Τι σημαίνει μια ισχυρή Ευρώπη;Ομιλία του Γιούργκεν Χάμπερμας στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας

Με θέμα το τι σημαίνει μια ισχυρή Ευρώπη μίλησε προσκεκλημένος στο συνέδριο του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Γερμανίας (SPD) ο Γιούργκεν Χάμπερμας.

Το συνέδριο με θέμα «Να ξανασκεφθούμε την Ευρώπη» (Europa neu denken)  πραγματοποιήθηκε στις 2.2.2014 στο Potsdam και  το θέμα της ομιλίας του Jürgen Habermas είχε τον τίτλο «Για μια ισχυρή Ευρώπη – αλλά τι σημαίνει αυτό;» (Für ein starkes Europa – aber was heißt das?).

Ο ονομαστός πολιτικός φιλόσοφος, κριτικός συνεχιστής της παράδοσης της Σχολής της Φρανκφούρτης, στην ομιλία του επικρίνει τo σύνολο των Ευρωπαϊκών ελίτ για τον τρόπο που πολιτεύθηκαν στις δεκαετίες του 1990, 2000 και μετά. Μιλά για τα βασικά και επίκαιρα ζητήματα, από τη σκοπιά τόσο του πολιτικού φιλοσόφου, όσο και του ενεργού πολίτη. Έτσι, χωρίς να κάνει εξειδικευμένες αναφορές στις διαφορετικές πολιτικές οικογένειες, έμμεσα αλλά σαφώς επικρίνει, μεταξύ άλλων, την πολιτική και τις παραλείψεις της Γερμανικής και Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας απέναντι στη σημερινή κρίση και στη διάβρωση του κοινωνικού κράτους στην ήπειρό μας. Από την κριτική καταλήγει πάντα σε θέσεις που υποστηρίζει με σταθερότητα.

  
Παρουσιάζουμε εδώ στα ελληνικά τη συντομευμένη μορφή της ομιλίας του, η οποία δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες La Repubblica (7.2.2014), Le Monde (25.2.2014) και στην Ισπανική Revista de prensa «Tribuna Libre» - Repolitisons le débat européen (σε γαλλική γλώσσα).
Στην πλήρη μορφή της η ομιλία δημοσιεύεται στο Γερμανικό περιοδικό © «Blätter für deutsche und internationale Politik» no. 3/2014 : «Für ein starkes Europa – aber was heißt das?»
  

Ρ. Γ.

 

Η ομιλία πλήρης σε Ελληνική μετάφραση (Θεόδωρος Γεωργίου, επιμέλεια Τάσος Τσακίρογλου) στην «Εφημερίδα των Συντακτών», 24.3.2014:  Χάμπερμας - «Για μια ισχυρή Ευρώπη – τι σημαίνει όμως αυτό;» (αναδημοσίευση στην Πολιτική Επιθεώρηση)

Η πολιτικοποίηση της συζήτησης για την Ευρώπη

  
 του Γιούργκεν Χάμπερμας 

  

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από την αυξανόμενη δυσαρμονία μεταξύ της παγκόσμιας κοινωνίας που πορεύεται προς τη συστημική ομογενοποίηση και του κατακερματισμού στον κόσμο των κρατών, ο οποίος παραμένει αμετάβλητος. Σοβαρά προβλήματα προκύπτουν. Τα κράτη, συνυφασμένα με τις βουλήσεις και τη συνείδηση των πολιτών τους, είναι οι μοναδικές συλλογικές οντότητες που είναι σε θέση να ενεργούν αποτελεσματικά με  βάση τη διαμόρφωση της δημοκρατικής βούλησης και ασκούν συνειδητά επιρροή στις κοινωνίες τους.

Όμως, αυτά τα κράτη σήμερα βυθίζονται όλο και βαθύτερα σε λειτουργικές σχέσεις που δεν ελέγχουν, οι οποίες διαπερνούν τα εθνικά σύνορα. Απέναντι στις πολιτικά ανεπιθύμητες συνέπειες αυτής της συστημικής ολοκλήρωσης, προκύπτει η ανάγκη για ρύθμιση, έστω και αν τα εθνικά κράτη δεν δείχνουν ακόμη ικανά να την ικανοποιήσουν.

Μιχαήλ Γιούριεβιτς Λέρμοντοφ: «Τρείς Φοίνικες» - Βλαδίμηρου Σεμιόνοβιτς Βισότσκι: «Τραγούδι για τη Γή»

Μιχαήλ Λέρμοντοφ, πορτρέτο του 1941
από τον Νικολάϊ Πάβλοβιτς Ουλιάνοφ (1877–1949)

Ο Βλαδίμηρος Βισότσκι και η γυναίκα του,
η Γαλλίδα ηθοποιός Μαρίνα Βλαντύ

1. Μιχαήλ Λέρμοντοφ (1814 -1841): Τρεις φοίνικες - Ανατολίτικος θρύλος
(βασισμένο στην Ελληνική απόδοση του Γιώργου Σοϊλεμεζίδη, με επιμέρους επανεπεξεργασία Λ.Α.)

Σε Αραβικής ερήμου ανοιχτή απλωσιά
Περήφανα ύψωσαν τρεις χουρμαδιές κορμιά
Ανάμεσά τους, κελαρύζοντας μέσ' από γη στεγνή
Ανάβλυζε μια κρήνη κρυσταλλένια, δροσερή
Και την προστάτευε η φυλλωσιά η πράσινη
Απ' τον καυτό ήλιο κι από άμμο χρυσοκόκκινη

Αθόρυβα τα χρόνια αχόρταγα κυλούσαν
Όμως προσκυνητές καθόλου δεν περνούσαν
Για να γευτούν κρύο νερό πηγής μικρής
Και ν' απολαύσουν δροσιά σκιάς ελαφρής
Άρχισαν να ξεραίνονται από ήλιο καυτό
Μεγαλόπρεπα φύλλα, ρυάκι ηχηρό

Οι φοίνικες τότε στο Θεό παραπονιούνται:
«Για ποιο σκοπό τα δέντρα, τα φυτά, γεννιούνται;
Για να μαραίνονται ανώφελα στην ερημιά;
Αυτή είναι η μοίρα μας και η κληρονομιά;
Μη μας χαρεί κανενός ματιά ευνοϊκή;
Τότε δεν είναι δίκαιη, ω! Ύψιστε, η κρίση σου η ιερή!»

Τι μπορεί να διδάξει η Ρουμανία στο δυτικό κόσμο; Λαϊκή διαμαρτυρία χωρίς ακροδεξιό εξτρεμισμό

του Μάρκου Νικουλέσκου 

το άρθρο του © Marcu Niculescu "What Romania can teach the western world", δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο © "Can Europe Make It?" focus - openDemocracy, 5 Φεβρουαρίου 2014

Euro elections 2014  - Το τοπίο των Ευρω-εκλογών 2014 στον ιστότοπο openDemocracy

 

Διαφορετικά από τη Γαλλία, Ιταλία και Ολλανδία [και την Ελλάδα], η κρίση των ελίτ στη Ρουμανία δεν ενίσχυσε τις ξενοφοβικές πολιτικές τάσεις, αλλά οδήγησε σε μια ψηφιακή επανάσταση, που αμφισβητεί παραδοσιακές υποθέσεις για τις δημοκρατικές αλλαγές. 

Μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους, ταραχές, παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αμφιλεγόμενες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις για να καλύψουν τη διαφθορά... Κατά τα τελευταία δύο χρόνια, η Ρουμανική κοινωνία έχει περάσει από μια σειρά πρωτοφανών κρίσεων, που έχουν κάθε άλλο παρά έχουν αντιστρέψει την φιλοδυτική τάση που ξεκίνησε με την προσχώρηση της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι κρίσεις προκάλεσαν σκληρά λόγια από τις Βρυξέλλες και από την Ουάσιγκτον. «Ο σεβασμός της Ρουμανίας στα κριτήρια της Κοπεγχάγης (κριτήρια προσχώρησης στην ΕΕ) τίθεται τώρα υπό αμφισβήτηση από τους συμμάχους μας»,  δήλωσε πρόσφατα ο Πρόεδρος Τραϊάν Μπασέσκου (Traian Băsescu) στην κρατική τηλεόραση. Ωστόσο, σε αντίθεση με χώρες της δυτικής Ευρώπης όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ολλανδία, η κρίση των ελίτ στη Ρουμανίας δεν έχει οδηγήσει σε ενίσχυση των ξενοφοβικών ή εξτρεμιστικών πολιτικών τάσεων, αλλά σε μια ψηφιακή επανάσταση που έχει κλονίσει τον πυρήνα παραδοσιακών υποθέσεων σχετικές με την δημοκρατική αλλαγή.

Έργα του Ρουμάνου ζωγράφου Mihai Criste

Η σκοτεινή πλευρά του καλού

του Γιώργου Γιαννου­λόπουλου

 

Εφημερίδα των Συντακτών 17.4.2014, αναδημοσίευση "Πολιτική Επιθεώρηση"

Ίσως το πιο δύσκολο ερώτημα με το οποίο καλούνται να αναμετρηθούν όσοι παραμένουν αριστεροί είναι πώς ο αγώνας κατά της ανισότητας, της αδικίας και της εκμετάλλευσης κατέληξε στο έρεβος του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Πολλές και διάφορες οι απαντήσεις. Οποια κι αν διαλέξουμε όμως, η συζήτηση μετατίθεται σε ένα ανώτερο επίπεδο, όπου μας περιμένει μια αντίφαση φωλιασμένη στη φύση του «καλού»: από τη μια εμφανίζεται ως απλό και απόλυτα θετικό, ενώ από την άλλη όποτε εμπλέκεται με την πραγματικότητα έρχονται στο φως οι σκοτεινές πλευρές και η πολυπλοκότητά του. Η αναπόφευκτη ταλάντευση ανάμεσα στα δύο αυτά άκρα προσδίδει στη μοίρα του αριστερού μια διάσταση τραγική. Μάλλον το αντίθετο ισχύει για τους Ελληνες (νεο)φιλελεύθερους. Πιστεύουν ότι το «καλό» που ευαγγελίζονται, και το οποίο περιτυλίγουν με τις αρετές της ελευθερίας, της δημιουργικότητας και του αυτοκαθορισμού, είναι όντως απλό και απόλυτα θετικό. Ο λόγος τους, όπως και ο λόγος της Αριστεράς στις δεκαετίες της Μεταπολίτευσης ή μάλλον μέχρι το ‘89, έχει συχνά μια αλαζονική χροιά· χαρακτηρίζεται από την αίσθηση ανωτερότητας και τη σιγουριά που συνοδεύει την κατάδειξη του προφανούς που μόνο εκείνοι βλέπουν, υποδηλώνοντας ότι όσοι διαφωνούν είναι είτε ηλίθιοι είτε ένοχοι. Πριν όμως τους απορρίψουμε με την ίδια ευκολία, θα πρέπει να μπούμε στη θέση τους, να δούμε τον κόσμο με τα δικά τους μάτια.

«Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός» - η Έρημη Χώρα του T.S. Eliot, ο Σολωμός, ο Επιτάφιος. «Όποιος πεθάνει σήμερα, χίλιες φορές πεθαίνει»

«Είπανε εναντίον του πως αφήνει τον αναγνώστη μέσα στη στεγνή, στέρφα και άνυδρη Έρημη Χώρα, μόνο, χωρίς ελπίδα σωτηρίας. Αυτό θα ήταν αλήθεια αν ο Έλιοτ δεν είχε δημιουργήσει ποίηση. Και η ποίηση όσο απελπισμένη κι αν είναι, μας σώζει πάντα, με κάποιον τρόπο, από την ταραχή των παθών», γράφει ο Γιώργος Σεφέρης για τον Τ.Σ. Έλιοτ.

   

Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας
Μες απ' την πεθαμένη γη τις πασχαλιές, σμίγοντας
Θύμηση κι επιθυμία, ταράζοντας
Με τη βροχή της άνοιξης ρίζες οκνές. 
Ο χειμώνας μας ζέσταινε, σκεπάζοντας
Τη γη με το χιόνι της λησμονιάς, θρέφοντας
Λίγη ζωή μ' απόξερους βολβούς.

Γιατί η μετα-αναπτυξιακή κοινωνία δεν θα υπάρξει στο ορατό μέλλον ;

του Bartosz Bartkowski

 

Το άρθρο 3 Reasons Why a Post-Growth Society Is Not Within Reach δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο Τhe Sceptical Economist - A blog about sustainability and pragmatism (9 Απριλίου 2014).

Τhe Sceptical Economist δημιουργήθηκε απο τον νέο Πολωνό οικονομικό επιστήμονα Bartosz Bartkowski, ερευνητή στον τομέα της οικονομικής αξιολόγησης της βιοποικιλότητας, στο  Helmholtz-Centre for Environmental Research της Λειψίας.

 

Για λόγους που εξηγούνται αλλού (Limitations of GDP as Welfare Indicator και The case of A-Growth, Not De-Growth), ανήκω σε εκείνους που ονειρεύονται μια κοινωνία μετα - μεγεθυνσιακή ή μετα-αναπτυξιακή (post-growth society). Φυσικά, δεν είναι πολύ σαφές πως θα μοιάζει μια τέτοια κοινωνία, και ακόμη λιγότερο ξέρουμε πως θα φθάσουμε σ' αυτήν. Επίσης, πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο - π.χ. αυτοί που θα συμμετάσχουν στο 4ο Διεθνές Συνέδριο Αποανάπτυξης, στη Λειψία, το Σεπτέμβριο του 2014 - συμφωνούν ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του σημερινού κοινωνικού και οικονομικού μοντέλου, είναι το εξής: Είναι υπερβολικά εξαρτημένο από την οικονομική μεγέθυνση. Συμφωνούν επίσης, ότι τα πρώτα τουλάχιστον βήματα προς την κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να γίνουν σύντομα, γιατί όσο περισσότερο περιμένουμε, τόσο περισσότερο εκθέτουμε τον πολιτισμό μας σε κινδύνους κατάρρευσης διαφόρων ειδών. Άν και είναι επείγουσα η ανάγκη υπέρβασης, πέρα από την οικονομική μεγέθυνση, τα εμπόδια είναι πολλά. Θα ήθελα λοιπόν να παρουσιάσω τρεις λόγους, για τους οποίους μια τέτοια κοινωνία στο ορατό μέλλον δεν είναι επιτεύξιμη. Οι λόγοι αυτοί σχετίζονται με τρεις πτυχές της ανθρώπινης ψυχολογίας: την νωθρότητα, τη δύναμη των αφηγήσεων και τη συντηρητική αδράνεια.

Η «έξοδος στις αγορές»: Είμαστε ακόμα ζωντανοί, και δανειζόμαστε

Για την Ευρωζώνη ως όλον, η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές χρήματος για περιορισμένο δανεισμό, σημαίνει - προς το παρόν - σταθεροποίηση. Η Ευρωζώνη, απο άποψη χρηματο-οικονομική, συνεχίζει το δρόμο της ως ενιαίος οργανισμός. Μετά από χρόνια αποκλεισμού από τις χρηματαγορές και διακρατικής στήριξης εκ μέρους της Ένωσης, με επαχθείς όρους λιτότητας, συμβαίνει περιορισμένη έκδοση ομολόγων δημοσίου της Ιρλανδίας (Δεκέμβριος), Πορτογαλίας (Φεβρουάριος). Και τώρα της Ελλάδας. Άν τις μετρήσουμε στην κλίμακα χρόνου της κρίσης (2008-2014), οι έξοδοι των τριών χωρών στις αγορές είναι ταυτόχρονες.

