Καταστροφική οικονομική μεγέθυνση. Η θύελλα της προόδου και τα ερείπια που αφήνει πίσω της

του Νίκο Πεχ 

© Die Zeit - Niko Paech: Wirtschaftswachstum: Der zerstörerische Traum vom Fortschritt, 3.1.2017 

 

Ο τρόπος ζωής στους τόπους του υπεραναπτυγμένου καπιταλισμού σαγηνεύει, όμως είναι καταστροφικός από οικολογική και πολιτισμική άποψη. Οι τεχνολογίες της ψηφιακής εποχής γενικεύονται, αλλά επιδεινώνουν την κατάσταση. Αχαλίνωτος καταναλωτισμός που συμβαδίζει με τερατώδους έκτασης εργασιακή επισφάλεια και με μακροχρόνια διαρθρωτική ανεργία· μια «ενεργειακή επανάσταση» που - τελικά - δεν μειώνει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακος· νέες δυνατότητες με τα ακηδεμόνευτα διαδικτυακά μέσα επικοινωνίας, όμως στην πράξη και αυτά εκφυλίζονται σε μια επιφανειακή, αερολόγο και τελικά τοξική «κοινωνική» δικτύωση· η μετανάστευση και τα αδιέξοδα που δημιουργεί για μετανάστες και ντόπιους· τα όνειρα και η δυσφορία στο ξύπνημα· οι ταπεινωτικές συγκρίσεις νικητών και ηττημένων στον αγώνα δρόμου για εκσυγχρονισμό και για «εκσυγχρονισμό», για μεταρρυθμίσεις και για «μεταρρυθμίσεις»· οι μεγάλες προσδοκίες και οι ελάχιστες δυνατότητες. Απέναντι σ΄ όλα αυτά, μια έκκληση για περισσότερη απλότητα και αξιοπρέπεια.

 

Η ευημερία του κέντρου της Ευρώπης, με τα υψηλά επίπεδα κινητικότητας και κατανάλωσης, βασίζεται σε τρεις βιομηχανικές επαναστάσεις και στη συνακόλουθη τεχνολογική πρόοδο, η οποία αύξησε με σταθερούς ρυθμούς την παραγωγικότητα της εργασίας. Οι συνέπειές τους είναι παράδοξες: Από τη μία πλευρά, με την ίδια ποσότητα εργασίας μπορούν να παράγονται όλο και περισσότερα αγαθά και, χάρις στην αύξηση των μισθών, μια ευρεία πλειοψηφία  πολιτών μπορεί να έχει στη διάθεσή της όλο και περισσότερα οικονομικά μέσα. Από την άλλη πλευρά, αυτή η ίδια η αύξηση της παραγωγικότητας χρησιμοποιείται για να αποδεσμεύονται εργαζόμενοι από την παραγωγική διαδικασία και να αντικαθίσταται από μηχανές. 

Υπό το σημερινό κυρίαρχο σύστημα και προκειμένου να μην οδηγεί η διαδικασία αυτή σε εκτεταμένη ανεργία αλλά σε αυξανόμενη ευημερία για όλους, είναι αναγκαίο να κινείται η οικονομία διαρκώς ανοδικά. Και όσο πιό έντονα αυξάνει την παραγωγικότητα η τεχνολογική πρόοδος, τόσο μεγαλύτερη πρέπει να είναι η άνοδος της οικονομίας. 

Διαφαίνεται τώρα μια τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Αυτή θα εισαγάγει πολλούς τομείς των υπηρεσιών στην ψηφιακή εποχή και ίσως ξεπεράσει πέραν πάσης προσδοκίας κάθε μέχρι τώρα τεχνολογικό εξορθολογισμό της οικονομικής διαδικασίας και τα επακόλουθά του. Έτσι, προκειμένου να αποφευχθεί μια κοινωνική και πολιτική καταστροφή, οι κοινωνίες που θα τεθούν υπό κολοσσιαία πίεση οικονομικής ανόδου, μεγαλύτερη από κάθε εποχή του παρελθόντος, θα είναι ιδίως οι πιο καινοτομικές κοινωνίες· δηλαδή εκείνες που εδώ και πολύ καιρό απειλούνται με ασφυξία, θαμμένες κάτω από χιονοστιβάδες κατανάλωσης.

