Πως η ψευδής συνείδηση μπορεί να καταστρέψει το «κεκτημένο του 1821»: τη συμπόρευση της Ελλάδας με το Διαφωτισμό και με την αντιαπολυταρχική Ευρώπη της Γαλλικής Επανάστασης.
Δύο κείμενα πολιτικής και ιστορικής αυτογνωσίας - με την εντοπιότητα της «ιδιαίτερης», οριακής μας Ευρώπης, της Βαλκανικής
Ουδείς
από τους ιστορικούς του μέλλοντος θα ασχοληθεί με το πόσοι πολίτες
μαζεύτηκαν στο Σύνταγμα για τις εορταστικές εκδηλώσεις της 25ης Μαρτίου
2015. Το πιθανότερο είναι να μελετήσουν κατά πόσο κατάφερε – ή απέτυχε -
το ελληνικό έθνος, στην περίοδο της κρίσης στην ευρωζώνη, να
αξιοποιήσει την ανεξαρτησία που διεκδίκησε στις 25 Μαρτίου 1821.
του Αριστόβουλου Μάνεση
(«Αυγή» 25 Μαρτίου 2011 - αναδημοσίευση Μετά την Κρίση, 25 Μαρτίου 2014)
1. Η χώρα ως θύμα
του Κώστα Καρακώτια
από την εφημερίδα "Έθνος": Κώστας Καρακώτιας, Η χώρα ως θύμα 17.3.2015
αναδημοσίευση Πολιτική Επιθεώρηση
«Παραπονεμένα λόγια / έχουν τα τραγούδια μας / γιατί τ” άδικο το ζούμε / μέσα από την κούνια μας» τραγουδούσαν μαζί με τον Γιώργο Νταλάρα χιλιάδες κόσμου σε στάδια και πλατείες τις εποχές της μεταπολιτευτικής έξαρσης. Το τραγούδι αυτό, με στίχους του Μάνου Ελευθερίου και μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου, που ακούγεται βέβαια ακόμα, εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο μια διαχρονική αντίληψη της ελληνικής κοινωνίας για τον εαυτό της. Κάθε Ελληνας, από τη γέννησή του ήδη, είναι αδικημένος από τον υπόλοιπο κόσμο και την Ιστορία. Η Ελλάδα, καθ” όλη την ιστορική της διαχρονία, είναι μονίμως θύμα εκμετάλλευσης και αντικείμενο επεμβάσεων των ξένων δυνάμεων και έχει πάντα κάποια δίκαια, τα οποία δεν αναγνωρίζονται ποτέ. Για όλα μάλιστα τα ιστορικά γεγονότα που καθόρισαν την πορεία της, όπως ο Διχασμός και η Μικρασιατική Καταστροφή, ο Εμφύλιος, η δικτατορία του 1967 και η τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974, ευθύνονται πάντα οι Μεγάλες Δυνάμεις. Οσοι δε Ελληνες αναμείχθηκαν αρνητικά στα κρίσιμα γεγονότα ήταν απλά ενεργούμενα των ξένων.
Δυστυχώς
η αντίληψη αυτή της θυματοποίησης, της εμφάνισης δηλαδή του έθνους και
της κοινωνίας ως θύματος των ποικίλων ξένων, είναι κυρίαρχη και παράγει
πολλαπλά αλυσιδωτά αποτελέσματα. Κατ” αρχάς επιτείνει την ψευδή σχέση
της ελληνικής κοινωνίας με την πραγματικότητα. Ενώ μια απλή σύγκριση
ενός χάρτη της ευρύτερης περιοχής των αρχών του εικοστού αιώνα με έναν
τωρινό δείχνει το ελληνικό έθνος ως ένα από τα πλέον ευνοημένα της
Ιστορίας, η συντριπτική εγχώρια πλειοψηφία πιστεύει το ακριβώς αντίθετο.
Στην πραγματικότητα οι τραγικές συχνά διακυμάνσεις της διαδρομής της χώρας οφείλονταν στις λανθασμένες δικές της επιλογές, στις έντονες αντιθέσεις στο εσωτερικό του κυρίαρχου μπλοκ εξουσίας και στην οξύτατη πολιτική και κοινωνική πόλωση σε κάποιες ιστορικές στιγμές.
Η ελληνική κοινωνία όμως αρνείται διαχρονικά να αναγνωρίσει τις δικές της ευθύνες, να κοιτάξει αυτοκριτικά τον εαυτό της στον καθρέπτη και να αντιμετωπίσει τις παθογένειές της. Η θυματοποίηση συνακόλουθα οδηγεί στον εγκλωβισμό στην παραδοσιοκρατία, στη νομιμοποίηση και την αποδοχή ακραίων εθνικιστικών αντιλήψεων, στη δαιμονοποίηση των κατά περίπτωση ξένων και βέβαια στη διεθνή απομόνωση. Η ανορθολογική δε πρόσληψη και ερμηνεία της τρέχουσας κρίσης με τη θεώρηση της χώρας ως «αποικίας χρέους» και ως «πειραματόζωου» κάποιων κακών άλλων αναζωπύρωσε (με κεντρική πολιτική πυροδότηση μάλιστα) τον υφέρποντα αντιδυτικισμό, με τη μορφή τώρα του αντιγερμανισμού.
Το οξύμωρο είναι ότι αυτή η ξεκάθαρα αντιδραστική εθνικιστική συμπεριφορά κατασκευάζεται και αναπαράγεται με «αριστερό» πρόσημο.
2. Το πραγματικό σημερινό μήνυμα της 25ης Μαρτίου
του Πλάμεν Τόντσεφ
Η Ελλάδα βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Οχι απλά δημοσιονομικό και χρηματοδοτικό, αλλά υπαρξιακό. Υπό το βάρος ενός τεράστιου χρέους που συσσωρεύτηκε μετά από δεκαετίες ασωτίας και παρασιτισμού, χωρίς χρήματα στον κρατικό κορβανά για μισθούς και συντάξεις, με τη ρετσινιά της ανυποληψίας και της αναξιοπιστίας, στα μαχαίρια με όλη την υπόλοιπη ενωμένη Ευρώπη. Σταυροδρόμι που επιτάσσει να διαλέξεις πού θα πας: με την Δύσιν στην οποία υποτίθεται ότι ανήκει η Ελλάδα κατά την γνωστή ρήση του Κωνσταντίνου Καραμανλή ή κάπου αλλού; Και το “αλλού” δεν είναι απαραίτητα το “ξανθό γένος” των ομόθρησκων Ρώσων ούτε η αυριανή παγκόσμια υπερδύναμη της Κίνας.
 |
| Αθανάσιος Ψαλίδας |
 |
| Θεόφιλος Καΐρης |
Πιθανότατα είναι αυτό που βρίσκεται στον άμεσο περίγυρο της χώρας: η Τουρκία που διολισθαίνει στον ολοκληρωτισμό και τον εξισλαμισμό, η χαοτική γειτονική Λιβύη, το Ισλαμικό Κράτος σε εδάφη της Συρίας και του Ιράκ, ο κατακερματισμός του Λιβάνου, το στρατιωτικό καθεστώς της Αιγύπτου, αλλά και η εγγενής αστάθεια και υπανάπτυξη των Βαλκανίων. Είναι οι ασταμάτητες μεταναστευτικές ροές, στις οποίες είναι εκτεθειμένη η Ελλάδα και χρειάζεται να θωρακίσει τα σύνορά της ως ευρωπαϊκά, όχι απλά ως εθνικά. Το “αλλού” μπορεί κάλλιστα να είναι η προνεωτερικότητα και η περιθωριοποίηση σε έναν κόσμο που είναι γεμάτος αντιθέσεις, αλλά ταυτόχρονα κάνει άλματα στις τεχνολογίες και σε έξυπνους τρόπους αντιμετώπισης των σύγχρονων προκλήσεων.
To 2010 κατέρρευσε με κρότο το Greek dream της ευμάρειας με δανεικά και κοινοτική χρηματοδότηση, όπως και της δημοκρατίας με δικαιώματα αλλά χωρίς υποχρεώσεις. Κατά τη διάρκεια της ταραχώδους πενταετίας που ακολούθησε, η εγχώρια πολιτική τάξη κράτησε την Ελλάδα στην Ευρώπη, αλλά το έκανε χωρίς να το πολυπιστεύει και χωρίς να πει όλη την αλήθεια στην ελληνική κοινωνία. Με αποτέλεσμα να στηρίξει έμμεσα ή/και άμεσα ψευδαισθήσεις, αυταπάτες και απροκάλυπτα ψέματα.
Ολα αυτά συνιστούν σήμερα το νέο Greek dream του εθνολαϊκισμού και του απομονωτισμού που ασπάζονται μεγάλα τμήματα της κοινωνίας, ενδεχομένως η πλειοψηφία των πολιτών στην παρούσα συγκυρία. Αυτήν τη νέα “ιδεολογία” του έθνους εκφράζει η κυβέρνηση Τσίπρα και με σημαία τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις πρόσφατες εκλογές εισέρχεται στην τελική φάση της διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές της χώρας. Οφείλει, όμως, εκτός από τη “λαϊκή κυριαρχία” (που σηκώνει μεγάλη συζήτηση το πώς ακριβώς ορίζεται), να σταθμίσει πολλους παράγοντες ταυτόχρονα. Ενδεικτικά και μόνο:
* Το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών τάσσεται υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Κάτι που συνεπάγεται αναπόφευκτες υποχωρήσεις - στην ανάγκη, από βασικές προεκλογικές εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ. Κι ενώ είναι σημαντικότατος στόχος η διασφάλιση της μέγιστης δυνατής κοινωνικής συνοχής, πιθανότατα θα χρειαστεί η κυβέρνηση να αναθεωρήσει τη βαρύγδουπη αναφορά σε “ανθρωπιστική κρίση” στην Ελλάδα, η οποία παραμένει ανάμεσα στις 40 πλουσιότερες χώρες του πλανήτη.
* Τους κινδύνους που συνεπάγεται η νεφελώδης “εναλλακτική” μιας Ελλάδας απροστάτευτης και χωρίς σταθερούς συμμάχους στη χειρότερη γεωπολιτική κρίση μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Διότι αν επιβεβαιωθούν μερικά από τα ζοφερά σενάρια που διαφαίνονται στον ορίζοντα, τότε είναι που θα γίνει αντιληπτό τί εστί “ανθρωπιστική κρίση” και γιατί η Ελλάδα κατακλύζεται από Σύρους και Ιρακινούς πρόσφυγες.
* Την ανάγκη η χώρα να υπάρξει και τις επόμενες δεκαετίες, όχι μόνο μέχρι τον Ιούνιο και το τέλος της τωρινής διαπραγμάτευσης. Και για να υπάρξει ως συγκροτημένο κράτος και ως έθνος – ναι, τόσο δραματικά είναι τα πράγματα! -, η κυβέρνηση οφείλει να σκεφτεί με όρους μέλλοντος. Ενός μέλλοντος με αυξημένο διεθνή ανταγωνισμό, ο οποίος απαιτεί λειτουργική δημόσια διοίκηση, πολίτες με υψηλή παιδεία και δυναμικές επιχειρήσεις.
Αυτά θα έπρεπε να σκεφτεί ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας πριν από τις επικείμενες συναντήσεις του στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Αν θέλει να μείνει στην ιστορία ως ο Ελληνας πρωθυπουργός που στο υπαρξιακό σταυροδρόμι έδειξε την οξυδέρκεια να διαλέξει τη σωστή κατεύθυνση και να οδηγήσει τη χώρα προς τη σωτηρία της. Η εναλλακτική του “αλλού” θα τον καταδικάσει στο να γίνει συνώνυμο της μυωπίας και της καταστρεπτικής ιδεοληψίας.
