Βόλφγκανγκ Μυνχάου: Το μέλλον ανήκει στην Αριστερά, όχι στη Δεξιά

© Financial Times - Wolfgang Münchau: The future belongs to the left, not the right, 24.2.2019 

  
Ο Ματέο Ρέντσι (Matteo Renzi), ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, ετοιμάζεται να σχηματίσει ένα δικό του κεντρώο πολιτικό κίνημα, που θα μοιάζει πολύ με το κίνημα «La République en Marche» του Γάλλου Προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν. Μια νέα κεντρώα πολιτική ομάδα στο Ηνωμένο Βασίλειο [αποτελούμενη από βουλευτές που αποχώρησαν είτε από το Συντηρητικό, είτε από το Εργατικό Κόμμα εν μέσω της αναστάτωσης της Brexit] έχει επίσης τραβήξει την προσοχή, αν και για λόγους διαφορετικούς. Είναι βέβαιο ότι οι φιλελεύθεροι φιλοευρωπαίοι δεν θα παραδοθούν χωρίς να δώσουν μάχη. Όμως, για πολλούς από αυτούς, οι προοπτικές επιτυχίας δεν φαίνονται καλές.

[Πολιτική αναποτελεσματικότητα των φιλελεύθερων συστημάτων διακυβέρνησης]

Η φιλελεύθερη δημοκρατία παρακμάζει για έναν συγκεκριμένο λόγο: Τα φιλελεύθερα συστήματα διακυβέρνησης αποδείχθηκαν ανίκανα να επιλύσουν προβλήματα που προέκυψαν ευθέως από φιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές, όπως οι μειώσεις φόρων, η εξυγίανση των δημοσιονομικών και η απορρύθμιση των αγορών σε παγκόσμιο επίπεδο

Τα προβλήματα που προκάλεσαν οι πολιτικές αυτές είναι:

● η επίμονη χρηματοπιστωτική αστάθεια και οι επιπτώσεις της στην πραγματική οικονομία

● η άνοδος της ανασφάλειας που αισθάνονται άτομα με χαμηλότερα εισοδήματα, η οποία επιδεινώνεται από τις τεχνολογικές αλλαγές και από πολιτικές ανοιχτές στην είσοδο μεταναστών

● αποτυχία στον συντονισμό της πολιτικής σε διεθνές επίπεδο, π.χ. στην καταστολή της παγκόσμιας φοροαποφυγής.

Όταν η χρηματοπιστωτική κρίση έπληξε την Ευρώπη, οι κυβερνήσεις των χωρών της ηπειρωτικής Ευρώπης δεν ανέλαβαν τον πλήρη έλεγχο των τραπεζικών τους συστημάτων, δεν συρρίκνωσαν όσο έπρεπε τα bonus των υψηλόβαθμων στελεχών του χρηματοπιστωτικού συστήματος και δεν επέβαλλαν φόρους επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Δεν αύξησαν τους φόρους επί του εισοδήματος και τους εταιρικούς φόρους, ώστε να εξισορροπήσουν τις περικοπές των δημόσιων επενδύσεων και των άλλων δαπανών του δημόσιου τομέα. Δεν έκαναν αυστηρότερες τις πολιτικές για τη μετανάστευση.

[Τί άλλαξε στις ζωές των ανθρώπων μέσα στις δύο τελευταίες δεκαετίες]

Στις συνήθεις οικονομικές στατιστικές δεν συλλαμβάνεται και δεν καταγράφεται το πώς άλλαξαν οι ζωές των ατόμων με χαμηλότερα εισοδήματα μέσα στις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αυτά που έχουν σημασία είναι η στασιμότητα των πραγματικών διαθέσιμων εισοδημάτων καθώς επίσης η μείωση της εργασιακής ασφάλειας και η μειωμένη πρόσβαση στις αγορές πιστώσεων ή σε ενυπόθηκο δανεισμό.

Κατά την άποψή μου, η απόκρουση του φιλελευθερισμού θα συμβεί σταδιακά. Βρισκόμαστε στο πρώτο στάδιο: Είναι η αντι-μεταναστευτική φάση των Τραμπιστών. Για ό,τι αφορά την είσοδο μεταναστών, τα συνολικά οικονομικά ωφέλη της υπερτερούν των ζημιών, ιδίως μακροπρόθεσμα. Ωστόσο υπάρχουν και οι ζημιούμενοι από την εισροή μεταναστών, με ζημίες τόσο πραγματικές όσο και φαντασιακές. Η απόφαση της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ να ανοίξει τα σύνορα της Γερμανίας σε 1 εκατομμύριο πρόσφυγες το 2015 δικαιολογείται από ηθικούς λόγους και είμαι βέβαιος ότι θα αποφέρει μακροπρόθεσμα οφέλη. Όμως αυτό μετετράπη σε κρίση επειδή η Μέρκελ δεν προετοίμασε τη χώρα της πολιτικά.

Επίσης, το ευρώ ήταν ένα φιλελεύθερο εγχείρημα, δομημένο υπό συνθήκες «καλοκαιρίας». Μόλις χτύπησε η «κακοκαιρία» της χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι πολιτικοί έπραξαν μόνον τα ελάχιστα αναγκαία για να διασφαλίσουν την επιβίωση του κοινού νομίσματος, αλλά απέτυχαν ή απέφυγαν να λύσουν τα υποκείμενα, τα θεμελιώδη προβλήματα, τα οποία εκδηλώνονται τώρα ως ανισορροπίες και ασυμμετρίες οι οποίες δεν αυτοδιοθώνονται. Όσο δεν υπάρχει ένα κοινό, ενωσιακό ασφαλές περιουσιακό στοιχείο [ευρωομόλογο] και πραγματική τραπεζική ένωση, η ευρωζώνη θα παραμείνει επιρρεπής σε χρηματοπιστωτικές κρίσεις.

Αυστρία - Το σκάνδαλο Στράχε

[Επιτυχίες και αποτυχίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας - Βραχυπρόθεσμη η επιτυχημένη αντίδραση των ακροδεξιών]
Η φιλελεύθερη δημοκρατία κατάφερε να γκρεμίσει τους εμπορικούς φραγμούς, να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα και να προωθήσει τις ανοιχτές κοινωνίες. Όμως, η ανικανότητά της να διαχειριστεί τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες που επιφέρουν τέτοιες πολιτικές, έχει καταστήσει τα φιλελεύθερα συστήματα διακυβέρνησης εγγενώς ασταθή.

Προς το παρόν, η Δεξιά έχει επιτυχία με την αντίδρασή της εναντίον της μετανάστευσης. Όμως αυτή η άνοδός της έχει εγγενή όρια, για δύο λόγους. Πρώτον, οι δεξιές πολιτικές δεν είναι επιτυχείς ακόμη και άν τις μετρήσουμε με τα δικά τους στενά μέτρα. Ένας τοίχος κατά μήκος των συνόρων των ΗΠΑ με το Μεξικό δεν θα περιορίσει τις μεταναστευτικές ροές στην Αμερικανική περισσότερο από όσο τις περιορίζουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι επανεθνικοποιημένες μεταναστευτικές πολιτικές των χωρών-μελών της. Και δεύτερον, υποψιάζομαι ότι το μεταναστευτικό ζήτημα θα επισκιαστεί σύντομα από άλλα ζητήματα - όπως είναι οι επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στα εισοδήματα των μεσαίων τάξεων, τα αυξανόμενα επίπεδα της φτώχειας και οι οικονομικές αναταραχές που απορρέουν από την αλλαγή του κλίματος.

Τούτο είναι ένα πολιτικό περιβάλλον ευνοϊκό για τη ριζοσπαστική Αριστερά και όχι για τη ριζοσπαστική Δεξιά. Η Δεξιά δεν ενδιαφέρεται για τη φτώχεια και τα κόμματά της είναι γεμάτα αρνητές της κλιματικής αλλαγής. Μπορεί ορισμένοι από τους δεξιούς λαϊκιστές να μιλούν τη γλώσσα των εργαζόμενων τάξεων, αλλά είναι πιο πιθανό, στο τέλος αποτελεσματική να είναι η Αριστερά.

 

[Ας μη βιαστούμε να προβλέψουμε το μέλλον, άς δούμε όμως ποιά πλευρά ευνοούν οι νέες καταστάσεις]

Ένα φονικό πολιτικό όπλο της Αριστεράς θα είναι ο φορολογικός συντελεστής 70 % για την ανώτερη κλίμακα εισοδημάτων, που προτείνει η νεοεκλεγμένη στο Αμερικανικό Κονγκρέσσο Αλεξάνδρια Οκάσιο-Κορτέζ. Δεν είναι ο αριθμός που έχει σημασία, αλλά η απόφαση να αντιστραφεί μια τάση για όλο και χαμηλότερη φορολογία των πολύ υψηλών εισοδημάτων και εταιρικών κερδών, η οποία εμμένει εδώ και 3 δεκαετίες. Είναι σίγουρο ότι μια τέτοια πολιτική θα επιφέρει και «παράπλευρες ζημίες». Όμως, εάν το δούμε υπό την οπτική γωνία της ριζοσπαστικής Αριστεράς, τέτοιες «παράπλευρες ζημίες» είναι υπόσχεση, όχι απειλή. 

Και το ριζοσπαστικό Κέντρο; Ο κ. Μακρόν απέδειξε ότι ο φιλελευθερισμός της λαϊκής βάσης μπορεί να επιτύχει ως εκλογική στρατηγική. Ωστόσο, υπάρχουν οι παράγοντες ιδιομορφίας του γαλλικού εκλογικού συστήματος που ευνόησαν τη νίκη του κ. Μακρόν το 2017. Και είναι πολύ νωρίς για να κρίνουμε εάν οι πολιτικές που εφαρμόζει στην πράξη ο Μακρόν θα αποφέρουν αυτά που θα ήθελαν οι ψηφοφόροι του. 
Η Ιταλία είναι και αυτή υποψήφια χώρα για μια επανάσταση σε στύλ Μακρόν, όμως αυτή δεν μπορεί από μόνη της να λύσει τα βαθιά ριζωμένα προβλήματα τούτης της χώρας. Οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις που προκαλούν οι φιλελεύθερες πολιτικές διαφέρουν από χώρα σε χώρα.
Η Γερμανία απέφυγε μέχρι στιγμής τον φαύλο κύκλο της καθοδικής πορείας, λόγω της μοναδικής της θέσης εντός της ευρωζώνης και της σχετικά ισχυρής βιομηχανικής της βάσης. Αλλά άς έχουμε υπομονή έως ότου η ακαταμάχητη δύναμη του ηλεκτρικού αυτοκινήτου, ίσως κινούμενου χωρίς οδηγό, χτυπήσει το αμετακίνητο αντικείμενο του πόθου των οδηγών που προτιμούν ΙΧ Diesel. 
Έχουμε εισέλθει σε μια εποχή που θα ευνοεί τον ριζοσπαστισμό έναντι της μετριοπάθειας και την Αριστερά έναντι της Δεξιάς. Και η εποχή αυτή δεν πρόκειται να είναι η εποχή του Ντόναλντ Τραμπ.

 
[Οι μεσότιτλοι προστέθηκαν στον ιστοχώρο Μετά την Κρίση] 

 
O Wolfgang Münchau είναι βασικός συντάκτης των Financial Times με έδρα τη Μ. Βρετανία.

Wolfgang Münchau - Financial Times, αρθρογραφία 

    

Wolfgang Münchau στον ιστοχώρο Μετά την Κρίση:
 
Η αδιάρρηκτη αλλά και εύθραυστη ευρωζώνη

Στη σχέση Κίνας και Γερμανίας η Κίνα έχει τώρα το πάνω χέρι. Το Βερολίνο πληρώνει το τίμημα για τις επιλογές δημοσιονομικής πολιτικής

Οι ευρωεκλογές και ο Μακρόν. Μπορεί η ΕΕ να στηριχτεί στον εαυτό της;

Την κρίση του σύγχρονου φιλελευθερισμού την προκαλούν οι δυνάμεις της αγοράς

«Το κέντρο δεν αντέχει» - στη Γερμανία και στην ΕΕ

Τέλος μιας εποχής για τη Γερμανία (και την Μέρκελ) - Ώρα της βαθιάς κρίσης και της περισυλλογής για τη Σοσιαλδημοκρατία

Ο αργός μαρασμός της Ευρώπης. «Όχι με βρόντο, αλλά μ' έναν λυγμό»

Όλη η αρθρογραφία του Wolfgang Münchau (Μετά την Κρίση)