Schäublonomics και κρίση. Τα «παλιόπαιδα τα ατίθασα» και αυτοσχέδιοι ανορθολογικοί «παιδαγωγοί»

του Τόμας Φρίκε

© Der Spiegel - Thomas Fricke: Eurokrise Die Tücken der Schäublonomics , 17.02.2017

 

Η παρατεινόμενη κρίση στη ζώνη του ευρώ δεν είναι μοιραία καταστροφή που την προκάλεσαν οι σπάταλοι Νοτιοερωπαίοι, αλλά κυρίως πρόβλημα διαχείρισης. Και μάλιστα διαχείρισης εκ μέρους της Γερμανίας.

Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε ως συνέχεια του κειμένου: Και όμως το ευρώ λειτουργεί - 60 χρόνια μετά τη Συνθήκη της Ρώμης, 25 χρόνια μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ

 

Ήδη με την έναρξη του 2017 είχαν αρχίσει και πάλι να ακούγονται χρησμοί και μαντείες για την τύχη της Ελλάδας ως χώρας-μέλους της ζώνης του ευρώ, για την Ιταλία που δεν περικόπτει τις δαπάνες ή για την αύξηση των ασφαλίστρων κινδύνου των γαλλικών ομολόγων. Και τα αίτια είναι φανερά, τουλάχιστον για τον ομοσπονδιακό υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας: Το πρόβλημα είναι και πάλι οι άλλοι, οι οποίοι, «σε αντίθεση με εμάς, έχουν κάνει πολύ λίγες μεταρρυθμίσεις και πολύ λίγες περικοπές». Αυτό ισχυρίζεται. Φταίει το πολιτισμικό χάσμα. Και καταλήγει, ως συνήθως: Η μόνη λύση είναι η αύξηση της πίεσης και οι απειλές στους Έλληνες.

Το πρόβλημα είναι, ότι η πραγματικότητα δεν είναι όπως στα παραμύθια - από δώ οι καλοί, από κεί οι κακοί. Και ο προϋπολογισμός μιας εθνικής οικονομίας δεν είναι κουμπαράς. Αυτό, όπως αποδεικνύουν πρόσφατες μελέτες, είναι ίσως ζωτικής σημασίας σε περιπτώσεις οξείας κρίσης.

Είναι πολύ πιθανό, ότι τα αίτια του σημερινού δράματος στη ζώνη του ευρώ δεν έχουν και πολλή σχέση με πολιτισμικές διαφορές και, στην πραγματικότητα, η «παιδαγωγική» πολιτική α λά Σόιμπλε είναι παράγοντας που παρατείνει ακούσια την οικονομική κρίση (βλέπε προηγούμενο άρθρο μου). Αυτό ίσως εξηγεί και το γεγονός ότι το δράμα δεν τελειώνει, παρά την αυξημένη δόση Σόιμπλε και παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες έχουν κάνει αναμφίβολα τεράστιες περικοπές, όπως είχαν κάνει οι Ιρλανδοί και οι Ισπανοί τα προηγούμενα χρόνια. 

Και όμως το ευρώ λειτουργεί - 60 χρόνια μετά τη Συνθήκη της Ρώμης, 25 χρόνια μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ

του Τόμας Φρίκε

© Der Spiegel - Thomas Fricke: Währung in der Krise Der Euro - funktioniert doch, 10.02.2017

Εν μέσω της κρίσης, μερικοί αρνητές του ευρώ (ιδιαίτερα Γερμανοί) ισχυρίζονται ότι σωστά είχαν από την αρχή προβλέψει την αποτυχία του κοινού νομίσματος. Όμως είχαν προφητέψει τα πάντα, εκτός από αυτά που συνέβησαν στην πραγματικότητα στα χρόνια με το ευρώ. Είναι καιρός να μάθουν το μάθημά τους· άλλωστε, είναι καλό μάθημα και για μη Γερμανούς σκεπτικιστές του ευρώ, ακόμη και Νοτιοευρωπαίους.
 