Υ. Γ.: Ουδείς από τους ιστορικούς του μέλλοντος θα ασχοληθεί με το πόσοι πολίτες μαζεύτηκαν στο Σύνταγμα για τις εορταστικές εκδηλώσεις της 25ης Μαρτίου 2015. Το πιθανότερο είναι να μελετήσουν κατά πόσο κατάφερε – ή απέτυχε - το ελληνικό έθνος να αξιοποιήσει την ανεξαρτησία που διεκδίκησε στις 25 Μαρτίου 1821.
O Πλάμεν Τόντσεφ από τη Βάρνα της Βουλγαρίας, είναι πολιτικός αναλυτής και ειδικός σε Ασιατικά και Αφρικανικά θέματα, επικεφαλής του προγράμματος Ασιατικών Σπουδών του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων.
European spirit has never managed to spread in Greece (από μία συνένετευξη στην Αναστασία Μπαλντέροβα - GR Reporter/Ειδήσεις από τη Βουλγαρία)
Τάκης Καμπύλης - Ο «Σιντρ», ένας φίλος στην Ασία, και... ένας μύθος
Ένα εξαιρετικό άρθρο, με στρατηγικό βλέμμα:
Πλάμεν Τόντσεφ - Βρυξέλλες-Πεκίνο, μέσω Βαγδάτης (Βοοks' Journal)
Άρθρα του Πλάμεν Τόντσεφ στον ιστότοπο Μετά την Κρίση:
Perfect Storm
Τα κόμματα - βοϊδάμαξες και η πολιτική χωρίς παλαιοκομματικό παρελθόν
Παντελής Μπουκάλας - Ο Σολωμός, ο Παλαμάς και η Ευρώπη ("Καθημερινή" 24.3.2015):
... Μα θα ’ταν ανιστόρητο να ειπωθεί πως αυτή η εθνική «μοναξιά» ήταν συνεχής. Και μόνο το Ναβαρίνο αρκεί για να ανασκευάσει έναν τέτοιον ισχυρισμό, όποιες κι αν είναι οι ενστάσεις για τα συμφέροντα που κινητοποίησαν τις Δυνάμεις. Το Ναβαρίνο αλλά και το Μεσολόγγι. Εδώ, ένας άλλος ποιητής, ο Κωστής Παλαμάς, με το ποίημα «Ο Βούλγαρος» του 1885, αποδίδει δικαιοσύνη και τιμά όσους υπεράσπισαν το «αλωνάκι»:
«Πρώτ’ η Αγγλία έτρεξε το Μπάιρον να μας φέρει,
ολόφωτη ελπίδα,
και με το Μάγερ έστειλε κοντύλι και μαχαίρι
του Τέλλου η πατρίδα.
Δίνει τραγούδια, χρήματα και χέρια η Γαλλία.
Κι οι Γερμανοί ξεχνούνε
τα γαλανά κορίτσια των και τα σοφά βιβλία
κι εδώ μ’ Εσέ πεινούνε.
Ο Ιταλός της σκλάβας του πατρίδος την αγκάλη
την παραιτεί για Σένα:
“Εχετε γεια του τόπου μου κιτριές, νεράκια, κάλλη
μυριοτραγουδισμένα!”
Παραιτημένη από παντού στου Ρώσου τη μανία
δε βρίσκει έν’ αντιστύλι,
μα βρίσκει λίγα της παιδιά κι η έρμ’ η Πολωνία
στο χώμα σου να στείλει».
Μέρες που είναι, ας θυμόμαστε ότι το σύνδρομο του ανάδελφου και του διαρκώς αδικημένου είναι μία από τις αιτίες της εθνικής μας τύφλωσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου