Η Αφροδίτη κατοίκισε στην Ευρώπη μόνον μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν πρωτοεμφανίστηκαν πολλοί θεσμοί και θεσμικά όργανα παγκόσμιας διακυβέρνησης, όπως τα Ηνωμένα Έθνη, η Παγκόσμια Τράπεζα και το νομισματικό σύστημα του Bretton Woods. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όλες οι ευρωπαϊκές χώρες μηδεμιάς εξαιρουμένης έχασαν την κυριαρχία τους και την παρέδωσαν στις δύο νέες παγκόσμιες υπερδυνάμεις, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση.
Στο τέλος, ο διπολικός και διχαστικός έλεγχος που ασκούσαν οι δύο υπερδυνάμεις έπαυσε να υπάρχει και το παλιό σύστημα των ευρωπαϊκών κρατών αντικαταστάθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία υποσχέθηκε αιώνια ειρήνη μεταξύ των κρατών- μελών της, καθώς και μεταξύ της Ευρώπης και του ευρύτερου κόσμου. Η κατάρρευση του κομμουνισμού στην Ευρώπη, την οποία ακολούθησε και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, περιγράφηκε με θριαμβευτικούς τόνους στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες ως το «τέλος της ιστορίας» - ο παγκόσμιος θρίαμβος της φιλελεύθερης δημοκρατίας και του καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς.
Λίγες δεκαετίες αργότερα φθάσαμε στον annus horribilis 2016 και όλα αυτά ακούγονται εντελώς αφελή. Αντί για την σταθερή ειρήνη και την «ολοένα στενότερη ένωση», οι Ευρωπαίοι βιώνουν επεισόδια αταξίας και βίας σχεδόν σε καθημερινή βάση. Σ' αυτά περιλαμβάνεται η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την ΕΕ, η έξαρση των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι, στη Νίκαια, στη Νορμανδία, και αλλού, η αναβιωμένη επιθετικότητα της Ρωσίας και ένα αιματηρό, αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία, στη συνέχεια του οποίου ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προχώρησε στην καταστολή της τουρκικής κοινωνίας των πολιτών, πράγμα που εγείρει ανησυχίες σχετικά με την αξιοπιστία και καταλληλότητα της Τουρκίας ως εταίρου της Δύσης.
Επιπλέον, η προσφυγική κρίση στην Ευρώπη, με τους αιτούντες άσυλο να εισρέουν από τη Μέση Ανατολή και από τη Βόρεια Αφρική, δεν έχει ακόμη αντιμετωπισθεί. Οι δευτερογενείς επιδράσεις των εμφυλίων πολέμων και των στρατιωτικών δικτατοριών στη γειτονιά της Ευρώπης συνεχίζουν να απειλούν την ήπειρο και οι ΗΠΑ φαίνονται πια κουρασμένες από το ρόλο τους ως καθολικού εγγυητή της παγκόσμιας ασφάλειας και τάξης. Αυτοί και άλλοι παράγοντες οδηγούν πολλούς Ευρωπαίους να πιστεύουν ότι τα χρόνια της ειρήνης έχουν περάσει.
Γεννάται η σκέψη, ότι αυτή η σωρεία προβλημάτων θα οδηγήσει τους Ευρωπαίους να ενισχύσουν της ΕΕ, προκειμένου να αναλάβουν τον έλεγχο της κατάστασης και να αμβλύνουν τους αυξανόμενους κινδύνους. Αντ' αυτού, πολλοί Ευρωπαίοι συντάσσονται με τις σημαίες των λαϊκιστών σε μια πορεία προς τα πίσω, προς τον εθνικισμό και τον απομονωτισμό του 19ου και των αρχών του 20ού Αιώνα.
Αυτό δεν αποτελεί καλό οιωνό για την Ευρώπη. Στον 21ο Αιώνα, η απομάκρυνση από τη συνεργασία και την ενοποίηση μοιάζει με το θάψιμο του κεφαλιού μέσα στην άμμο, με την «στρουθοκάμηλο» να ελπίζει ότι οι κίνδυνοι θα περάσουν. Εν τω μεταξύ, η αναβίωση της ξενοφοβίας και του ρατσισμού τεμαχίζει τον κοινωνικό ιστό, η συνοχή του οποίου είναι αναγκαία για την Ευρώπη, προκειμένου να αποτρέψει αυτά που απειλούν την ειρήνη και την ευταξία.
Πώς φτάσαμε ως εδώ; Κοιτάζοντας 26 χρόνια πίσω, πρέπει να παραδεχτούμε ότι η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης - και μαζί με αυτήν, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου - δεν ήταν το τέλος της ιστορίας, αλλά μάλλον η αρχή της τελευταίας πράξης για την Δυτική φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων. Με την απώλεια του εχθρού που απειλούσε την ύπαρξή της, η Δύση έχασε και το ερέθισμα που της έδινε την ευκαιρία να διεκδικεί και να προβάλλει τη δική της ηθική ανωτερότητα.
Τα χρόνια 1989-1991 ήταν η αρχή μιας ιστορικής μετάβασης από τον διπολικό κόσμο της μεταπολεμικής εποχής στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο, ο οποίος μάς είναι πια κάτι οικείο, ωστόσο ακόμη δεν τον κατανοούμε πλήρως.
Ένα πράγμα είναι σαφές: Η πολιτική και οικονομική ισχύς μετατοπίζεται από τον Ατλαντικό προς τον Ειρηνικό Ωκεανό, και μακριά από την Ευρώπη. Αυτό αφήνει πολλά ερωτήματα ανοιχτά: Ποια δύναμη (ή δυνάμεις) θα δώσουν μορφή σ' αυτή τη μελλοντική παγκόσμια τάξη πραγμάτων; Θα είναι αυτή η μετάβαση ειρηνική; Θα επιβιώσει η Δύση, θα διατηρηθεί σε καλή κατάσταση; Τι είδους νέοι θεσμοί και θεσμικά όργανα παγκόσμιας διακυβέρνησης θα προκύψουν; Και τι θ' απογίνει η παλαιά Ευρώπη - και ο ατλαντισμός - σε μια «εποχή του Ειρηνικού»;
Ένα πράγμα είναι σαφές: Η πολιτική και οικονομική ισχύς μετατοπίζεται από τον Ατλαντικό προς τον Ειρηνικό Ωκεανό, και μακριά από την Ευρώπη. Αυτό αφήνει πολλά ερωτήματα ανοιχτά: Ποια δύναμη (ή δυνάμεις) θα δώσουν μορφή σ' αυτή τη μελλοντική παγκόσμια τάξη πραγμάτων; Θα είναι αυτή η μετάβαση ειρηνική; Θα επιβιώσει η Δύση, θα διατηρηθεί σε καλή κατάσταση; Τι είδους νέοι θεσμοί και θεσμικά όργανα παγκόσμιας διακυβέρνησης θα προκύψουν; Και τι θ' απογίνει η παλαιά Ευρώπη - και ο ατλαντισμός - σε μια «εποχή του Ειρηνικού»;
  |
| Γέφυρα Beipanjiang, Κίνα. Η ψηλότερη στον πλανήτη |
Αυτή μπορεί και να αποδειχτεί η τελευταία ευκαιρία της Ευρώπης να τελειώσει το έργο της ενοποίησης της. Το ιστορικό παράθυρο ευκαιρίας που άνοιξε κατά τη διάρκεια της περιόδου του Δυτικού φιλελεύθερου διεθνισμού κλείνει γρήγορα. Εάν η Ευρώπη χάσει αυτή την ευκαιρία της, δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι την περιμένει η καταστροφή.
Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί προτείνουν σήμερα στους ψηφοφόρους να επιλέξουν μεταξύ του μετριοπαθούς πραγματισμού και του θορυβώδους εθνικισμού. Αλλά αυτό που χρειάζεται σήμερα η Ευρώπη είναι ένας τρίτος δρόμος: πολιτική ηγεσία που μπορεί να σκέφτεται δημιουργικά και να δρα με τόλμη για τα μακροπρόθεσμα. Διαφορετικά, η Ευρώπη άς ετοιμάζεται για ένα απότομο και βάναυσο ξύπνημα.
Ο Joseph Martin Fischer ήταν από το 1983 μέχρι το 2006 ηγετική προσωπικότητα του Πράσινου Κόμματος (Bündnis 90/Die Grünen). Διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών και αντικαγκελάριος της Ομοσπονδιακής Γερμανίας την περίοδο 1998-2005. Το 2006 αποσύρθηκε απο την πολιτική δραστηριότητα και ασχολήθηκε με τη διεθνή πολιτική στο πανεπιστήμιο Princeton, ΗΠΑ. Τον Σεπτέμβριο του 2010 συμμετείχε στην ίδρυση του think-tank Spinelli για την υποστήριξη του ευρωπαϊκού φεντεραλισμού.
Γιόσκα Φίσερ: Αν φύγει ο πρώτος, θα φύγουν πολλοί (Μετά την Κρίση, 14.6.2015)
Άλλα κείμενα του Γιόσκα Φίσερ στον ιστότοπο Μετά την Κρίση
Η αρθρογραφία του στο Project Syndicate
Άλλα κείμενα του Γιόσκα Φίσερ στον ιστότοπο Μετά την Κρίση
Η αρθρογραφία του στο Project Syndicate
Ο Joschka Fischer συζητά για την κρίση με τον Jürgen Habermas και τους ειδικούς της πολιτικής και της νομικής επιστήμης Christian Calliess και Henrik Enderlein: «Η Ευρώπη και το νέο Γερμανικό ζήτημα» (Blätter für deutsche und internationale Politik).Περιέχεται στον συλλογικό τόμο: Δημοκρατία ή Καπιταλισμός - Η Ευρώπη σε κρίση, Τόμος Α’ που κυκλοφορεί στην ελληνική γλώσσα με επιμέλεια της Ρούλας Γκόλιου. Περιέχονται επίσης κείμενα των Ulrich Beck, Hauke Brunkhorst, Claudio Franzius, Ulrike Guérot, Jürgen Habermas, Oskar Negt, Ulrich Κ. Preuss, Hans-Jürgen Urban.
Στον Β' τόμο του έργου υπάρχουν συμβολές των Elmar Altvater, Peter Bofinger, Jürgen Habermas, Rudolf Hickel, Paul Krugman, Isabell Lorey, Claus Offe, Stephan Schulmeister, Wolfgang Streeck, Hubert Zimmermann και Karl Georg Zinn.
 |
| Η μέχρι χθές ψηλότερη γέφυρα του κόσμου, βρίσκεται και αυτή στην Κίνα |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου