, να συνεισφέρει και αυτός στο ευρύτερο, ευρωπαϊκό όλον;
Γ. Ρ.
  
1. Βόλφγκανγκ Μύνχάου: Ένα βαρύ τίμημα, που ίσως αξίζει, για χάρη της Ευρώπης;


[...] Στην προηγούμενη προγραμματική συμφωνία για τον μεγάλο συνασπισμό των Χριστιανοδημοκρατικών κομμάτων με τους Σοσιαλδημοκράτες, το 2013, δεν υπήρχε σχεδόν καμία αναφορά στην Ευρώπη, πέρα ​​από τα συνήθη κλισέ. Το μεγάλο θέμα ήταν τότε ο βασικός μισθός. Όμως, στην προκαταρκτική συμφωνία της περασμένης εβδομάδας, η Ευρώπη είναι το «θέμα Νο1».
Αυτό το μέρος της συμφωνίας είναι πολύ πιο προχωρημένο ​​από μια γενική προθυμία για συνεργασία με τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν με στόχο τη μεταρρύθμιση της ζώνης του ευρώ. Δηλώνει την προθυμία να αυξήσει τον προϋπολογισμό της ΕΕ, με μεγαλύτερη γερμανική καθαρή συνεισφορά. Ειδικά, υποστηρίζει έναν προϋπολογισμό της ευρωζώνης ικανό να χρηματοδοτήσει την μακροοικονομική σταθεροποίηση, την κοινωνική σύγκλιση και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Ζυρίχη 1893, Γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες ηγέτες: Από αριστερά: Δρ. Ζίμον, Φρίντα Ζίμον-Μπέμπελ, Κλάρα Τσέτκιν, Φρίντριχ Ένγκελς, Γιούλια Μπέμπελ, Άουγκουστ Μπέμπελ, Έρνστ Σάττνερ, Ρεγκίνε Μπερνστάιν, Έντουαρντ Μπερνστάιν (μόλις διακρίνεται)

Σάββατο 20 Ιανουαρίου 2018

Γ. Γεωργακόπουλος: «Τι διδαχθήκαμε από την κρίση; Νομίζω απολύτως τίποτα»

Τι διδαχθήκαμε από την κρίση; 20.1.2018

Ο καταστροφικός ρόλος της μεγάλης πλειοψηφίας του πολιτικού προσωπικού και των ΜΜΕ συνεχίζεται. Όπως συνετέλεσαν αποφασιστικά στην πτώση της χώρας σε βαθειά κρίση, τώρα βάζουν τα δυνατά τους για να καθηλώσουν τους Έλληνες πολίτες στη νηπιακή κατάσταση της ακρισίας.
Στα χρόνια της «ισχυρής Ελλάδας», «μια θέση στο δημόσιο, ένα καινούργιο αυτοκίνητο, ένα εξοχικό», ένα νομιμοποιημένο αυθαίρετο, μια φοροαπαλλαγή ή μια φορολογική «περαίωση», στη συνείδηση πολλών εκλαμβανόταν ως «παροχή» δίκαιη και αυτονόητη. «Παροχή»: Η πιο εκμαυλιστική συμβολική έννοια του παρεοκρατικού, πελατειακού κράτους. Σαν υποδειγματικό κενό σημαίνον, σαν σημαδούρα στο κύμα που επιπλέει πέρα-δώθε (floating signifier - ο Ερνέστο Λακλάου στέλνει χαιρετίσματα), ένωνε ομόψυχα στην μεταπολιτευτική Ελλάδα πελάτες μπλε, πράσινους, κόκκινους, ροζ, φαιόμαυρους και κανελλί με βούλες. 
Σε ένα πραγματικό κράτος πρόνοιας δεν υπάρχουν «παροχές» και πελατείες, αλλά μόνιμοι αναδιανεμητικοί μηχανισμοί που αντιμάχονται τις ανισότητες και αδικίες, τις εγγενείς του συστήματος. Πιο δύσμορφος από τους δύσμορφους, ο ελληνικός (και ίσως, πιο γενικά, ο νοτιοευρωπαϊκός) καπιταλισμός είχε τον δικό του τρόπο - διαμέσου των δημόσιων, πολιτικών θεσμών κάθε είδους - να γίνεται πάροχος δυσανάλογου πλούτου σε μερικούς, αλλά αποσπώντας μέσω δωρεών τη συναίνεση μιας ευρείας πελατείας από ισχυρά μεσοστρώματα, μισθωτά και μή μισθωτά. Τελικά γινόταν πρόξενος αχαλίνωτης ανισότητας στην κοινωνία ως όλον.
Αυτό το πάρε-δώσε του πολιτικού προσωπικού και της πελατείας του, μας λέει ότι αθώοι του αίματος είναι μόνον εκείνοι - πολλοί ή λίγοι - που δεν έπαιξαν σ' αυτό το παιχνίδι. Ωστόσο, στο παιχνίδι αυτό υπάρχουν εκπαιδευτές που εκπαιδεύουν και μετατρέπουν σε εθισμένους παίκτες τους εκπαιδευόμενους: Οι δυσλειτουργικοί θεσμοί είναι οι αποφασιστικοί παράγοντες που παράγουν και αναπαράγουν δύσμορφο σώμα πολιτών και δυσαρμονική κοινωνία. Πίσω τους κινούν τα νήματα οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ, σαφώς και οι μιντιακές (παλιών ή νέων μογκούλων και ολιγαρχών)· αυτές συντηρούν, αναδημιουργούν και «επανιδρύουν» τους παρακμιακούς θεσμούς και το αποτυχημένο κράτος. Το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι.
Όπως στην ταινία
του Βισκόντι Ο Γατόπαρδος, όλα άλλαξαν και αλλάζουν στην Ελλάδα για να μην αλλάξει τίποτε. Μέχρι και 
το λεγόμενο Μακεδονικό ζήτημα, δείχνει κατευθυνόμενη καθήλωση της πολιτικο-κοινωνικής ενέργειας στα νηπιακά χρόνια, στη δεκαετία του '90, πριν το «σχολείο» και πριν το «μάθημα» που πήραμε.
Γ. Ρ.
 
Νομίζω απολύτως τίποτα. Περάσαμε δίπλα από τα θεμελιώδη χωρίς να τα ακουμπήσουμε. Όλα αυτά τα χρόνια επικεντρωθήκαμε αποκλειστικά στην οικονομική διάσταση, ή καλύτερα στο χρήμα, στα λεφτά που χάναμε και χάνουμε χρόνο με το χρόνο. Ο τρόπος αντίληψης της πραγματικότητας, το αντικείμενο του πόθου, η επιθυμία παρέμειναν ακριβώς στο ίδιο επίπεδο. Καμία προσπάθεια κατανόησης των λαθών, ωρίμανσης ως κοινωνία. Καθηλωμένοι σε μια νηπιακή προσέγγιση, «φέρτε πίσω τα λεφτά», δεν μας ενδιαφέρει αν ήταν δανεικά, «σκίστε τα μνημόνια», δεν μας ενδιαφέρουν οι προϋποθέσεις της ανάπτυξης, δεν μας ενδιαφέρει ο θεσμικός εκσυγχρονισμός της χώρας, δεν μας ενδιαφέρει να συζητήσουμε κάτι άλλο. Κάτι δηλαδή σαν τον βαριά νευρωτικό που αρνείται επίμονα να δει το βάθος της πραγματικής διάστασης του προβλήματος και άρα την έξοδο προς την θεραπεία, θεωρώντας ότι ο παθολογικός συμβιβασμός της ίδιας της νεύρωσης του δίνει τη λύση.

Δευτέρα 15 Ιανουαρίου 2018

Κερδισμένοι και χαμένοι της παγκοσμιοποίησης, πολιτική αναταραχή. Η ελεφαντοειδής καμπύλη του Μπράνκο Μιλάνοβιτς

Ποιοί κέρδισαν και ποιοί έχασαν από την παγκοσμιοποίηση; Οι έρευνες του Σερβοαμερικανού οικονομολόγου Μπράνκο Μιλάνοβιτς, πρώην επικεφαλής του τμήματος Ερευνών της Παγκόσμιας Τράπεζας, όπως επίσης οι μελέτες και τα συμπεράσματα του Τομά Πικετί και της ομάδας του συγκλίνουν στο ίδιο συμπέρασμα: Ευρέα κοινωνικά στρώματα στις πιο ισχυρές αναδυόμενες οικονομίες (ιδίως στην Κίνα) βγήκαν από την απόλυτη φτώχεια ή και βελτίωσαν την οικονομική θέση τους. Όχι όμως οι πιο φτωχοί των φτωχών του πλανήτη. Στις πλούσιες χώρες, η εργατική τάξη, πολλές μερίδες των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων και οι νέοι είναι οι μεγάλοι χαμένοι. Το 10 % των πλουσιότερων στις πλούσιες χώρες, μαζί με το 1 % στις αναδυόμενες οικονομίες και στη Ρωσία, είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι. Πολλές από τις ανισότητες μεταξύ διαφορετικών χωρών σε πλανητικό επίπεδο μειώθηκαν. Αυξήθηκαν όμως παντού οι ανισότητες μέσα στις μεμονωμένες χώρες.
Αυτό το διάγραμμα, του «ελέφαντα με τη σηκωμένη προβοσκίδα», εκτός από τον «λογαριασμό» της παγκοσμιοποίησης, εξηγεί και πολλά συμβαίνοντα στην πολιτική, ιδίως την δυσφορία εκτεταμένων κοινωνικών στρωμάτων στις χώρες της Ευρώπης και στις ΗΠΑ. Ο λογαριασμός της οικονομίας παραδόθηκε ήδη στην πολιτική.
Γ. Ρ.
 
Είναι ο πλανήτης του 21ου αιώνα, της παγκοσμιοποίησης και των ανοιχτών συνόρων πιο άνισος από εκείνον του προηγούμενου αιώνα; Εξαρτάται πώς το βλέπει κανείς. H ψαλίδα μεταξύ πλουσίων - φτωχών στον παγκόσμιο πληθυσμό έχει αμβλυνθεί ελαφρώς, καθώς τα νοικοκυριά των αναπτυσσόμενων οικονομιών καλύπτουν σιγά σιγά την απόσταση από εκείνα των ανεπτυγμένων.
Σε έναν κόσμο εθνών-κρατών, ωστόσο, δεν είναι οι ανισότητες μεταξύ των χωρών, αλλά οι ανισότητες στο εσωτερικό των χωρών εκείνες που έχουν μεγαλύτερη σημασία. Αυτές βαίνουν αυξανόμενες τις τελευταίες δεκαετίες, με τον ΟΟΣΑ να υπολογίζει ότι η πλειονότητα των ανθρώπων ζει σε οικονομίες όπου το εισοδηματικό χάσμα είναι σήμερα μεγαλύτερο από ό,τι πριν από μία γενιά. Η τάση αυτή αποτυπώνεται και στην κάλπη.
Ο παγκόσμιος δείκτης ανισότητας της Παγκόσμιας Τράπεζας, Gini, αν και παραμένει εξαιρετικά υψηλός, υποχώρησε κατά 2 μονάδες από το 1988, σε 70 το 2008 και έκτοτε έχει μείνει σταθερός. Όταν όμως μετράμε τις εγχώριες ανισότητες, στη συντριπτική πλειονότητα των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ έχει το ίδιο διάστημα αυξηθεί. 
Πρόκειται για πλήρη αντιστροφή της εικόνας σε σχέση με τον 20ό αιώνα, όταν άνοιγε η ψαλίδα μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών, αλλά περιορίζονταν οι ανισότητες στο εσωτερικό των οικονομιών. Το 1955 o Simon Kuznets, Λιθουανο-Αμερικανός καθηγητής Οικονομικών στο Harvard, είχε περιγράψει τη σχέση ανάμεσα στην ανισότητα και την ευημερία ως ένα ανάποδο U, το οποίο έμεινε γνωστό ως «καμπύλη Kuznets».
Όπως εξηγούσε οι ανισότητες αυξάνονται στο αρχικό στάδιο της βιομηχανοποίησης, καθώς μεταφέρεται δυναμικό από τον αγροτικό τομέα στα εργοστάσια. Όταν, όμως, αυτή ολοκληρωθεί, οι πολίτες απαιτούν αναδιανομή πλούτου και οι ανισότητες περιορίζονται. Τα δεδομένα επιβεβαίωναν τη θεωρία έως και τις αρχές της δεκαετίας του ‘90. Στη συνέχεια η καμπύλη Kuznets έδωσε τη θέση της σε ένα πλάγιο Ν και τελικά στον «ελέφαντα» του Σερβοαμερικανού οικονομολόγου Μπράνκο Μιλάνοβιτς, πρώην επικεφαλής του τμήματος Ερευνών της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Σάββατο 13 Ιανουαρίου 2018

Μάρτιν Γουλφ: 2018 - Η κακή κατάσταση στην παγκόσμια πολιτική θα βλάψει την παγκόσμια οικονομία;

© ft - Αναδημ. Irish Times - Martin Wolf: Who will blink first? Bad politics or good economics, 9.1.2018
  
Ως προς τα πιο μακροπρόθεσμα, το ζήτημα που αναγκαστικά θα τεθεί έχει τρεις εκδοχές και είναι το εξής: Θα αποτύχει η οικονομία από μόνη της και από δική της υπαιτιότητα; Ή η πολιτική θα καταστρέψει την οικονομία; Ή, στην καλύτερη από τις τρείς εκδοχές, η οικονομία θα θεραπεύσει την πολιτική;
  
Στις αρχές του 2018 ο κόσμος μάς παρουσιάζεται με αντιφατικό πρόσωπο: Απογοητευτική η πολιτική του κατάσταση, βελτιωμένη η κατάσταση της οικονομίας του. Μπορεί αυτή η απόκλιση να συνεχιστεί επ' αόριστον; Ή είναι πιο πιθανό, το ένα από τα δύο να καταβάλει το άλλο; Και αν ναι, τί από τα δυό θα συμβεί; Η κακή κατάσταση στην πολιτική θα καταστρέψει την οικονομία ή μια καλή κατάσταση στην οικονομία μπορεί να θεραπεύσει την κακή κατάσταση στην πολιτική;

Δευτέρα 8 Ιανουαρίου 2018

Μάρτιν Γουλφ: Νέα παγκόσμια αταξία, κατακερματισμός της Δύσης. Τεταμένη γεωπολιτική κατάσταση, αλλά η παγκόσμια οικονομία βελτιώνεται

© ft (Opinion Global politics) - Martin Wolf: The new world disorder and the fracturing of the west, 2.1.2018
   
Έχουμε φτάσει στο τέλος μιας οικονομικής περιόδου, της παγκοσμιοποίησης που καθοδηγείται από τη Δύση, και στο τέλος μιας  γεωπολιτικής κατάστασης, της «μονοπολικής στιγμής» [unipolar moment - όρος του Τσαρλς Κραουτχάμερ (Charles Krauthammer) και τίτλος άρθρου του στο περιοδικό Foreign Affairs, τεύχος του χειμώνα 1990-91] που επικράτησε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Αυτό ακριβώς υποστήριξα πριν από έναν χρόνο. Το ερώτημα ήταν τότε, εάν ο κόσμος θα βιώσει μια αποσύνθεση της φιλελεύθερης τάξης πραγμάτων που δημιουργήθηκε από τις ΗΠΑ μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο σε απο-παγκοσμιοποίηση και συγκρούσεις ή μια αναζωπύρωση της συνεργασίας. Με την παρέλευση ενός χρόνου προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, πρέπει να επιστρέψουμε και να θέσουμε πάλι αυτό το ερώτημα. Εν συντομία, η αποσύνθεση είναι τώρα ακόμη πιο πιθανή. 
Τα γεγονότα έχουν επιβεβαιώσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της προεδρίας του κ. Tραμπ. Σε καθημερινή βάση, παραβιάζει τη συμπεριφορά και τις στάσεις που αναμένει ο κόσμος από έναν πρόεδρο των ΗΠΑ. Όμως, το γεγονός ότι χρησιμοποιεί το αξίωμά του για προσωπικό όφελος, η αδιαφορία του για το τί είναι αλήθεια και τί όχι, η επίθεση στα θεσμικά όργανα μιας δημοκρατίας που διέπεται από το νόμο, όλα αυτά είναι πράγματα που θα 'πρεπε να περίμενε κανείς. Μια φιλελεύθερη δημοκρατία επιβιώνει μόνον αν οι συμμετέχοντες στην πολιτική της ζωή αναγνωρίζουν τη νομιμότητα των άλλων συμμετεχόντων. Ένας ηγέτης που καλεί τους αξιωματούχους του να ασκήσουν διώξεις εναντίον των πρώην πολιτικών αντιπάλων του είναι επίδοξος δικτάτορας, όχι δημοκράτης. 
Ο χαρακτήρας είναι ένα πράγμα· οι πράξεις είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Μέχρι στιγμής, ο κ. Tραμπ κυβερνά κυρίως ως παραδοσιακός Ρεπουμπλικανός «πλουτο-λαϊκιστής»· προσφέρει στην πλουτοκρατία πολιτικές ευνοϊκές για εκείνη και ρητορείες στην οργισμένη βάση του. Ωστόσο, απομένει ακόμη να φανούν πιο καθαρά, με πράξεις, τα χαρακτηριστικά της πολιτικής του, τόσο για ό,τι αφορά τη στάση του απέναντι στις σύμμαχες χώρες των ΗΠΑ (τις οποίες βλέπει συστηματικά ως πηγές χρήματος), όσο και για ό,τι αφορά τις στενά προστατευτικές-μερκαντιλιστικές απόψεις του περί παγκόσμιου εμπορίου.
© FT montage/Getty

Σάββατο 6 Ιανουαρίου 2018

Μετάθεση της κρίσης από την οικονομία στην πολιτική;

Τη στιγμή που όλο και πιο πολλοί διαπιστώνουν «πολιτική αποσύνθεση» (Φράνσις Φουκουγιάμα) ή παρακμή των κομματικών-πολιτικών συστημάτων σε πολλές αναπτυγμένες χώρες, η πραγματική οικονομία στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, ιδίως στον Νότο της ΕΕ - ακόμη και στην Ελλάδα - φαίνεται να ανακάμπτει και επιτέλους να ξεπερνά το σοκ που προκάλεσε σε όλη τη Δύση η χρηματοπιστωτική κατάρρευση του 2008. Πώς γίνεται να συμβαίνει αυτό;
Φαίνεται να επαληθεύεται, ακόμη μια φορά, η υπόθεση (ή
«θεώρημα») της κοινωνιολογίας και της πολιτικής επιστήμης που διατυπώθηκε εδώ και καιρό από νεότερους εκπροσώπους της Κριτικής Θεωρίας, όπως τον Γιούργκεν Χάμπερμας στα πιο σημαντικά έργα του και κυρίως τον Κλάους Όφφε στις μελέτες του για την ακυβερνησία και τις δυσλειτουργίες των κομματικών-πολιτικών συστημάτων. Η υπόθεση έχει ως εξής:
Στις συνθήκες του ώριμου καπιταλιστικού συστήματος, το (υπο)σύστημα της οικονομίας, όταν «υπερφορτώνεται», μεταθέτει ή μεταβιβάζει τις κρίσεις του στο (υπο)σύστημα της πολιτικής. Και αντιστρόφως, πολιτικά συστήματα σε κρίση ή σε απονομιμοποίηση, έχουν την τάση να ανακτούν ικανότητα διακυβέρνησης και να αντλούν νέα νομιμοποίηση, με τη μετάθεση (Verlagerung) των δικών τους κρίσεων στην οικονομία. 

Πέμπτη 4 Ιανουαρίου 2018

Ετιέν Μπαλιμπάρ («Βραβείο Χάννα Άρεντ» έτους 2017): Για την αναθεμελίωση εκ βάθρων της Ευρώπης

Α' δημοσίευση (γαλλικά) © Le Monde - Etienne Balibar : «Refonder radicalement l’Europe», 16.12.2017
Αγγλική μετάφραση (του David Broder) © Verso - For a Radical Refoundation of Europe, 27.12.2017

Από την αρχή της νεωτερικής εποχής έως τα μέσα του 20ού αιώνα, η Ευρώπη είχε επιβάλει την κυριαρχία της σ' ολόκληρο τον πλανήτη. Από αυτό ακριβώς αντλούσε τον πλούτο της και συνακόλουθα έτσι οικοδομήθηκαν οι βάσεις του πολιτισμού της. Όμως σήμερα η Ευρώπη έχει γίνει «επαρχιακή», ή, για την ακρίβεια, έχει πάρει μια θέση στην ημι-περιφέρεια της παγκόσμιας οικονομίας και της παγκόσμιας ιστορίας. Έχει τεθεί στο περιθώριο του «μεγάλου παιχνιδιού», του αγώνα για την ηγεμονία, που παίζεται σήμερα μεταξύ Ασίας και Αμερικής. Παραμένει εκτός των ζωνών υπερ-εκμετάλλευσης και θανάτου που βρίσκονται στα νότια και στα ανατολικά της Μεσογείου, μολονότι εμπλέκεται και με ό,τι συμβαίνει σε τούτες τις περιοχές, μέσω των επενδύσεών της, των ένοπλων παρεμβάσεών της, των επιχειρήσεων κατά μήκος του συνόρου της με αυτές τις ζώνες και των μετακινήσεων πληθυσμών.
O Ετιέν Μπαλιμπάρ στο Δημαρχείο της Βρέμης - απονομή του Βραβείου Χάννα Άρεντ 2017

Τετάρτη 3 Ιανουαρίου 2018

Η άθλια διαχείριση του λεγόμενου μακεδονικού ζητήματος. Η τραγωδία του 1993 θα γίνει φάρσα του 2018;

Ένας συντηρητικός πολιτικός σχολιαστής, ο Κώστας Ιορδανίδης, τις τελευταίες ημέρες του 2017, έγραψε εύστοχα στην εφημερίδα Καθημερινή για το λεγόμενο μακεδονικό ζήτημα, μεταξύ άλλων τα εξής:
«[...] Φθάσαμε αισίως στα τέλη του 2017 και η ονομασία της ΠΓΔ της Μακεδονίας αναδεικνύεται σε μείζον ζήτημα πολιτικής αντιπαραθέσεως, πριν συνομολογηθεί καν συμφωνία [...] Παρέλκει ασφαλώς το ιστορικό της κρίσεως του “μακεδονικού ζητήματος” υπό τη νέα του μορφή – διότι περί αυτού και μόνον πρόκειται – και η άθλια διαχείρισή του, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια, όταν διαμορφώθηκαν οι προϋποθέσεις μονίμου αδιεξόδου [...] το αδιέξοδο είναι πλήρες και ουδείς συναισθάνεται την ευθύνη. Οι πάντες αισθάνονται δικαιωμένοι, είτε επιδιώκουν μια λύση συμβιβαστική είτε την απορρίπτουν [...]».
Και καταλήγει αναφέροντας ως εξαίρεση την κίνηση (κατ' άλλους αμφιλεγόμενη) του Γεωργίου Ράλλη, ο οποίος, όταν στηνόταν σε γερά θεμέλια αυτό το αδιέξοδο, «αηδίασε» και «παραιτήθηκε από το βουλευτικό αξίωμα, στις 29 Μαρτίου 1993, αποδοκιμάζοντας τους χειρισμούς του πρωθυπουργού Μητσοτάκη και την αδιαλλαξία του ΠΑΣΟΚ».
Το άρθρο του Κ. Ιορδανίδη αναλύει εύστοχα και σύντομα το μέρος της άθλιας πολιτικής διαχείρισης που χρεώνεται στη «δική μας» πλευρά, σε τούτο το νοτιοβαλκανικό σήριαλ επαναμβανόμενων επεισοδίων τύπου Star Wars, με φαινομενικό επίκεντρο τους εκατέρωθεν «πατριωτισμούς»· στην πραγματικότητα η άθλια διαχείριση ήταν και είναι, κατά πρώτο λόγο, κλασικός επικοινωνιακός κομματικός πόλεμος, αγώνας για τα σύμβολα, με όπλα τα σύμβολα και με διεγερτικό τα σύμβολα, για να κατακτηθούν καρδιές και πνεύματα στα εσωτερικά ακροατήρια και εκλογικά σώματα των δύο χωρών. Και αυτά τα χρόνια τα είδαμε όλα: Δεν υπάρχουν πιά αθώοι θεατές. Το κατοπτρικό είδωλο της πρώτης, της «δικής μας» άθλιας διαχείρισης, το είδαμε μετά απέναντι από την Αθήνα, τσιμεντοσανίδες Aquapanel να λαμποκοπούν σαν αρχαία Πεντελικά μάρμαρα στα Σκόπια.

Δημοφιλείς αναρτήσεις 2013 - 2022

Το δημοκρατικό αίτημα των καιρών: Το δίκιο των νέων γενεών και των γενεών που έρχονται

Το δημοκρατικό αίτημα των καιρών: Το δίκιο των νέων γενεών και των γενεών που έρχονται
Χρίστος Αλεξόπουλος: Κλιματική κρίση και κοινωνική συνοχή

ΕΠΙΛΟΓΕΣ:
Αντρέϊ Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι

ΕΠΙΛΟΓΕΣ:<br>Αντρέϊ Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι
Πως η αγάπη επουλώνει τη φθορά του κόσμου

Danilo Kiš:

Danilo Kiš:
Συμβουλές σε νεαρούς συγγραφείς, και όχι μόνον

Predrag Matvejević:

Predrag Matvejević:
Ο Ρωσο-Κροάτης ανιχνευτής και λάτρης του Μεσογειακού κόσμου

Azra Nuhefendić

Azra Nuhefendić
Η δημοσιογράφος με τις πολλές διεθνείς διακρίσεις, γράφει για την οριακή, γειτονική Ευρώπη

Μάης του '36, Τάσος Τούσης

Μάης του '36, Τάσος Τούσης
Ο σκληρός Μεσοπόλεμος: η εποχή δοσμένη μέσα από τη ζωή ενός ανθρώπου - συμβόλου

Ετικέτες

«Γενιά του '30» «Μακεδονικό» 1968 1989 αειφορία Ανδρέας Παπανδρέου αντιπροσωπευτική δημοκρατία Αριστοτέλης Αρχιτεκτονική Αυστρομαρξισμός Βαλκανική Βαρουφάκης βιοποικιλότητα Βρετανία Γαλλία Γερμανία Γκράμσι Διακινδύνευση Έθνος και ΕΕ Εκπαίδευση Ελεφάντης Ενέργεια Επισφάλεια ηγεμονία ΗΠΑ Ήπειρος Θ. Αγγελόπουλος Θεοδωράκης Θεσσαλονίκη Θεωρία Συστημάτων Ιβάν Κράστεφ ιστορία Ιταλία Καντ Καρλ Σμιτ Καταναλωτισμός Κεντρική Ευρώπη Κέϋνς Κίνα Κλιματική αλλαγή Κοινοτισμός κοινωνική ανισότητα Κορνήλιος Καστοριάδης Κοσμάς Ψυχοπαίδης Κράτος Πρόνοιας Κώστας Καραμανλής Λιάκος Α. Λογοτεχνία Μάνεσης Μάξ Βέμπερ Μάρξ Μαρωνίτης Μέλισσες Μέσα «κοινωνικής» δικτύωσης Μέσα Ενημέρωσης Μεσόγειος Μεταπολίτευση Μιχ. Παπαγιαννάκης Μουσική Μπερλινγκουέρ Νεοφιλελευθερισμός Νίκος Πουλαντζάς Νίτσε Ο τόπος Οικολογία Ουκρανία Π. Κονδύλης Παγκοσμιοποίηση Παιδεία Πράσινοι Ρήγας Ρίτσος Ρωσία Σεφέρης Σημίτης Σολωμός Σοσιαλδημοκρατία Σχολή Φραγκφούρτης Ταρκόφσκι Τουρκία Τραμπ Τροβαδούροι Τσακαλώτος Τσίπρας Φιλελευθερισμός Φιλοσοφία Χαλκιδική Χέγκελ Χριστιανισμός Acemoglu/Robinson Adorno Albrecht von Lucke André Gorz Axel Honneth Azra Nuhefendić Balibar Brexit Carl Schmitt Chomsky Christopher Lasch Claus Offe Colin Crouch Elmar Altvater Ernst Bloch Ernst-W. Böckenförde Franklin Roosevelt Habermas Hannah Arendt Heidegger Jan-Werner Müller Jeremy Corbyn Laclau Le Corbusier Louis Althusser Marc Mazower Matvejević Michel Foucault Miroslav Krleža Mudde Otto Bauer PRAXIS International Ruskin Sandel Michael Strauss Leo Streeck T. S. Eliot Timothy Snyder Tolkien Ulrich Beck Wallerstein Walter Benjamin Wolfgang Münchau Zygmunt Bauman

Song for the Unification (Zbigniew Preisner -
Elzbieta Towarnicka - Kr. Kieślowski) - youtube

Song for the Unification (Zbigniew Preisner - <br>Elzbieta Towarnicka - Kr. Kieślowski) - youtube
Ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων,
ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον...
Ἡ ἀγάπη ...πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει...
Νυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα·
μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη (προς Κορινθ. Α΄ 13)

Zygmunt Bauman: «Ρευστές ζωές, ρευστός κόσμος, ρευστή αγάπη»

Zygmunt Bauman: «Ρευστές ζωές, ρευστός κόσμος, ρευστή αγάπη»
«Είμαι βραχυπρόθεσμα απαισιόδοξος αλλά μακροπρόθεσμα αισιόδοξος»

Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας

Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας
«Χριστούγεννα με τον Κοκκινολαίμη – Το Αηδόνι του Χειμώνα»

Ψηλά στην Πίνδο, στο Περτούλι

Ψηλά στην Πίνδο, στο Περτούλι