Έχουν περάσει εικοσιπέντε χρόνια από την υπογραφή στο Μάαστριχτ της Συνθήκης για την Ίδρυση μιας Οικονομικής και Νομισματικής ένωσης· όλο αυτό το διάστημα, μια θορυβώδης μερίδα Γερμανών οικονομολόγων και άλλων αποστόλων της [νομισματικής και οικονομικής] σταθερότητας, καταφέρεται εναντίον αυτού του νομίσματος. Είτε με διακηρύξεις και μνημόνια όπως το 1992 και το 1998, είτε με προσφυγές στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο. 

Εν έτει 2017 τίθεται το ερώτημα άν είχαν δίκιο εκείνοι που πάντα πίστευαν ότι το ευρώ αργά ή γρήγορα θα αποτύχει, πόσο μάλλον όταν βλέπουμε ένα σωρό παραβιάσεις των κανόνων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που το εκδίδει. Και όπως λέγεται, ίσως το γεγονός συμβεί σύντομα, όταν γίνει πρόεδρος στη Γαλλία η Μαρίν Λε Πέν. 

Όμως, μετά από πιό προσεκτική εξέταση, καταλήγει κανείς σε μια εκπληκτική διαπίστωση: Τα περισσότερα από τα κακά που είχαν προφητέψει μερικοί θερμόαιμοι Γερμανοί καθηγητές, δεν συνέβησαν καθόλου. Αντιθέτως: εκείνες οι κυρίες και οι κύριοι δεν προφήτεψαν κανένα από τα άλλα κακά, αυτά που συνέβησαν στην πραγματικότητα και κλιμακώθηκαν τα τελευταία χρόνια στη ζώνη του ευρώ και στον κόσμο όλο· μάλιστα, πολλά από αυτά έπληξαν και χώρες που δεν έχουν ευρώ, όπως είναι η χώρα με τον παλαβό δισεκατομμυριούχο. Είναι λοιπόν λογικά αδύνατο να φταίει το ίδιο το ευρώ· και αυτό κάνει την μεγάλη διαφορά, όσον αφορά το ερώτημα αν μπορεί ακόμη να διασωθεί το ευρώ. Και πάνω απ' όλα, λέει κάτι για το πώς μπορεί να σωθεί. 

Αξίζει λοιπόν τον κόπο να ξαναθυμηθούμε τι σκέψεις για επαπειλούμενες κακές εξελίξεις είχαν προβάλλει τότε οι ευρώ-σκεπτικιστές καθηγητές μας. 

Λόγου χάρη, έλεγαν ότι η ζώνη του ευρώ θα γίνει περιοχή υψηλών επιτοκίων - κάτι που δεν ισχύει ακριβώς σήμερα... Τώρα γκρινιάζουν ξεστομίζοντας ανάλογες σοφίες με αντίθετα πρόσημα, λόγου χάρη ότι τα επιτόκια είναι πολύ χαμηλά (για τους Γερμανούς αποταμιευτές). Τί να πει κανείς; 

Γιούργκεν Χάμπερμας: Ποιό το μέλλον της Ευρώπης; Γιατί δεν προχωρά η αναγκαία συνεργασία;

© Social Europe - Jürgen Habermas: Why The Necessary Cooperation Does Not Happen: Introduction To A Conversation Between Emmanuel Macron and Sigmar Gabriel on Europe’s Future, 20.3.2017 

 

O Χένρικ Έντερλάιν [Henrik Enderlein, αντιπρόεδρος της Hertie School of Governance] μου παραχώρησε το προνόμιο να κάνω μια-δυο εισαγωγικές παρατηρήσεις σχετικές με το θέμα της συζήτησης μεταξύ του επιφανούς μας φιλοξενούμενου Εμμανουέλ Μακρόν (Emmanuel Macron) και του  Ζίγκμαρ Γκάμπριελ (Sigmar Gabriel), του υπουργού μας των Εξωτερικών, ο οποίος πρόσφατα ανυψώθηκε πάλι όπως ο φοίνικας από τις στάχτες του. Τα ονόματα και των δύο ανδρών είναι συσχετισμένα με τολμηρές αντιδράσεις σε μια δύσκολη κατάσταση. Στη Γαλλία, ο Εμμανουέλ Μακρόν τόλμησε να περάσει μια κόκκινη γραμμή, η οποία έχει παραμείνει ιερή και απαραβίαστη από το 1789. Παραβίασε ένα σχήμα που χωρίζει τις πολιτικές παρατάξεις σε δυό στρατόπεδα, της πολιτικής Δεξιάς και της πολιτικής Αριστεράς, το οποίο φαίνεται να έχει φθάσει σε αδιέξοδο, πέρα από κάθε δυνατότητα συμβιβασμού. Επειδή σε μια δημοκρατία κανείς δεν μπορεί να σταθεί υπεράνω κομμάτων, θα είχε ενδιαφέρον να δούμε πώς θα αναδιαταχθεί το πολιτικό φάσμα μετά από μια νίκη του Μακρόν στις γαλλικές προεδρικές εκλογές. 

Μιά βραδιά στο Βερολίνο. Με τον Γκάμπριελ, με τον Μακρόν και με τον Χάμπερμας

Η Hertie School of Governance στο Βερολίνο προσκάλεσε τον σοσιαλδημοκράτη ομοσπονδιακό υπουργό εξωτερικών στην κυβέρνηση Χριστιανοδημοκρατών-Σοσιαλδημοκρατών της Γερμανίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, τον 39χρονο ανεξάρτητο υποψήφιο για την προεδρία της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν, καθώς επίσης τον κοινωνιολόγο και φιλόσοφο Γιούργκεν Χάμπερμας σε μια δημόσια συζήτηση με θέμα το μέλλον της Ευρώπης. Η συζήτηση έγινε στο Βερολίνο το βράδυ της Πέμπτης 16 Μαρτίου, την επομένη των εκλογών στην Ολλανδία.

Ο Χάμπερμας, στα 88 του χρόνια, πάντα δραστήριος και άκρως παρεμβατικός στα πολιτικά δρώμενα της χώρας του, της Ευρώπης και του κόσμου, δεν ήθελε να αποτυπωθεί αυτό το βράδυ στη συζήτηση μια ανακούφιση ή ευφορία για την Ευρώπη, με αφορμή την αποτυχία των ακροδεξιών λαϊκιστών να αναδειχτούν πρώτο κόμμα στην Ολλανδία. Όπως έγραψε ο Sebastian Fischer στην Süddeutsche Zeitung, o Χάμπερμας μίλησε κυρίως για τα επιμένοντα προβλήματα. Η ιστορία της Ευρώπης, είπε, μπορεί σύντομα να βρεθεί μπροστά σε μια μεγάλη, δυσάρεστη στροφή. Κατά τη γνώμη του. αν κάποιοι δεν εντοπίσουν έγκαιρα και με σαφήνεια τα επείγοντα προβλήματα της ηπείρου και δεν προσπαθήσουν να τα αντιμετωπίσουν (βλ. άρθρο της Maria Exner στην εφημερίδα Die Zeit καθώς και την μεταφρασμένη πρόσφατή του συνέντευξή στα Blätter für deutsche und internationale Politik), και μάλιστα σε πόλωση μεταξύ τους, ανταγωνιζόμενοι με διαφορετικές προτάσεις επίλυσης, η Ευρώπη θα αποτύχει. Ο όρος που χρησιμοποίησε για να περιγράψει την σημερινή εικόνα και τις πολύ επιφυλακτικές δηλώσεις πίστης των πολιτικών στο ευρωπαϊκό εγχείρημα είναι χαρακτηριστικός: «Φρενήρης στασιμότητα», στασιμότητα εκτός ελέγχου. Επέκρινε τις πολιτικές λιτότητας στην Ευρώπη, οι οποίες οδήγησαν σε πιό μεγάλη διαρθρωτική ανισορροπία και σε πιό βαθιά διάσπαση, «μολονότι δεν το αντιλαμβανόμαστε επαρκώς στη Γερμανία».

