του Αλεξάντερ Φρίντμαν
© Project Syndicate - Alexander Friedman : Can Global Capitalism Be Saved? 11.11.2016
© Project Syndicate - Alexander Friedman : Can Global Capitalism Be Saved? 11.11.2016
Μια ρεαλιστική ματιά στις προοπτικές του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού υπό τον «πλανητάρχη» Ντόναλντ Τραμπ, από έναν διαχειριστή κεφαλαίων που πιστεύει στις «αγορές», ωστόσο βλέπει το αδιέξοδο του δρόμου που μας έφερε εδώ και διακρίνει τους πολιτικούς κινδύνους. Διακρίνει, στις καινοτομίες και στις άλλες βαθειές δυνάμεις που κινούν «δημιουργικές καταστροφές» (J. Schumpeter) και - μακροπρόθεσμα - αναζωογονήσεις της κεφαλαιοκρατικής οικονομίας, έναν μη ευνοϊκό (και όχι ούριο) άνεμο. Θεωρεί δεδομένη την επιστροφή σε Κεϋνσιανές πολιτικές της ζήτησης.
Όταν ακόμη και μάνατζερς μεγάλων εταιριών του χρηματοοικονομικού τομέα κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου (επικαλούμενοι μάλιστα κλασικά - Σουμπετεριανά και Κεϋνσιανά - επιχειρήματα), αυτό σημαίνει ότι οι κοινωνικές και πολιτικές βάσεις του συστήματος αρχίζουν να γίνονται εύθραυστες. Ή τουλάχιστον, αυτό βλέπουν εκείνοι.
Όταν ακόμη και μάνατζερς μεγάλων εταιριών του χρηματοοικονομικού τομέα κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου (επικαλούμενοι μάλιστα κλασικά - Σουμπετεριανά και Κεϋνσιανά - επιχειρήματα), αυτό σημαίνει ότι οι κοινωνικές και πολιτικές βάσεις του συστήματος αρχίζουν να γίνονται εύθραυστες. Ή τουλάχιστον, αυτό βλέπουν εκείνοι.
Γ. Ρ.
Η πολιτική του οικονομικού άγχους και του φόβου έχει οδηγήσει τώρα τους ψηφοφόρους του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ηνωμένων Πολιτειών στα χέρια των λαϊκιστών. Άν μπορέσουν οι οικονομίες να επιστρέψουν προς τα πίσω, σε πιο «κανονικούς» ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της παραγωγικότητας, η ζωή θα γίνει πιο καλή για πιό πολλούς ανθρώπους, το συναισθήματα εναντίον του κατεστημένου θα ατονήσουν και τότε η πολιτική θα επιστρέψει και αυτή στη «κανονικότητα». Αυτό λέει ο τρόπος σκέψης που κληρονομήσαμε από την προηγούμενη φάση. Και έτσι, ο καπιταλισμός, η παγκοσμιοποίηση και η δημοκρατία θα μπορέσουν να συνεχίσουν την πορεία τους προς τα εμπρός.
Όμως αυτός ο τρόπος σκέψης αντικατοπτρίζει μια πρόβλεψη που προεκτείνει στο απρόβλεπτο μέλλον τα δεδομένα μιας περιόδου σε μεγάλο βαθμό παρεκκλίνουσας από τον κανόνα της ιστορίας. Η περίοδος εκείνη [των υψηλών ρυθμών ανόδου] τέλειωσε και οι δυνάμεις που την κινούσαν είναι απίθανο να συγκλίνουν και να υποστηρίξουν πάλι σύντομα τέτοιες καταστάσεις. Το πεδίο της τεχνολογικής καινοτομίας και τα δημογραφικά στοιχεία δημιουργούν τώρα για την οικονομική άνοδο έναν αντίθετο άνεμο, όχι έναν ούριο άνεμο, και οι χρηματοοικονομικές «τεχνικές» δεν μπορούν να ανατρέψουν το σκόρ ενός χαμένου ματς.
Η παρεκκλίνουσα περίοδος της ιστορίας είναι τα εκατό περίπου χρόνια που ακολούθησαν μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο στις ΗΠΑ, στη διάρκεια των οποίων οι ανακαλύψεις στον τομέα της ενέργειας, ο εξηηλεκτρισμός, τηλεπικοινωνίες, και οι μεταφορές αναμόρφωσαν τις κοινωνίες εκ θεμελίων. Οι ζωές των ανθρώπων έγινε αισθητά πιο παραγωγικές και το προσδόκιμο της ζωής αυξήθηκε δραματικά. Ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε κατά 50 % μεταξύ 1800 και 1900 και στη συνέχεια υπερδιπλασιάστηκε μέσα στα επόμενα 50 χρόνια, με οικονομίες που αναπτύσσονταν πολύ πιο γρήγορα από ό,τι συνέβαινε σε προηγούμενους αιώνες.
Στο τέλος της δεκαετίας του 1970 η οικονομική άνοδος άρχισε να επιβραδύνεται σε πολλές από τις αναπτυγμένες δυτικές οικονομίες και τότε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέηγκαν μαζί με τον πρόεδρο της κεντρικής τράπεζας Federal Reserve Άλαν Γκρίνσπαν (Alan Greenspan) εγκαινίασαν έναν κύκλο χρέωσης που υπερτροφοδότησε την οικονομική δραστηριότητα. Οι ΗΠΑ, οι οποίες μέχρι τότε ήταν καθαρός πιστωτής προς τον υπόλοιπο κόσμο, έγιναν καθαρός δανειολήπτης, με την Κίνα και άλλες αναδυόμενες αγορές να επωφελούνται από την αύξηση του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ. Αυτή η χρηματοοικονομική μόχλευση οδήγησε την παγκόσμια ανάπτυξη προς τα εμπρός για άλλα 30 χρόνια περίπου.
Η παγκόσμια κρίση του 2008 έβαλε ένα απότομο τέλος στην εποχή αυτή των χειρισμών με χρηματοοικονομικές «τεχνικές». Όμως αυτοί που χαράζουν πολιτικές δεν θέλουν να βλέπουν τον ρυθμό της οικονομικής ανόδου να εξασθενεί και οι κεντρικοί τραπεζίτες εξάντλησαν όλα τα εργαλεία τους σε μια προσπάθεια να τονώσουν την οικονομική δραστηριότητα, παρά την ανεπαρκή ζήτηση. Βρίσκοντας όλο και μικρότερες αποδόσεις στις παραδοσιακές επενδύσεις σταθερού εισοδήματος, οι επενδυτές κατέφυγαν σαν κοπάδι σε επενδύσεις υψηλού ρίσκου όλων των ειδών και οδήγησαν την τιμή τους στα ύψη. Οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι και η μεσαία τάξη έμεινε ακόμη πιο πίσω ως προς την αξία των περιουσιακών στοιχείων που κατέχει. Καθώς οι ρυθμοί ανόδου στην πραγματική οικονομία συνέχισαν να παρμένουν στάσιμοι, διογκώθηκε ο οργισμένος λαϊκισμός, με αποτέλεσμα την Brexit και την εκλογή του Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ.
Παρόλα όσα κάνουν οι κεντρικοί τραπεζίτες για να αναζωογονήσουν την οικονομική ανάπτυξη, οι δυνάμεις στα πεδία της δημογραφίας και της καινοτομίας εργάζονται εναντίον τους. Η γήρανση του πληθυσμού στις προηγμένες οικονομίες βαραίνει όλο και περισσότερο στα δίκτυα της κοινωνικής ασφάλισης. Γήρανση υπάρχει και στην Κίνα. Η μεγαλύτερη δημογραφική ανάπτυξη του σήμερα (και του αύριο) είναι στην Αφρική, από εκεί όμως δεν οδηγεί σε άνοδο την παγκόσμια παραγωγικότητα, στο βαθμό που το κάνει από αλλού.
Επιπλέον, από το σημερινό κύμα τεχνολογικών καινοτομιών δεν επωφελούνται όλοι. Άν και καινοτομίες όπως το Uber στις μεταφορές και η Amazon στο εμπόριο, ή, πιο ριζικά, η ρομποτική, προσθέτουν ευκολίες και ανέσεις, το κάνουν εκτοπίζοντας και καταστρέφοντας θέσεις εργασίας της εργατικής τάξης και/ή μειώνοντας τους μισθούς.