Η Ευρωζώνη στο ορατό μέλλον δεν θα σκορπίσει στους πέντε ανέμους. Αντέχει. Όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι εργοτάξιο, γιαπί, έργο υπό κατασκευή, με αμήχανους μηχανικούς και με συνεργεία οικοδόμων που το ένα δεν εμπιστεύεται το άλλο. Χρειάζεται επιφύλαξη για το αύριο: ένας απρόοπτος κραδασμός μπορεί να προκαλέσει στο γιαπί νέες καταστροφικές ζημίες.

Τι σημαίνει όμως αυτή η έξοδος στις αγορές για την εσωτερική, πραγματική οικονομία της Ελλάδας; Τίποτε σημαντικό («ζώ μονάχα εν λευκώ»). 

Το τραπεζικό σύστημα εξακολουθεί να απομοχλεύεται και αποφεύγει να δίνει πιστώσεις στην παραγωγική δραστηριότητα. Η πτωτική πορεία στις τιμές των ακινήτων δεν έχει ολοκληρωθεί, και έχει ακόμη δρόμο. Ροή πραγματικών ιδιωτικών επενδύσεων σε σοβαρούς παραγωγικούς τομείς δεν άρχισε. Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν άλλαξε, και πορεύεται χωρίς μέτρα τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Και το χειρότερο: το αποτυχημένο οικονομικό πρότυπο του 1990 - 2008 (που αποκλήθηκε κάποτε «ισχυρή Ελλάδα» - ή ευρύτερα, έθρεψε την απατηλή ευημερία των μεγαλομεσαίων στρωμάτων του Ευρωπαϊκού Νότου, και τις μεγάλες κοινωνικές ανισότητες), προς το παρόν δεν λέει να αλλάξει και να παραχωρήσει τη θέση του σε νέο, βιώσιμο. Το πολιτικό προσωπικό; Ζεί στον κόσμο του...

Η πτωτική κίνηση του Ελληνικού ΑΕΠ (μαζί και η ανεργία) δεν θα συναντήσει στερεό «πάτο», πριν το τέλος του 2014.

Γ. Ρ.

 

Με ουρανό συννεφιασμένο και βαρύ...
Η Αθήνα θα δανεισθεί πάλι εκδίδοντας ομόλογα δημοσίου (Athen will erstmals wieder Staatsanleihen ausgeben -"Der Spiegel",  9.4.2014)

Ζίγκμουντ Μπάουμαν: Είμαι βραχυπρόθεσμα απαισιόδοξος αλλά μακροπρόθεσμα αισιόδοξος

συνέντευξη στους Ντίνα Δαβάκη - Δημήτρη Μπούκα (εφημ. © Εποχή, 13.1.2014, αναδημοσίευση αριστερή στρουθοκάμηλος, RED Notebook)
 

Ενα χειμωνιάτικο απόγευμα στο σπίτι του στο χιονισμένο Leeds της Μ. Βρετανίας, ο ομότιμος καθηγητής κοινωνιολογίας Ζίγκμουντ Μπάουμαν μάς μίλησε για την κρίση, τον καταναλωτισμό, τις μορφές αντίστασης, την ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας και το πώς βλέπει το μέλλον. 

  

Η Ελλάδα και η Νότια Ευρώπη διέρχονται μια παρατεταμένη οικονομική κρίση και δέχονται συνέχεια σκληρά μέτρα λιτότητας. Ποια είναι η γνώμη σας για αυτά που συμβαίνουν;

Τα μέτρα συνδέονται με τα δάνεια που ζητούνται. Είναι σημαντικό όμως να δει κανείς για ποιο σκοπό χρησιμοποιούνται τα δάνεια που δίνονται στην Ελλάδα. Αν χρησιμοποιούνται για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, τότε απλά τρέφεται η ρίζα του προβλήματος και οι πολιτικές λιτότητας θα συνεχιστούν αμείωτες. Οι οικονομικές κρίσεις έχουν να κάνουν όχι με καταστροφή του πλούτου, αλλά με αναδιανομή του. Σε κάθε κρίση υπάρχουν πάντα κάποιοι που κερδίζουν περισσότερα χρήματα σε βάρος των άλλων. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, μετά την κρίση έχει παρατηρηθεί μια αργή ανάκαμψη, όμως το 93% του επιπλέον ΑΕΠ που δημιουργήθηκε κατέληξε μόνο στο 1% του πληθυσμού.

Double bind, της Kirstin Cunningham

Double Bind, του Pat Hickman (2010)

Η σκοτεινή νύχτα της ψυχής. Για την «Εξέγερση των Ελίτ και την Προδοσία της Δημοκρατίας» (Christopher Lasch)

του Scott London

  

δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο Scott London:  Book Review - Christopher Lasch: The Revolt of the Elites and the Betrayal of Democracy

Ο Κρίστοφερ Λάς ήταν μία από εκείνες τις σπάνιες μορφές της Αμερικανικής δημόσιας ζωής, που ήταν σεβαστές από ανθρώπους τόσο της αριστεράς όσο και της δεξιάς, μεταξύ των ακαδημαϊκών αλλά και συνηθισμένων λαϊκών ανθρώπων, σε πνευματικούς κύκλους αλλά και μεταξύ εκείνων που δεν έχουν υπομονή για αφηρημένες ιδέες. Ως ιστορικός και κριτικός του πολιτισμού, έγινε ίσως πιό γνωστός με το βιβλίο του The Culture of Narcissism, το οποίο έγινε μπεστ σέλερ στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Η Εξέγερση των ελίτ και η Προδοσία της Δημοκρατίας, μια συλλογή δοκιμίων που δημοσιεύτηκαν το 1994, μετά το θάνατό του, αντιπροσωπεύει τον Λάς στα καλύτερά του - έγκαιρος, διορατικός και πνευματικά ασυυμβίβαστος.

Πόσα σφυροδρέπανα έχει η κ. Παπαρήγα στο γραφείο της;

του Δημήτρη Ψυχογιού 

© Athens Voice 5.4.2014, αναδημοσίευση "Πολιτική Επιθεώρηση" 

Το πολιτικό τοπίο έχει μεταβληθεί σε κινούμενη άμμο, κανείς δεν ξέρει ποιος είναι ο επόμενος που θα βυθιστεί. Κυρίως το πολιτικό προσωπικό, που ενδιαφέρεται μόνο για τις ίντριγκες επιβίωσης / κυριαρχίας στις οποίες συμμετέχει. Οι λυσσαλέες κομματικές και ενδοκομματικές συγκρούσεις θα συνεχιστούν πάνω στην άλλη κινούμενη άμμο που είναι η οικονομία. 

Μέχρι πριν λίγη ώρα νόμιζα πως η οπτικοακουστική παγίδευση του Τάκη Μπαλτάκου είχε γίνει στο γραφείο του Ηλία Κασιδιάρη και έβρισκα, ας πούμε, φυσιολογική την ύπαρξη του εικονοστασίου που όλοι διακρίναμε στο βίντεο, στον τοίχο πίσω από την πλάτη του γραμματέα του υπουργικού συμβουλίου. Δεν γνωρίζω τις θρησκευτικές απόψεις του χρυσαυγίτη βουλευτή αλλά μου φαινόταν λογικό ένας «λαϊκός εθνικιστής», όπως ο ίδιος αυτοχαρακτηρίζεται, να έχει πολλά εικονίσματα, να τον βοηθούν οι άγιοι στην επίτευξη των ιερών σκοπών του.