Στροφή προς ΣΥΡΙΖΑ, στροφή προς την Αριστερά;Ή μήπως ένα χαρούμενο και λυπηρό στρίμωγμα;Δύο άρθρα του Δ. Σεβαστάκη στην «Αυγή» του Σεπτέμβρη

1. Η στροφή προς τον ΣΥΡΙΖΑ είναι και προς την Αριστερά;

του Δημήτρη Α. Σεβαστάκη

    

από την εφημερίδα "Αυγή": Η στροφή προς τον ΣΥΡΙΖΑ είναι και προς την Αριστερά; (16/09/2014)

αναδημοσίευση στην Μεταρρύθμιση

Η τοποθέτηση του Αλέξη Τσίπρα στη Θεσσαλονίκη θα εκληφθεί υποχρεωτικά ως αντι-ΕΝΦΙΑ. Ως ένας λόγος που περιστρέφεται γύρω από ένα κεντρικό ψαχνό: Την κατάργηση της ανυπόφορης χρέωσης. Ανεξαρτήτως του τι θα πει (σ.σ.: το κείμενο γράφεται πριν τη συνέντευξή του), επεξεργασμένο, ιεραρχημένο, κοστολογημένο, μετριοπαθές ή όχι, ο κόσμος θα μεταφράσει ό,τι είναι συσχετισμένο με την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ ή, εν γένει, κάθε χρέωσης. Ο πόθος «εξαφάνισης» του ανορθολογικού και ληστρικού φόρου υπερισχύει οποιουδήποτε προγραμματικού λόγου, οποιασδήποτε λογικής, ψύχραιμης, πολιτικής πρόσληψης. Ούτε παραγωγική ανασυγκρότηση, ούτε ανασχεδιασμό του κράτους, ούτε πολιτικές ερμηνείες μπορεί νʼ ακούσει ο πολίτης. Κατάργηση του ΕΝΦΙΑ, της χρέωσης. Μόνο. Έτσι ο χώρος πολιτικής υποδοχής, ενώ φαίνεται ευνοϊκός για μια αριστερή πρόταση, στην πραγματικότητα γίνεται πολύ στενός. Η φορολογία που δεν σχετίζεται με εισόδημα ούτως ή άλλως είναι ανήθικη, αλλά στην περίπτωση του ΕΝΦΙΑ είναι και κάτι περισσότερο: είναι ιδεολογική φορολογία.

Ο τυφλός φόρος - ο οποίος στέφει μια μακρά περίοδο πτώσης και συντριβής - τραυματίζει το κεντρικό ιδεολογικό εργαλείο του πραγματωμένου ελληνικού μικροαστισμού: Το ιδιόκτητο σπίτι. Δεν κλονίζει μόνο την οικογενειακή οικονομία (όπως τα περισσότερα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα), αλλά σαρώνει μια κοινωνική οντότητα: Την ένοικο ιδιόκτητη ταυτότητα που διαμορφώθηκε μεταπολεμικά και που συγκρότησε τους μηχανισμούς κοινωνικής ισορροπίας και ανάπτυξης. Αποδομεί δε όχι μόνο την ανοιχτή σε χρέη, φουσκωμένη, επηρμένη ιδιοκτησία, αλλά και τη μη χρεωστούμενη, τη νόμιμη, τη σεμνή, την τίμια ιδιοκτησία. Με τον φόρο ο δανειολήπτης αλλά και ο μη δανειολήπτης διαμορφώνουν την ενιαία συνείδηση του οφειλέτη. Πρόκειται για μια ιδρυτική προ-οφειλή, μια παν-οφειλή, μια αεί οφειλή.Όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπικές μετρήσεις (και οι επόμενες θα επιβεβαιώσουν πολύ εντονότερα), η ανατροπή στο εκλογικό σώμα έχει ήδη συμβεί. Ο ΕΝΦΙΑ είναι η αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ. 
Επομένως, ο Αλέξης Τσίπρας προκύπτει ως ο μηχανικός παράγοντας, το εργαλείο, ο μοχλός που θα αποκαταστήσει την οικονομική ισορροπία του μικροαστού. Θα είναι ο υλοποιητής, αυτός που θα «σβήσει την κλήση της τροχαίας», αυτός που θα «σκίσει» το ειδοποιητήριο της εφορίας. Από τη διαψευσμένη και τρομοκρατημένη κοινωνία αυτό του ανατίθεται. Το στοιχείο αυτό είναι και ώθηση και αιχμαλωσία. Και πολιτική ανάπτυξη και καθήλωση. Πιθανόν η «κλωτσιά» προς τα πάνω, που θα εκτοξεύσει τον ΣΥΡΙΖΑ, θα είναι εν τέλει καθηλωτική και στασιμοποιητική. Η χοάνη της λαϊκής απαίτησης καθηλώνει. Γιατί; Έχει συμβεί μια μεγάλη συντηρητική μετατόπιση των μαζών προς την απάθεια, τον ατομισμό, προς μια λιντσαριστική αντι-αλληλεγγύη. Η συντηρητικοποίηση της κοινωνίας φαίνεται ότι ξεπερνά την επιχειρησιακή δύναμη της εμφυλιοπολεμικής προπαγάνδας. Κάθε κινητοποίηση ενοχοποιείται στην ίδια την ηθική της συγκρότηση. Οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, οι εργαζόμενοι στα εμπορικά, οι υπάλληλοι, οι οδηγοί βυτιοφόρων, οι φαρμακοποιοί, οι αγρότες, όλοι θητεύουν στην αμαρτία και όλοι, κατά σειρά, έχουν εικονογραφηθεί ως υπαίτιοι της κρίσης, ως σκοτεινές συντεχνίες που υπερσυνταγογραφούν, πειράζουν τα ταξίμετρα, κλέβουν στο ζύγι, λουφάρουν. Αυτή η κουλτούρα του μέσου ενόχου διαμορφώνει συντηρητικά ρεφλέξ που θεμελιώνουν και τη συστημική ισχύ. Και αυτό είναι μια τεράστια πολιτιστική νίκη του συστήματος, ακόμα κι αν αυτό ακριβώς το στοιχείο φέρει την Αριστερά στην εξουσία. Αυτό το διπλό γεγονός, να στρέφεται στην Αριστερά ένα ολοένα συντηρητικοποιούμενο κοινό, είναι στοιχείο που και την ισχυροποιεί (διευρύνει τις δυνατότητες) και συγχρόνως την αποδυναμώνει ιδεολογικά (της αφαιρεί από το ιδεολογικό εύρος της).
Ένα μεγάλο μέρος λοιπόν αυτού του συντηρητικοποιούμενου κοινωνικού κράματος θα ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ. Το ηθικοθεωρησιακό του υπόστρωμα, η αντίληψη του «μέσου πολίτη», που χθες αποκαθήλωνε τον διπλανό του και σήμερα τον αναζητά τρέμοντας το φορολογικό εκκαθαριστικό, μετατοπίζεται βίαια προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Μάλιστα δεν χρειάζεται καν να «στρογγυλέψει» ο ΣΥΡΙΖΑ, να γίνει περισσότερο πολιτικά ορθός, σύμφωνος με τα μικροαστικά στερεότυπα, αφού ο ΕΝΦΙΑ τα ξεσκίζει. Έρχεται τρέχοντας ο μικροαστός με το εκκαθαριστικό του φόρου και το ψηφοδέλτιο στο χέρι. Είναι αυτό ριζοσπαστικοποίηση; Είναι αριστερή μετατόπιση;
Η «αριστερή» στροφή γίνεται λόγω της υπερφορολόγησης και δεν συντελείται ως ποιοτική μετατόπιση, ως ώριμη ριζοσπαστικοποίηση. Ενώ έχουν συμβεί τόσα και τόσα και η ενοχή ή το αίτιο καταναλώνονταν σε μια πολιτική τύφλωση, μεταξύ των λαϊκών μικροαστικών στρωμάτων αυτό που τελικά δημιούργησε το ρεύμα προς την Αριστερά είναι αυτό που συνέβαλε στην ιδεολογική απίσχναση της Αριστεράς. Η συντηρητικοποιούμενη κοινωνία, με την αντι-αλληλεγγύη της, τα λιντσαρίσματά της, τη λαϊκή ιδιοτέλεια, την κομματική δουλοφροσύνη, το κάρφωμα και τη χαιρεκακία, δεν πήρε πολιτική είδηση με τόσα και τόσα που συνέβησαν, παρά μόνο όταν έφτασε στο σεντόνι της το κακό.

Είναι αιχμαλωτιστικό αυτό το κοινό, αν δεχτεί κανείς τους πολιτικοθεωρησιακούς όρους του. Και παρʼ όλο που ενθουσιάζει τους θεσιθήρες και βουλιμικούς, η απλή κατάργηση της φορομπηχτικής τρέλας, η γενική υπόσχεση αλλαγής, ακόμα και η κατάκτηση της εξουσίας, δεν καταργεί και τον πολιτισμό που τροφοδότησε την ρουσφετοκεντρική, παρασιτική, αεριτζίδικη πολιτική και παραγωγική στρέβλωση. Η μικροαστική πονηριά ψάχνει λύσεις στις τρύπες. Έτσι, ως σωτήρια τρύπα, εννοεί τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλ. Τσίπρα. Αυτό δεν συναντά κατʼ ανάγκη ούτε την Αριστερά, ούτε την ανάταξη του τόπου. 
Σημείωση για μερικούς: δεν είναι κερδισμένο το κοινό που έρχεται κοντά σου επειδή φοβάται τον σκύλο του γείτονα. Αν επιλέξεις να το κολακεύσεις, να αιχμαλωτιστείς, τέλειωσες πριν αρχίσεις.

2. Το χαρούμενο και λυπηρό στρίμωγμα της Aριστεράς

του Δημήτρη Α. Σεβαστάκη

 
από την εφημερίδα "Η Αυγή": Το χαρούμενο και λυπηρό στρίμωγμα της Aριστεράς, 28/9/2014
   

Ψάχνει άκρες. Έναν παλιό συμμαθητή από το 60^ό Γυμνάσιο της Κυψέλης, έναν σύντροφο από τη «Σπουδάζουσα» . Απ' τα μέσα της δεκαετίας του '80, βρέθηκε στην Πολεοδομία και «πούλαγε» άδειες ή στην τράπεζα και «πούλαγε» επιχειρηματικά δάνεια. Μπόρεσε να χωθεί αφού είχε πλησιάσει την Τοπική του ΠΑΣΟΚ. Λίγο μετά -επί Δεξιάς- έβαλε και τη γυναίκα του στο τότε ΥΠΕΧΩΔΕ. Πέρασαν «φανταστικά», όπως λέει. Ήσυχα και παχιά, με κυριακάτικες εξορμήσεις στη Χασιά (αγριογούρουνο ή προβατίνα), καλά αμάξια (ένα σεντάν 2.000 κυβικών εκείνος, η γυναίκα τζιπάκι και ο γιος Gt-i), εύκολο δάνειο (για φορολογικούς λόγους, τα λεφτά τα είχε), μεγάλο σπίτι (πέντε χιλιάδες, μόνο τα ιταλικά έπιπλα κουζίνας).
Τώρα πιέζεται πολύ. Τα χαράτσια, ο ΕΝΦΙΑ, οι δόσεις (είχε φουσκώσει πολύ τις κάρτες), δεν βρίσκει και κάτι για τον γιο (άνεργος, όλη μέρα με φραπέδες στο Στοίχημα και το smartphone). Έκανε τα χαρτιά του για σύνταξη, είχε τα χρόνια άλλωστε, έχωσε και κάποια πλασματικά. Παίρνει «έναντι» και μαζί μια σημαντική κάτω βόλτα. Φέτος δεν πήγε -πρώτη φορά- στο χωριό. Του προσέχει ένας γείτονας το κτήμα.
Το απόγευμα του Σαββάτου μελαγχολεί στο σούπερ μάρκετ. Όλα ακριβά. Παλιά έπαιρνε τρία - τρία τα μπουκάλια ουίσκι. Μεγαλεία... Τόσα χρόνια είχε εκπαιδευτεί να βρίσκει άκρες, να βρίσκει τις τρύπες του συστήματος, να τις αναπαράγει με τη σειρά του, να τρυπώνει, να ελίσσεται. Μια με τον έναν, μια με τον άλλον -αλλά στον καθένα έλεγε ότι ήταν δικός του. Έπειθε με μια καπάτσα κακομοιριά.
Ανακαλεί σήμερα μια πολιτική αργκό, για να πλησιάσει ξανά τον ΣΥΡΙΖαίο, «να θυμηθούνε τα παλιά». Είχαν χαθεί τόσα χρόνια. Είναι ένας διαψευσμένος, φοβισμένος, τσαντισμένος μικροαστός. Όχι ριζοσπαστικοποιημένος. Στο προηγούμενο κείμενό μου (Η στροφή προς τον ΣΥΡΙΖΑ είναι και προς την Αριστερά;) είχα ισχυριστεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πλησιάζει μεν την εξουσία (με τον ΕΝΦΙΑ και την αυτοδυναμία), αλλά, παραδόξως, στενεύει το πεδίο πολιτικής του παρέμβασης. Εννοούσα περίπου αυτό που αφηγούμαι.
Ο ανεξέλικτος μικροαστός, χωρίς εγερτικό σθένος, χωρίς καμιά πολιτική ποιότητα, παραγγέλνει από τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ αυτό που του λείπει. Ασφάλεια και φράγκα. Ανασυγκροτεί μια συντηρητική νοοτροπία, μια υπερδεξιά πλαστικότητα. Όχι την καιροσκοπική που ξέρουμε, ούτε αυτή που διακρίναμε πίσω από τις επιστρώσεις του νεόπλουτου τυχοδιωκτισμού. Αλλά μια πιο μίζερη και καταθλιπτική πολιτική «ευλυγισία», εξίσου δουλική και στασιμοποιητική με τις παραδοσιακές.
Έτσι βέβαια γράφεται η ιστορία. Αυτά τα άθλια υπήρξαν τα υλικά της. Ο Μαρξ θεμελίωσε την ανάγκη ως μοχλό της (το πήρε κι ο ΣΥΡΙΖΑ και το πιπιλίζει). Ποια όμως ανάγκη; Γιατί δεν υπάρχουν ανάγκες εκτός ιστορίας, αλλά η κάθε περίοδος συγκροτεί τις δικές της ιεραρχήσεις. Ολόκληρο το δικό μας οικοδόμημα βασίζεται σε ψευδοανάγκες, σε πολιτισμικές επιστρώσεις, όπου ο μικροαστός νομίζει, θεωρεί, παρανοεί. Ως γνωστόν ανάγκη γι' αυτόν υπήρξε η κοινωνική εγγραφή μέσα απ' την καταναλωτική επέκταση, τη μεγέθυνση.

Τίγρη, ξυλογραφία - Franz Marc 1912

Στην περίπτωση της χώρας μας αυτό έδινε βέβαια δουλειά στους εισαγωγείς αυτοκινήτων και κουζινών, αλλά δεν διαμόρφωνε ίχνος παραγωγικής αυτοσυνείδησης. Διαμόρφωνε νεόπλουτους αυτο-απασχολούμενους τεχνίτες, κατασκευαστές κατοικιών, επιχειρηματίες μάντρας αυτοκινήτων και πωλητές φαρμάκων σε νοσοκομεία, καθώς και μια παρασιτική μεγαλοαστική τάξη. Διαμόρφωσε μια φοροφυγάδα επινοητικότητα, αλλά δεν συγκρότησε ίχνος συλλογικής αλλά και εργασιακής συνείδησης. Ναι, αυτό το απίθανο κοινωνικό υλικό προδεσμεύει την Αριστερά στο πρώτο διάβημά της προς την εξουσία. Και αυτή η προδέσμευση αναπαράγεται.
Πόσες από τις πολιτικές εκφωνήσεις έχουν τον σπασμωδικό χαρακτήρα της αποδοχής ενός τυχαίου λομπίστικου αιτήματος, πόση ρητορική ξοδεύεται για να μην γίνει μισή κουβέντα για τα δύσκολα! Ολόκληρο το αίτημα παραγωγικής ανασυγκρότησης παραμένει δέσμιο συμβάσεων που εγκατέστησε ο ανθρωπότυπος που περιγράφω. Παραγγέλνεται ακόμα μια φορά στην ιστορία μας μια θεότητα που διανέμει αγαθό, αντί να συγκροτηθεί ή ευνοηθεί ο «δύσκολος», αυτόβουλος, ενεργός πολίτης, που παράγει το αγαθό και διεκδικεί την πολιτική του κάρπωση ως συλλογική αναδιανομή, δηλαδή ως δικαιοσύνη, ως θεμελιακό στοιχείο ιστορικής συνείδησης, ταυτότητας,. Όχι ως θυρίδα, αλλά ως ανοικτή διεκδικητική συνθήκη. Γιατί αυτό που παράγεις το μοιράζεσαι. Και αυτό δεν είναι αφαίρεση από το δικαίωμά σου, αλλά τοκισμός της σχέσης σου με τον άλλο.
Αυτό νομίζω είναι η Αριστερά. Φοβάμαι ότι μια τυφλά δικαιωματική Αριστερά καπελώνει την ιστορικά αναγκαία Αριστερά. Σχεσιακή Αριστερά έχουμε ανάγκη, όχι δικαιωματική. Το κακό είναι ότι κρίσιμα επίδικα, όπως η μεταρρύθμιση, οι νέες θεσμικές ποιότητες, η αναδιαμόρφωση του κράτους, των συνδικάτων, το νέο συνεταιριστικό και αυτοδιοικητικό κίνημα (όχι τα διεφθαρμένα κρατικοδίαιτα υβρίδια) διαστράφηκαν από τα παλιά κόμματα σε επαίσχυντο ρουσφέτι (που μάλιστα πολλοί αναπαράγουν και τώρα) και στην εκδικητική μανία που έχει καταλάβει δημόσιο λόγο και χώρο.

Νομίζω μια παρεμφερής με τη δική μου στενοχώρια (για το ότι χαμένοι, εν τέλει, θα είναι οι ίδιοι οι υποδειγματικοί πολίτες) τυλίγει πολλούς, άσχετα αν ο πόθος αλλαγής διασκεδάζει και μεταθέτει. Αλλά είναι σίγουρο ότι στην αναπόφευκτη καμπύλη που θα ακολουθήσει θα εκδηλωθούν όλα. Όσα δεν θέλουμε να δούμε...

Σημείωση 1η. Ο τύπος που περιγράφω μπορεί να έχει και συνέχεια. Π.χ. έγινε μέλος της νομαρχιακής, αφού κατέβασε τους παλιούς συναδέλφους του στην οργάνωση και τον ψήφισαν. Έκανε δικό του μπλογκ και ανεβάζει ανέκδοτα για τον Σαμαρά. Σιγά - σιγά θα μοιράζει δουλειές ΕΣΠΑ.

Σημείωση 2η: Αλήθεια, το ΕΣΠΑ είναι το νέο παραγωγικό όνειρο που θα κτίσει και το νέο ιστορικό υποκείμενο;

Σημείωση 3η: Επιφυλάσσομαι, ελπίζοντας.

O Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος, αναπληρωτής καθηγητής του ΕΜΠ dsevastakis@arch.ntua.gr
 
Αρθρογραφία του στην εφημερίδα "Η Αυγή"
 
Αρθρογραφία του Δ. Α. Σεβαστάκη στην εφημερίδα "Έθνος"

Σ΄αυτό τον ιστότοπο, επίσης του Δημήτρη Α. Σεβαστάκη :

Η συντριβή του καθηγητή που ανακουφίζει

Η εκπαιδευτική σύγκρουση σ' ένα πολιτικό «αλλού»

Δημήτρη Σεβαστάκη - Ανάμεσα στην ένδεια και την ευμάρεια (εφημερίδα "Έθνος", ένθετο Forum τ. 44, 19 Ιανουαρίου 2013 "Κρίση και Τέχνη" )

Δ. Σεβαστάκης, ένας αληθινά σύγχρονος ζωγράφος (του Γ. Σαρηγιάννη, εφημ. "Ριζοσπάστης")

Δ. Α. Σεβαστάκης, ζωγραφίζει πάνω σε σκοτεινές σκέψεις (εφημ. "Εθνος")
Μικρός διάλογος του Δ. Σεβαστάκη με τον κριτικό τέχνης Χρήστο Θεοφίλη

Λύκος της Τασμανίας