Στις 24 Ιανουαρίου 2012 ο σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος τραυματίστηκε σοβαρά από διερχόμενη μοτοσυκλέτα εν ώρα εργασίας (στα γυρίσματα της ταινίας «Η άλλη θάλασσα»). Πέθανε το ίδιο βράδυ στο νοσοκομείο. Έξι χρόνια μετά το θάνατό του θυμόμαστε τον καλλιτέχνη και το έργο του. Ως δείγμα όλων αυτών, που ο Αγγελόπουλος πάσχισε να σώσει από τη φθορά και από τη λήθη με εργαλείο την ασυνήθιστα μεγάλη δημιουργική του δύναμη, αναδημοσιεύουμε αυτά που είδαν σε μια από τις ταινίες του, στο «Βλέμμα του Οδυσσέα», οι άνθρωποι της Κινηματογραφικής Ομάδας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Ο Αγγελόπουλος δεν είναι πια εδώ. Όμως με το έργο του μας θυμίζει επίμονα κάτι ουσιώδες· ουσιώδες γιατί βοηθά πολύ να σκεφτόμαστε καλά, να σκεφτόμαστε ελεύθερα και γι' άλλα πράγ- ματα, πέρα από τον κινηματογράφο: Η προσπάθεια για σωτηρία του βλέμματος, που αιχμαλωτίζεται στο φιλμ σαν «γλυπτό με υλικό το χρόνο» (έτσι έλεγε ο Αντρέι Ταρκόφσκι, ο μέγιστος), είναι κι αυτή αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη. «Μοιάζει με ιεραποστολή, έχει σχέση με αυτό που παλιότερα ονόμαζαν σωτηρία της ψυχής. Ίσως τελικά, η σωτηρία έρθει μέσα από τη σωτηρία του βλέμματος» λένε οι άνθρωποι της Κινηματογραφικής Ομάδας από τα Γιάννενα. Και της ευαισθησίας. «Όταν μάθουμε να βλέπουμε καλά, μπορούμε να ενεργούμε καλύτερα», συμπεραίνουν (Γ.Ρ.)
Ο Αγγελόπουλος δεν είναι πια εδώ. Όμως με το έργο του μας θυμίζει επίμονα κάτι ουσιώδες· ουσιώδες γιατί βοηθά πολύ να σκεφτόμαστε καλά, να σκεφτόμαστε ελεύθερα και γι' άλλα πράγ- ματα, πέρα από τον κινηματογράφο: Η προσπάθεια για σωτηρία του βλέμματος, που αιχμαλωτίζεται στο φιλμ σαν «γλυπτό με υλικό το χρόνο» (έτσι έλεγε ο Αντρέι Ταρκόφσκι, ο μέγιστος), είναι κι αυτή αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη. «Μοιάζει με ιεραποστολή, έχει σχέση με αυτό που παλιότερα ονόμαζαν σωτηρία της ψυχής. Ίσως τελικά, η σωτηρία έρθει μέσα από τη σωτηρία του βλέμματος» λένε οι άνθρωποι της Κινηματογραφικής Ομάδας από τα Γιάννενα. Και της ευαισθησίας. «Όταν μάθουμε να βλέπουμε καλά, μπορούμε να ενεργούμε καλύτερα», συμπεραίνουν (Γ.Ρ.)
© Απο την Κινηματογραφική Ομάδα Πανεπιστημίου Ιωαννίνων: Το βλέμμα του Οδυσσέα
Ένας σκηνοθέτης ελληνικής καταγωγής επιστρέφει ύστερα από πολλά χρόνια στην Ελλάδα, προκειμένου να εντοπίσει τρεις θρυλικές μπομπίνες ανεμφάνιστου υλικού των αδελφών Μανάκη, πρωτοπόρων του κινηματογράφου στα Βαλκάνια. Από τη Φλώρινα στην Κορυτσά, στο παλιό Μοναστήρι, στη Φιλιππούπολη, μέχρι το Βουκουρέστι, στη Μαύρη Θάλασσα και από εκεί στο Βελιγράδι και στο Σεράγεβο, το οδοιπορικό του σκηνοθέτη που συστήνεται ως Α (ένα alter ego του ίδιου του Αγγελόπουλου) μοιάζει με σύγχρονη ανάγνωση της Οδύσσειας· αυτή τη φορά με προορισμό τα βάθη των Βαλκανίων. Ο σύγχρονος Οδυσσέας ζει την πτώση των ιδεολογιών, την ανθρώπινη εξαθλίωση του πολέμου και συνεχίζει το ταξίδι της αναζήτησης, με μοναδικό στόχο να ανασύρει το πρώτο κινηματογραφικό βλέμμα που αγγίζει ετούτη τη γη. Το βλέμμα του ήρωα, το βλέμμα κάθε κινηματογραφικού σκηνοθέτη, του Αγγελόπουλου, αλλά και της ανθρωπότητας που ζητά ένα νέο όνειρο, γίνονται το όχημα για μία ακόμη ποιητική περιπλάνηση. Ο Αγγελόπουλος τοποθετείται απέναντι σ' αυτή την αναζήτηση του ήρωα του:
«Κάθε δημιουργός θυμάται την πρώτη φορά που κοίταξε μέσα από το βιζέρ της κάμερας. Δεν είναι τόσο η στιγμή που ανακαλύπτεις το σινεμά, όσο η στιγμή που ανακαλύπτεις τον κόσμο. Ωστόσο, έρχεται κάποτε η ώρα που ο δημιουργός αρχίζει να αμφιβάλλει για την ίδια του την ικανότητα να βλέπει τα πράγματα, που δεν ξέρει πια αν το βλέμμα του είναι σωστό και αγνό».