Πολλαπλά ελλείμματα αλληλεγγύης. Το νέο χάσμα μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης & η προσφυγική κρίση

του Ιβάν Κράστεφ
 

© IWMpost 117 (pdf) / Transit (2016), αναδημοσίευση Eurozine - © Ivan Krastev: Utopian dreams beyond the border, 24.6.2016
© Frankfurter Allgemeine Zeitung / Zerfällt Europa? (3) - Ivan Krastev: Die Utopie vom Leben jenseits der Grenze, 1.3.2016 (μετάφραση στα Γερμανικά του Michael Bischoff)

 

Ενώ η χρηματοπιστωτική και δημοσιονομική κρίση χώρισε την ΕΕ σε πιστώτριες και οφειλέτριες χώρες ανοίγοντας χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου, η προσφυγική κρίση άνοιξε πάλι το χάσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η πραγματικότητα που βλέπουμε σήμερα δεν είναι αυτό που οι Βρυξέλλες περιγράφουν ως έλλειψη αλληλεγγύης, γράφει ο Ιβάν Κράστεφ στο διεισδυτικό και ενημερωμένο με τα διδάγματα της ιστορίας άρθρο του. Είναι μια σύγκρουση μεταξύ διαφορετικών εκδοχών αλληλεγγύης: Η αλληλεγγύη μέσα στα πλαίσια ενός εθνικού κράτους, μιας εθνότητας ή μιας θρησκείας, ερεθίζεται και στρέφεται εναντίον των ηθικών μας υποχρεώσεων ως ανθρώπινων όντων. 
Η Δυτική και η Νότια Ευρώπη χρειάζονται την Κεντρο-Ανατολική όσο χρειάζεται η δεύτερη τις πρώτες. Διχόνοιες που θυμίζουν το σχίσμα Ανατολής - Δύσης της εποχής 1945-1989 επανεμφανίστηκαν τώρα με το προσφυγικό ζήτημα. Η αναγκαία - τώρα και εξ αιτίας πιεστικών παγκόσμιων αλλαγών - συμπόρευση ευρωπαϊκών χωρών με διαφορετική ιστορία και ανόμοιες κοινωνίες προϋποθέτει αλληλεγγύη μεταξύ τους· το χειρότερο που μπορεί να τους συμβεί, είναι να επιστρέψουν εθνικές καχυποψίες και διασπαστικές ιδέες, όπως ήταν η ασυμβατότητα Δύσης-Ανατολής της ψυχροπολεμικής εποχής ή η πολιτική δυσαρμονία Βορρά-Νότου της εποχής των δικτατοριών στο Νότο. Για αποκατάσταση της αλληλεγγύης χρειάζεται ανοικτή, ειλικρινής συζήτηση για τα φλέγοντα ζητήματα, αλλά και διάλογος χωρίς ταμπού γύρω από νέες ιδέες για την δομή της Ένωσης, όπως είναι π.χ. οι σκέψεις του Βόλφγανγκ Μύνχάου στο προηγούμενο άρθρο.

Γ. Ρ.
 

Πριν από μια δεκαετία, ο Ούγγρος φιλόσοφος και αντιφρονών στην εποχή του παλιού καθεστώτος Γκάσπαρ Μίκλος Ταμάς (Gaspar Miklos Tamas) παρατήρησε ότι ο Διαφωτισμός, στον οποίο είναι πνευματικά ριζωμένη η ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,  απαιτεί την οικουμενικότητα της ιδιότητας του πολίτη, της ιθαγένειας. Όμως, προϋπόθεση για την οικουμενικότητα της ιθαγένειας είναι να ισχύει τουλάχιστον ένα από εξής δύο: είτε οι φτωχές και δυσλειτουργικές χώρες να γίνουν τόποι στους οποίους αξίζει να ζεί κανείς και να είναι πολίτης, είτε η Ευρώπη να ανοίξει τα σύνορά της σε όλους. Κανένα από τα δύο δεν πρόκειται να συμβεί σύντομα, ακόμη και αν υποθέσουμε ότι θα συμβεί κάποτε. Σήμερα υπάρχουν στον κόσμο πολλά αποτυχημένα κράτη, των οποίων κανείς δεν θέλει να είναι πολίτης, ενώ η Ευρώπη αφενός δεν έχει την ικανότητα, αφετέρου ποτέ δεν θα συμφωνήσουν οι ψηφοφόροι της, να έχει τα σύνορά της ανοιχτά. Έτσι, η πραγματική συζήτηση στην Ευρώπη δεν είναι για το άν η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να κάνει τα σύνορά της πιο δυσκολοδιάβατα· ως προς αυτό, είναι σαφές ότι πρέπει. Το σχίσμα αφορά το κατά πόσον μπορούμε να αισθανόμαστε ηθικά σωστοί κάνοντας αυτό, αλλά και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε με τον καλύτερο τρόπο τους πιο ευάλωτους ανθρώπους του πλανήτη.

Oskar Kokoschka: Όψη της Πράγας, 1934

Βόλφγκανγκ Μύνχάου: Η ΕE της μεταβλητής γεωμετρίας ή των πολλαπλών ταχυτήτων, αναγκαστική διέξοδος

© The Financial Times - Wolfgang Münchau: The necessity of a multi-speed Europe - The best option is a structure with an integrated core and a looser outer layer, 12.3.2017
Μια άλλη μετάφραση στα ελληνικά στο EURO2day - Η σωστή «συνταγή» για την ΕΕ των πολλών ταχυτήτων, 13.3.2017

 

Οι σκέψεις για την ΕE ως Ένωση «μεταβλητής γεωμετρίας» ή «πολλαπλών ταχυτήτων» επανέρχονται στο προσκήνιο όχι ως επιλογή αλλά ως ανάγκη. Με τα σημερινά δεδομένα, η πιό καλή εναλλακτική λύση για την ΕΕ είναι μια πιό ευέλικτη δομή, αποτελούμενη αφενός από έναν συνεκτικό πυρήνα με κοινό νόμισμα και με κοινές πολιτικές για τα δημοσιονομικά, την οικονομία, την άμυνα, τα εξωτερικά και τα βασικά εσωτερικά θέματα, και αφετέρου από ένα πιο χαλαρό και όχι μονολιθικό εξωτερικό «στρώμα» κρατών-μελών, που θα μπορούν όμως και αυτά να συμμετέχουν εθελοντικά στις κοινές πολιτικές, τις υποχρεωτικές για τις χώρες του πυρήνα.
 
Παλιά, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, συζητούσα συχνά με φίλους και συναδέλφους για το μέλλον της Ευρώπης. Τότε είχαμε εντελώς διαφορετικές προσδοκίες. Μερικοί, μαζί τους και εγώ, θέλαμε μια περιορισμένη σε έκταση, «σφιχτή» ομοσπονδιακή Ευρώπη, με κεντρική κυβέρνηση και κοινοβούλιο. Άλλοι προτιμούσαν μια ευρύτερη, αποκεντρωμένη Ευρώπη. Υπήρχε και μια τρίτη ομάδα που υποστήριζε αυτό που αποκαλείται «μεταβλητή γεωμετρία» - μια Ευρώπη πολλαπλών ταχυτήτων, μέσα στην οποία θα υπάρχουν αλληλοεπικαλυπτόμενες ομάδες εθνικών κρατών· σε καθεμιά από τις ομάδες αυτές, οι χώρες θα μπορούν να συνδέονται μεταξύ τους με κοινές πολιτικές για συγκεκριμένους τομείς ενδιαφέροντος. 

Η συζήτηση αυτή επανέρχεται στην επίσημη ημερήσια διάταξη, αυτή τη φορά όχι από επιλογή αλλά από ανάγκη. Η ΕΕ αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες. Η δημοσιονομική της ένωση «σέρνεται» από τη μιά καταστροφική κρίση στην άλλη. Μέσα στους κόλπους της βλέπουμε πολλές, ασύμφωνες πολιτικές για τη διαχείριση του μεταναναστευτικού προβλήματος. Ένα μέλος της αποφάσισε με δημοψήφισμα να αποχωρήσει. Ένα άλλο, η Πολωνία, αυτοαπομονώθηκε διπλωματικά. Την περασμένη εβδομάδα, η πρωθυπουργός της Μπεάτα Σύντουο (Beata Szydlo) εμπόδισε μιαν απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προβάλλοντας βέτο, σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της επανεκλογής ως προέδρου τού Ντόναλντ Τουσκ, άλλοτε πολιτικού αντιπάλου της. Κρατά την Ευρώπη σε ομηρία, εξαιτίας μιας διαμάχης η οποία στην πραγματικότητα αφορά μόνον την εσωτερική πολιτική της χώρας της. Στη Γαλλία και στην Ιταλία μερικοί κορυφαίοι πολιτικοί της αντιπολίτευσης υποστηρίζουν την αποχώρηση της χώρας τους από τη ζώνη του ευρώ.