Αυτό είναι χαρακτηριστικό στη διαδικασία της «δημιουργικής καταστροφής», την οποία ο Τζόζεφ Σουμπέτερ (Joseph Schumpeter) περιέγραψε περίφημα ως υπηρέτρια της ανάπτυξης στις καπιταλιστικές οικονομίες. Το πρώτο κύμα των επαναστατικών καινοτομιών ωφελεί κυρίως λίγους, μεμονωμένους επιχειρηματίες. Στη συνέχεια, έρχεται ένα κύμα εκτοπίσεων, καθώς η τεχνολογία εφαρμόζεται σε υπάρχουσες βιομηχανίες ή οικονομικούς κλάδους. Πριν από τρεις δεκαετίες οι αλυσίδες καταστημάτων Wal-Mart χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά ηλεκτρονικούς υπολογιστές και οργανωμένους μηχανισμούς προμηθειών και αποθήκευσης (logistics) για να σαρώσουν τα μικρά «οικογενειακά» καταστήματα. Σήμερα η Amazon έχει βάλει στόχο να εκτοπίσει τα Wal-Mart.
Το τρίτο κύμα είναι η ευρεία διάδοση των καινοτομιών, με τρόπους που αυξάνουν τη συνολική παραγωγικότητα και το βιοτικό επίπεδο. Αυτό έρχεται πολύ αργότερα. Ή, όπως παρατήρησε το 1987 ο νομπελίστας οικονομολόγος Ρόμπερτ Σόλοου (Robert Solow): «Την εποχή των υπολογιστών μπορείτε να τη δείτε παντού, όχι όμως στις στατιστικές που μετρούν την παραγωγικότητα».
Ο Ρόμπερτ Γκόρντον (Robert Gordon) του Πανεπιστημίου Northwestern υποστήριξε ότι ο οικονομικός αντίκτυπος των σημερινών καινοτομιών είναι ασήμαντος σε σχέση με τον αντίκτυπο της γενικευμένης ύδρευσης και αποχέτευσης στις πόλεις ή της εφαρμογής της ηλεκτρικής ενέργειας. Ίσως είναι έτσι. Μπορεί όμως και να βρισκόμαστε σε ένα πρώιμο στάδιο του Σουμπετεριανού κύκλου της καινοτομίας (στη φάση που πλουτίζει λίγους) και καταστροφής (η οποία δημιουργεί άγχος και φόβο στις ευάλωτες μερίδες της κοινωνίας). Τελικά, η μέση παραγωγικότητα και τα πραγματικά εισοδήματα είναι ενδεχόμενο να ωφεληθούν μόνον στο μέλλον, όταν οι πρωτοποριακές τεχνολογίες καταστήσουν δυνατή μια οικονομική άνοδο νέου είδους.
Όμως αυτός ο τρόπος σκέψης αντικατοπτρίζει μια πρόβλεψη που προεκτείνει στο απρόβλεπτο μέλλον τα δεδομένα μιας περιόδου σε μεγάλο βαθμό παρεκκλίνουσας από τον κανόνα της ιστορίας. Η περίοδος εκείνη [των υψηλών ρυθμών ανόδου] τέλειωσε και οι δυνάμεις που την κινούσαν είναι απίθανο να συγκλίνουν και να υποστηρίξουν πάλι σύντομα τέτοιες καταστάσεις. Το πεδίο της τεχνολογικής καινοτομίας και τα δημογραφικά στοιχεία δημιουργούν τώρα για την οικονομική άνοδο έναν αντίθετο άνεμο, όχι έναν ούριο άνεμο, και οι χρηματοοικονομικές «τεχνικές» δεν μπορούν να ανατρέψουν το σκόρ ενός χαμένου ματς.
Στο τέλος της δεκαετίας του 1970 η οικονομική άνοδος άρχισε να επιβραδύνεται σε πολλές από τις αναπτυγμένες δυτικές οικονομίες και τότε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέηγκαν μαζί με τον πρόεδρο της κεντρικής τράπεζας Federal Reserve Άλαν Γκρίνσπαν (Alan Greenspan) εγκαινίασαν έναν κύκλο χρέωσης που υπερτροφοδότησε την οικονομική δραστηριότητα. Οι ΗΠΑ, οι οποίες μέχρι τότε ήταν καθαρός πιστωτής προς τον υπόλοιπο κόσμο, έγιναν καθαρός δανειολήπτης, με την Κίνα και άλλες αναδυόμενες αγορές να επωφελούνται από την αύξηση του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ. Αυτή η χρηματοοικονομική μόχλευση οδήγησε την παγκόσμια ανάπτυξη προς τα εμπρός για άλλα 30 χρόνια περίπου.
Η παγκόσμια κρίση του 2008 έβαλε ένα απότομο τέλος στην εποχή αυτή των χειρισμών με χρηματοοικονομικές «τεχνικές». Όμως αυτοί που χαράζουν πολιτικές δεν θέλουν να βλέπουν τον ρυθμό της οικονομικής ανόδου να εξασθενεί και οι κεντρικοί τραπεζίτες εξάντλησαν όλα τα εργαλεία τους σε μια προσπάθεια να τονώσουν την οικονομική δραστηριότητα, παρά την ανεπαρκή ζήτηση. Βρίσκοντας όλο και μικρότερες αποδόσεις στις παραδοσιακές επενδύσεις σταθερού εισοδήματος, οι επενδυτές κατέφυγαν σαν κοπάδι σε επενδύσεις υψηλού ρίσκου όλων των ειδών και οδήγησαν την τιμή τους στα ύψη. Οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι και η μεσαία τάξη έμεινε ακόμη πιο πίσω ως προς την αξία των περιουσιακών στοιχείων που κατέχει. Καθώς οι ρυθμοί ανόδου στην πραγματική οικονομία συνέχισαν να παρμένουν στάσιμοι, διογκώθηκε ο οργισμένος λαϊκισμός, με αποτέλεσμα την Brexit και την εκλογή του Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ.
Παρόλα όσα κάνουν οι κεντρικοί τραπεζίτες για να αναζωογονήσουν την οικονομική ανάπτυξη, οι δυνάμεις στα πεδία της δημογραφίας και της καινοτομίας εργάζονται εναντίον τους. Η γήρανση του πληθυσμού στις προηγμένες οικονομίες βαραίνει όλο και περισσότερο στα δίκτυα της κοινωνικής ασφάλισης. Γήρανση υπάρχει και στην Κίνα. Η μεγαλύτερη δημογραφική ανάπτυξη του σήμερα (και του αύριο) είναι στην Αφρική, από εκεί όμως δεν οδηγεί σε άνοδο την παγκόσμια παραγωγικότητα, στο βαθμό που το κάνει από αλλού.
Επιπλέον, από το σημερινό κύμα τεχνολογικών καινοτομιών δεν επωφελούνται όλοι. Άν και καινοτομίες όπως το Uber στις μεταφορές και η Amazon στο εμπόριο, ή, πιο ριζικά, η ρομποτική, προσθέτουν ευκολίες και ανέσεις, το κάνουν εκτοπίζοντας και καταστρέφοντας θέσεις εργασίας της εργατικής τάξης και/ή μειώνοντας τους μισθούς.
Αυτό είναι χαρακτηριστικό στη διαδικασία της «δημιουργικής καταστροφής», την οποία ο Τζόζεφ Σουμπέτερ (Joseph Schumpeter) περιέγραψε περίφημα ως υπηρέτρια της ανάπτυξης στις καπιταλιστικές οικονομίες. Το πρώτο κύμα των επαναστατικών καινοτομιών ωφελεί κυρίως λίγους, μεμονωμένους επιχειρηματίες. Στη συνέχεια, έρχεται ένα κύμα εκτοπίσεων, καθώς η τεχνολογία εφαρμόζεται σε υπάρχουσες βιομηχανίες ή οικονομικούς κλάδους. Πριν από τρεις δεκαετίες οι αλυσίδες καταστημάτων Wal-Mart χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά ηλεκτρονικούς υπολογιστές και οργανωμένους μηχανισμούς προμηθειών και αποθήκευσης (logistics) για να σαρώσουν τα μικρά «οικογενειακά» καταστήματα. Σήμερα η Amazon έχει βάλει στόχο να εκτοπίσει τα Wal-Mart.
Το τρίτο κύμα είναι η ευρεία διάδοση των καινοτομιών, με τρόπους που αυξάνουν τη συνολική παραγωγικότητα και το βιοτικό επίπεδο. Αυτό έρχεται πολύ αργότερα. Ή, όπως παρατήρησε το 1987 ο νομπελίστας οικονομολόγος Ρόμπερτ Σόλοου (Robert Solow): «Την εποχή των υπολογιστών μπορείτε να τη δείτε παντού, όχι όμως στις στατιστικές που μετρούν την παραγωγικότητα».
Ο Ρόμπερτ Γκόρντον (Robert Gordon) του Πανεπιστημίου Northwestern υποστήριξε ότι ο οικονομικός αντίκτυπος των σημερινών καινοτομιών είναι ασήμαντος σε σχέση με τον αντίκτυπο της γενικευμένης ύδρευσης και αποχέτευσης στις πόλεις ή της εφαρμογής της ηλεκτρικής ενέργειας. Ίσως είναι έτσι. Μπορεί όμως και να βρισκόμαστε σε ένα πρώιμο στάδιο του Σουμπετεριανού κύκλου της καινοτομίας (στη φάση που πλουτίζει λίγους) και καταστροφής (η οποία δημιουργεί άγχος και φόβο στις ευάλωτες μερίδες της κοινωνίας). Τελικά, η μέση παραγωγικότητα και τα πραγματικά εισοδήματα είναι ενδεχόμενο να ωφεληθούν μόνον στο μέλλον, όταν οι πρωτοποριακές τεχνολογίες καταστήσουν δυνατή μια οικονομική άνοδο νέου είδους.
Το ερώτημα τώρα είναι αν μπορούμε να ανατρέψουμε το σκορ εις βάρος μας, με μετατόπιση του κέντρου των προσπαθειών από τις μη συμβατικές νομισματικές πολιτικές σε μια Κεϋνσιανή διαχείριση της ζήτησης. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η νομισματική πολιτική για αντιμετώπιση της κρίσης έχει πια ξοδέψει όλα τα διαθέσιμα «πυρομαχικά» της στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και ότι πρέπει να αναλάβει υπηρεσία η δημοσιονομική τόνωση και επέκταση - για παράδειγμα, μέσω φορολογικών περικοπών και δημόσιων επενδύσεων στις υποδομές. Αλλά αυτό απαιτεί σταθερά πολιτικά συστήματα που μπορούν να στηρίξουν δημοσιονομικές στρατηγικές μακροπρόθεσμης κλίμακας. Οι πρόσφατες εξελίξεις, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, δείχνουν ότι τέτοιες στρατηγικές θα είναι δύσκολο να εφαρμοστούν.
Στις ΗΠΑ, η νίκη του Τραμπ, σε συνδυασμό με τις Ρεπουμπλικανικές πλειοψηφίες στα δύο σώματα του Κογκρέσου, ανοίγουν το δρόμο για περικοπές φόρων και αύξηση των αμυντικών δαπανών. Η δημοσιονομική τρόμπα φαίνεται να είναι γεμάτη. Όμως η δημοσιονομική επέκταση είναι πιθανό να συναντήσει αντίσταση από την νομισματική πολιτική, καθώς η κεντρική τράπεζα Fed συνεχίζει την προσπάθειά της για «εξομάλυνση» των επιτοκίων.
Παρόλα αυτά, η ελπίδα είναι ότι μια ταχύτερη ανάπτυξη στις ΗΠΑ και αυξήσεις των μισθών θα καταστείλουν τη λαϊκίστικη εξέγερση των ψηφοφόρων. Κατά ειρωνεία της τύχης, η Fed θα συνεχίσει να σηκώνει το βάρος για να «κάνει αυτό που πρέπει» - δηλαδή να εργάζεται για την εξομάλυνση των επιτοκίων με εξαιρετική προσοχή, ενώ θα φροντίζει να αυξηθεί το μερίδιο του εισοδήματος της εργασίας στο ΑΕΠ, ακόμη και αν αυτό απαιτεί κάποιες υπερβάσεις στο ύψος του πληθωρισμού.
Για να παραφράσουμε τον [Ιρλανδό ποιητή και θεατρικό συγγραφέα] Ντύλαν Τόμας (Dylan Thomas), όσοι πιστεύουμε στις αγορές δεν πρέπει να βαδίσουμε απαλά μέσα σ' αυτήν την λαϊκιστική νύχτα [«Do not go gentle into that good night» - βλ. και εδώ ελληνικά]. Πρέπει να πολεμήσουμε ενάντια στο σβήσιμο του φωτός του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού με κάθε όπλο που μπορούμε να χειριστούμε. Η επιβράδυνση των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης στην εποχή μας και αυτή η βίαιη πολιτική αντίδραση, δεν είναι κάποια «νέα κανονικότητα». Μάλλον, θυμίζει και αναβιώνει μια «παλιά κανονικότητα», την οποία είχε βιώσει ο κόσμος για τελευταία φορά το 1930. Όποιος και να είναι ο σωστός δρόμος για να προχωρήσει μπροστά η παγκόσμια οικονομία, γνωρίζουμε ότι ο δρόμος αυτός δεν μπορεί να σημαίνει επιστροφή στο απομονωτισμό και τον προστατευτισμό της εποχής εκείνης.
Για να παραφράσουμε τον [Ιρλανδό ποιητή και θεατρικό συγγραφέα] Ντύλαν Τόμας (Dylan Thomas), όσοι πιστεύουμε στις αγορές δεν πρέπει να βαδίσουμε απαλά μέσα σ' αυτήν την λαϊκιστική νύχτα [«Do not go gentle into that good night» - βλ. και εδώ ελληνικά]. Πρέπει να πολεμήσουμε ενάντια στο σβήσιμο του φωτός του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού με κάθε όπλο που μπορούμε να χειριστούμε. Η επιβράδυνση των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης στην εποχή μας και αυτή η βίαιη πολιτική αντίδραση, δεν είναι κάποια «νέα κανονικότητα». Μάλλον, θυμίζει και αναβιώνει μια «παλιά κανονικότητα», την οποία είχε βιώσει ο κόσμος για τελευταία φορά το 1930. Όποιος και να είναι ο σωστός δρόμος για να προχωρήσει μπροστά η παγκόσμια οικονομία, γνωρίζουμε ότι ο δρόμος αυτός δεν μπορεί να σημαίνει επιστροφή στο απομονωτισμό και τον προστατευτισμό της εποχής εκείνης.
Ο Alexander Friedman είναι εκτελεστικό στέλεχος της εταιρίας διαχείρισης κεφαλαίων Global Asset Management (GAM). Εργάστηκε επίσης ως διευθυντικό στέλεχος στην τράπεζα UBS με αρμοδιότητα τις παγκόσμιες επενδύσεις και ήταν συνεργάτης του Λευκού Οίκου επί προεδρίας Κλίντον.
Βόλφγκανγκ Μύνχάου: Η πολιτική της δεξιάς ανταρσίας και πώς μπορεί να καταπνιγεί
Χένρικ Μύλλερ: «Το φάρμακο δεν πιάνει». Η αγορά ομολόγων από τις Κεντρικές Τράπεζες «υπερλιπαίνει», αλλά δεν επιδρά στην παραγωγική οικονομία
Ρούντολφ Χίκελ (Πανεπιστήμιο της Βρέμης - Blätter für deutsche und internationale Politik - Ινστιτούτο Εργασίας και Οικονομίας IAW: Απέτυχε η «ποσοτική χαλάρωση» και το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ;
Πάουλ Ντε Γκράουε (Ivory Tower): Η γνώμη ενός φιλελεύθερου αλλά ορθολογιστή - Ποσοτική χαλάρωση και δημόσιες επενδύσεις
Βόλφγκανγκ Μύνχάου (FT): Ο αργός μαρασμός της Ευρώπης. «Όχι με βρόντο, αλλά μ' έναν λυγμό»
Ulrike Guérot: Το πολιτικό Κέντρο χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια του - H άνοδος του δεξιού λαϊκισμού
Secular Stagnation, μια συζήτηση (Summers - Krugman - Münchau): Η μεγάλη, πλανητική εικόνα της κρίσης Τριάντα χρόνια στασιμότητας και ύφεσης; Κοινωνίες χωρίς ρευστό χρήμα; Κρατικές όλες οι τράπεζες; Κράτη-επενδυτές;Mario Seccareccia: Ένας Κεϋνσιανός αντίλογος στους Σάμμερς και Κρούγκμαν - Η διαρκής, διαρθρωτική οικονομική στασιμότητα (secular stagnation) και η κρίση του προτύπου της Νέας Συναίνεσης
Immanuel Wallerstein: Πανικός για παγκόσμιο αποπληθωρισμό
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου