Ελπίζοντας στην «πανουργία του Λόγου» (Χέγκελ)

Η πραγματικότητα στη χώρα αυτή - και όχι μόνον - είναι τόσο αδιαφανής και αντιφατική, ώστε συχνά αναγκάζεται κανείς να αναρωτηθεί ποιό σοφό απόφθεγμα την περιγράφει πιο πιστά: του Κωνσταντίνου Καραμανλή του Πρεσβύτερου για τη «χώρα - απέραντο φρενοκομείο» ή του  Γκέοργκ Βίλχελμ Φρήντριχ Χέγκελ για την «πανουργία του Λόγου», δηλαδή ότι η λογική «βάζει τα πάθη να δουλεύουν γι' αυτήν»,* ακόμη και όσα την αντιμάχονται, κι έτσι κάνουν αυτά «τη δουλειά» για λογαριασμό της. 
Άν μάλιστα σκεφτεί κανείς, πού οδήγησαν τη χώρα παλιά πολιτικά σχέδια ή συνθήματα που ακούγονταν λογικά και ευχάριστα στ' αυτιά, όπως για «επανίδρυση του κράτους», για εκσυγχρονισμένη «ισχυρή Ελλάδα» ή για «κάθαρση», τα οποία ίσως τα συνόδευαν και οι πιο καλές προθέσεις, αισθάνεται απορία για το που αρχίζει η λογική, που επεμβαίνει ο παραλογισμός και η βλακεία και που υπάρχει μόνον πανουργία των πολυμήχανων ιδιοτελών. Μήπως δεν είναι πανούργος μόνον ο Λόγος, αλλά και ο παραλογισμός;

Παρά τις απαισιόδοξες σκέψεις, η ανάγκη να διατηρούμε αισιοδοξία στη θέληση και το γεγονός ότι η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, υποχρεώνει να προτιμήσουμε Χέγκελ και όχι Καραμανλή...

Γ. Ρ.

1. Είναι ώρα για τον Αλέξη Τσίπρα να επιδείξει γερά νεύρα

του Χούγκο Ντίξον

Hugo Dixon: Time for Alexis Tsipras to keep his nerve - Reuters / Breakingviews 21.2.2015 και εδώ

άλλη ελληνική απόδοση: 

EURO2day - Άννα Φαλτάιτς: Hugo Dixon - Πώς μπορεί να γυρίσει την παρτίδα ο Τσίπρας,
 επίσης  Lifo,  «Ροΐδη και Λασκαράτου Εμμονές» 
   

Ο Αλέξης Τσίπρας πρέπει να επιδείξει γερά νεύρα. Ο νέος Έλληνας πρωθυπουργός έχει διασχίσει τον Ρουβίκωνα ζητώντας παράταση για το μισητό στη χώρα του πρόγραμμα διάσωσής της, ενώ ταυτόχρονα εγκατέλειψε πολλές από τις προεκλογικές υποσχέσεις. Ο Τσίπρας θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι τώρα δεν υπάρχει πια επιστροφή. Μπορεί όμως να βγάλει μέσα από την ήττα νίκη, αν με σθένος ενστερνισθεί ριζικές μεταρρυθμίσεις.

Ο Τσίπρας άναψε το πράσινο φως την Παρασκευή το βράδυ, όταν κατέστη σαφές ότι γινόταν όλο και πιο πιθανό το ξέσπασμα ενός τραπεζικού πανικού, ο οποίος θα είχε ως αναγκαστικό επακόλουθο την επιβολή ελέγχου στις κινήσεις των κεφαλαίων τις επόμενες μέρες. Ο μόνος τρόπος να το αποφύγει, ήταν μια συμφωνία με τους επίσημους πιστωτές της ευρωζώνης. Αν δεν έφθαναν σε συμφωνία, η ίδια η κυβέρνηση θα κινδύνευε να πέσει σε μερικές εβδομάδες, ενώ η δυστυχία που θα έπεφτε πάνω σε ανθρώπους που ήδη υποφέρουν θα ήταν τρομερή.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν αναγκασμένος να δεχθεί σχεδόν όλα όσα του ζήτησαν οι πιστωτές του, προεξάρχουσας της Γερμανίας. Ωστόσο, η Αθήνα εξασφάλισε μια παραχώρηση που της προσφέρει σημαντικές δυνατότητες: θα μπορεί πια να προτείνει το δικό της κατάλογο μεταρρυθμίσεων.

Georg Wilhelm Friedrich Hegel

Από την άλλη πλευρά, ο Τσίπρας ήταν αναγκασμένος να καταπιεί ένα πολύ πικρό φάρμακο. Όχι μόνο να ζητήσει την παράταση του προγράμματος, υπό την παρακολούθηση των αντιδημοφιλών ελεγκτών, δηλ. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου: ήταν αναγκασμένος να υποσχεθεί, πρώτον, ότι δεν θα ακυρώσει τις μεταρρυθμίσεις που έγιναν από προηγούμενες κυβερνήσεις και δεύτερον, ότι κατά τη διάρκεια της περιόδου των τεσσάρων μηνών, στην οποία θα γίνουν οι διαπραγματεύσεις για μια νέα, μακροπρόθεσμη συμφωνία, δεν θα προχωρήσει σε δικά του, αμφιλεγόμενα μέτρα.

Η απότομη στροφή θα εξοργίσει την ισχυρή σκληρά-αριστερή πτέρυγα μέσα στο κόμμα ΣΥΡΙΖΑ του Τσίπρα. Ωστόσο η στροφή αυτή είναι προς το συμφέρον του ελληνικού λαού.

Ο Τσίπρας πρέπει τώρα να παρουσιάσει τη δική του λίστα μεταρρυθμίσεων μέχρι το βράδυ της Δευτέρας. Θα πρέπει να αντισταθεί στον πειρασμό να καταλήξει σε προτάσεις μεσοβέζικες και χωρίς σθένος, προκειμένου να κατευνάσει τους πιο ακραίους συντρόφους του.

Αντ' αυτού, η Αθήνα πρέπει να προτείνει ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις, που δεν μπορούσε να ενστερνισθεί η προηγούμενη κυβέρνηση υπό την ηγεσία των συντηρητικών, γιατί ήταν εμπλεγμένη σε πάρα πολύ έντονες αντιφάσεις και συγκρούσεις. Η Αθήνα θα πρέπει να εκπλήξει τους εταίρους της ζώνης του ευρώ με το ζήλο της και έτσι να βοηθήσει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης τους, η οποία είχε κλονιστεί εξαιτίας της παράδοξης διαπραγματευτικής τακτικής του ΣΥΡΙΖΑ τον περασμένο μήνα.

Ο Τσίπρας έχει από καιρό δηλώσει ότι θέλει να καταπολεμήσει τη φοροδιαφυγή, τη διαφθορά και τα ειδικά προνόμια κοινωνικών οριμένων ομάδων, καθώς επίσης να χαλιναγωγήσει τους ολιγάρχες που ελέγχουν μεγάλα κομμάτια της οικονομίας και καταπνίγουν την επιχειρηματικότητα. Τώρα είναι η ευκαιρία του να αποδείξει ότι εννοεί πράξεις και όχι λόγια.

Στην κορυφή της λίστας της Αθήνας θα πρέπει να είναι η δημιουργία μιας πραγματικά ανεξάρτητης φορολογικής αρχής. Η τελευταία κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Αντώνη Σαμαρά, απέλυσε τον προιστάμενο της αρχής. Αν θωρακίσει την φορολογική αρχή με ισχυρές νομικές εγγυήσεις, ο Τσίπρας θα δείξει ότι μιλά σοβαρά για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, δηλαδή ενός από τα βαθύτερα προβλήματα στην Ελλάδα.

Αυτή η μεταρρύθμιση μπορεί να συνοδεύεται με την παροχή μιας φορολογικής αμνηστίας: όποιος δηλώσει οικειοθελώς εισοδήματα που κρατούσε μέχρι αδήλωτα, να μπορεί να φορολογηθεί με έναν χαμηλότερο συντελεστή, αλλά σε εκείνους που δεν το κάνουν και στη συνέχεια ανακαλυφθούν, να επιβληθεί η πλήρης φορολογική επιβάρυνση συν πρόστιμα και κυρώσεις.

Ο πρωθυπουργός πρέπει επίσης να υποσχεθεί ότι θα αρθούν τα φορολογικά προνόμια και προνόμια κοινωνικών παροχών και εξασφάλισης των πλουσίων. Για παράδειγμα, οι δικαστές, οι στρατηγοί και οι ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι, θα πρέπει να περιμένουν για τις συντάξεις τους μέχρι την ηλικία που υποχρεώνονται να περιμένουν οι απλοί άνθρωποι.

Επίσης πρέπει να παύσει να εξαιρείται η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία από τον φόρο ακίνητης περιουσίας, τον τόσο μισητό στη χώρα. Ούτε θα πρέπει να συνεχίσει να πληρώνει η κυβέρνηση για τις συντάξεις και τους

μισθούς των ιερέων. Η ίδια η εκκλησία πρέπει να αναλάβει να τους χρηματοδοτεί μόνη της.

Ο Τσίπρας θα πρέπει επίσης να αναβιώσει μια ιδέα που αρνήθηκε να εξετάσει ο Σαμαράς: να φορολογηθούν οι πάμπλουτοι εφοπλιστές της χώρας. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι εξακολουθούν να ξεγλιστρούν μέσα από το φορολογικό δίχτυ.

Το επόμενο στη λίστα της Αθήνας πρέπει να είναι η απελευθέρωση των αγορών αγαθών και υπηρεσιών, όπως ο έλεγχος, στο λιανικό εμπόριο και στις τηλεπικοινωνίες, στις οποίες εξακολουθούν να υφίστανται περιοριστικές πρακτικές. Αυτό θα προσελκύσει επενδύσεις και θα δοθούν στους καταναλωτές καλύτερες ευκαιρίες. Ένα μέτρο που θα μπορούσε να εντυπωσιάσει, θα ήταν να απελευθερώσουν τις τιμές του γάλακτος.

Ο Τσίπρας θα πρέπει επίσης να συστήσει μια «κακή τράπεζα» (“bad bank”) κατά τα επιτυχή πρότυπα της Ισπανίας και Ιρλανδίας. Ο διαχωρισμός των μη εξυπηρετούμενων δανείων δεν θα διευκολύνει μόνον τις τράπεζες για την παροχή νέων πιστώσεων προς την οικονομία. Μπορεί επίσης να βοηθήσει για να ξεκαθαρίσει η διαφθορά, καθώς πολλά από τα επισφαλή δάνεια τα έχουν λάβει οι ολιγάρχες, οι οποίοι είναι αρκετά πονηροί ώστε να πιέζουν τις τράπεζες να μην προχωρούν σε κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων τους.

Δικαιολογημένα, ορισμένοι φοβούνται ότι μια «κακή τράπεζα» θα μπορούσε να καταλήξει ως ένα άλλος τρόπος για να βοηθηθούν διεφθαρμένοι επιχειρηματίες «από την πίσω πόρτα», διαγράφοντας τα δάνεια που έχουν λάβει, ενώ θα συνεχίζουν αυτοί να είναι όπως σήμερα ιδιοκτήτες και να ασκούν τον έλεγχο στις επιχειρήσεις τους. Αλλά αν ο οργανισμός αυτός συγκροτηθεί με ισχυρή και ανεξάρτητη διακυβέρνηση, αυτός ο κίνδυνος δεν θα υπάρχει. Σε μια τέτοια βάση, η ζώνη του ευρώ πρέπει να είναι πρόθυμη να διαθέσει ένα μέρος των χρημάτων του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) της χώρας που μόλις δεσμεύτηκαν για ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών, προκειμένο να χρηματοδοτηθεί μια «κακή τράπεζα».

Οι πιστωτές της Ελλάδας κρατούν τη χώρα υπό σφιχτό έλεγχο. Δεν διευκρίνησαν με ποιό τρόπο θα παρέχουν στην Αθήνα τα χρήματα που χρειάζονται για να μη διακοπεί η κυκλοφορία ρευστότητας επόμενο μήνα. Έχουν επίσης αποδεχτεί τη δυνατότητα να χαλαρώσει η τιμωρητική δημοσιονομική λιτότητα [άν μειωθούν τα απαιτούμενα από το πρόγραμμα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα], όμως δεν έχει οριστεί πόσο ακριβώς.

Αν ο Τσίπρας μπορέσει να εκπλήξει τους εταίρους του στην ευρωζώνη με ριζικές μεταρρυθμίσεις, θα είναι πιο πρόθυμοι να βρουν τρόπους για να αντλήσει η Αθήνα το ρευστό που χρειάζεται για να αποφύγει την στάση πληρωμών - πιθανόν επιτρέποντάς της να εκδόσει περισσότερα βραχυπρόθεσμα έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου για να δανειστεί από τις τράπεζες της. Και θα είναι πιο πιθανό να χαλαρώσει η δημοσιονομική συμπίεση, επιτρέποντας έτσι στην κυβέρνηση να χρηματοδοτήσει ορισμένες από τις πιο επείγουσες πολιτικές της κατά της φτώχειας. Επίσης, θα γίνουν πιο δεκτικοί σε ιδέες για να ελαφρώσει το τεράστιο βάρος του χρέους της Ελλάδα, ιδέες που βρίσκονται σήμερα σε δεύτερη μοίρα.

Δεν θα είναι εύκολο για τον Τσίπρα να τα κάνει όλα αυτά, επειδή πιέζεται αφενός από τους συντρόφους του της άκρας αριστεράς και αφετέρου από κατεστημένα συμφέροντα που υποστηρίζουν το κόμμα του. Όμως διαθέτει αρκετή δημοφιλία για να τα κάνει, και ιδιαίτερα αν εξασφαλίσει μια ανανεωμένη εντολή με δημοψήφισμα ή με μια δεύτερη εκλογική αναμέτρηση. Τώρα είναι η ώρα για ρήξη με τις φατρίες και αποφασιστική συμπαράταξη με τον ελληνικό λαό.

Ο Hugo Dixon είναι γενικός διευθυντής (editor-at-large) του Reuters, ιδρυτής του Reuters Breakingviews και τακτικός αρθρογράφος στους NYT. Εργάστηκε στους Financial Times (και σε διευθυντικές θέσεις), παλιότερα στον Economist. twitter: @hugodixon

Είναι  συγγραφέας του βιβλίου "The In/Out Question: Why Britain Should Stay in the EU and Fight to Make it Better."

 

Hugo Dixon - Reuters - αρθρογραφία        

Hugo Dixon - Breakingviews

Τι θα κάνει ο Τσίπρας με τους λαϊκιστές; Συνέντευξη του Χούγκο Ντίξον στον Θάνο Δημάδη (Νέα Υόρκη) - Protagon 13.1.2015.

 2. Tα κρατικά έσοδα θα αυξήσει η πασιονάρια του κινήματος «δεν πληρώνω»  - ελπίζουμε ότι η νέα κυβέρνηση θα τα καταφέρει καλύτερα από τις προηγούμενες

του Μάνου Ματσαγγάνη

από τον ιστότοπο Μη μαδάς τη μαργαρίτα (20.2.2015): 

Τα κρατικά έσοδα θα αυξήσει η πασιονάρια του κινήματος «δεν πληρώνω»
Protagon: Πίσω στο 2010 (21.2.2015)
   

Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, τα νέα από τις Βρυξέλλες δείχνουν ότι είμαστε ΟΚ για 4 μήνες.  

Ίσως το διάστημα αυτό να φανεί αρκετό για να πειστεί το 40% που ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ ότι όχι - δεν είναι τα πάντα στη ζωή θέμα τσαμπουκά. Ότι οι Ευρωπαίοι - ακόμη και ο Dijsselbloem και ο Schäuble - είναι προτιμότεροι ως εταίροι μας από ό,τι ο Πούτιν ή οι Κινέζοι (ή οι Αζέροι). Ότι δεν γίνεται να φταίνε για όλα οι ξένοι. Ότι τα προβλήματά μας δεν ξεκίνησαν τον Μάιο του 2010. 'Οτι η ευθύνη των προηγουμένων κυβερνήσεων δεν είναι ότι υπέγραψαν τα μνημόνια, αλλά ότι άφησαν τα πράγματα να φτάσουν στη χρεωκοπία που έφερε τα μνημόνια. Και ότι στη συνέχεια δεν μπόρεσαν (ή μάλλον δεν θέλησαν) να αλλάξουν τα τόσα και τόσα στραβά αυτής της χώρας, ούτε να προστατεύσουν τους πιο αδύναμους. Ότι προτίμησαν να πορευθούν σαν να μη είχε συμβεί τίποτε, προστατεύοντας απλώς τις εκλογικές τους πελατείες: δικαστές, φαρμακοποιούς, αστυνομικούς, υπαλλήλους ΔΕΚΟ, αγρότες, και τις υπόλοιπες όχι και τόσο «ευπαθείς ομάδες».  

Πίσω στο 2010 λοιπόν. Με τα ίδια ζητούμενα: δίκαιη λιτότητα (ή «λιτός βίος», δεν θα τα χαλάσουμε εκεί), συν μεταρρυθμίσεις παντού, μήπως καταφέρουμε να γίνει η Ελλάδα μια χώρα μοντέρνα, δημιουργική - με δυο λόγια, ευρωπαϊκή.

Ας ελπίσουμε ότι η νέα κυβέρνηση θα τα καταφέρει καλύτερα από τις προηγούμενες.

Θα μου επιτρέψετε να κρατήσω μερικές επιφυλάξεις, όμως. Οι περισσότεροι υπουργοί της νέας κυβέρνησης τη λέξη «μεταρρύθμιση» τη θυμούνται από την επίθεση του Λένιν στον Bernstein και στον Kautsky. Η Αναπληρώτρια Υπουργός που θα πρέπει τώρα να αυξήσει τα έσοδα είναι η μέχρι χθες πασιονάρια του κινήματος «Δεν πληρώνω». Ο Γενικός Γραμματέας Διοικητικής Μεταρρύθμισης (...) είναι ο συνδικαλιστής του 1 εκατομμυρίου εφάπαξ. Η αναγκαία επανεκκίνηση της εκπαίδευσης - να μην ξεχνάμε τις συστάσεις του ΟΟΣΑ! - προς το παρόν συνίσταται στην κατάργηση των προτύπων και στην επιστροφή των πανεπιστημίων στο 1982. Και τα μοναδικά μέχρι τώρα δείγματα αντιμετώπισης της «ανθρωπιστικής κρίσης» είναι η υπογραφή συλλογικής σύμβασης στη ΔΕΗ και η αναστολή της πιλοτικής εφαρμογής του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Εάν δεν ήταν για κλάματα, θα ήταν για γέλια.

 

Ο Μάνος Ματσαγγάνης είναι αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει εργαστεί στη London School of Economics (Welfare State Programme 1990-1993) και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης 

Στον ιστότοπο Μετά την Κρίση :
   
Μάνος Ματσαγγάνης: Η Ελλάδα μπροστά στον υποβιβασμό - Ένα κεντροαριστερό μανιφέστο
  
Βαλντέν - Δρόσος - Ματσαγγάνης - Παρασκευόπουλος:
Εκλογικές επιλογές εν μέσω κρίσης: Όταν «το παλιό πεθαίνει και το νέο δυσκολεύεται να γεννηθεί»

* G.W.F. Hegel, Διαλέξεις για την φιλοσοφία της Ιστορίας, 36

Βλ. και Η πανουργία του Λόγου, ή, περί περιβλήματος, καρπού και εξόχως διασκεδαστικής ιστορίας του καπιταλισμού (στον ιστότοπο Radical Desire) 

Ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ και ελληνική πολιτική «ιδιαιτερότητα»

    

«Έξω πάμε καλά». Μέσα;

 

ΣΥΡΙΖΑ και «άλλοι»: Βαδίζοντας χωριστά - αντιμετωπίζοντας τους αντιπάλους μαζί;

  
Ποιά πολιτική απευθύνει ο ΣΥΡΙΖΑ στην κοινωνία; Λάθος προτεραιότητες; 
   
Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο ή παλιά πολιτική; 
 
Διακυβέρνηση σε εποχή ισχνών αγελάδων

«Κατά της αριστείας» στην εκπαίδευση: Ο αντιλαϊκός ελιτισμός της δήθεν ισότητας