Kicking the can down the road *

* Όποιος κλωτσάει το τενεκεδάκι να πάει παρακάτω στο δρόμο, αναβάλλει τη σοβαρή απόφαση για το μέλλον ή εφαρμόζει προσωρινά ημίμετρα, ελπίζοντας ότι το πρόβλημα θα πάψει να υπάρχει ή θα το λύσει κάποιος άλλος αργότερα - Παραδοσιακή αγγλική λαϊκή έκφραση

Η συνολική πολιτική της ΕΕ (και του «καθοδηγούμενου ηγεμόνα», της Γερμανίας) για την κρίση στη ζώνη του ευρώ δεν μπορεί να αλλάξει ουσιαστικά (ή να «ανατραπεί» και να αντικατασταθεί με άλλη, όπως θα έλεγαν κάποιοι στην «εγχώρια» γλώσσα), άν δεν «γείρουν» την ευρωπαϊκή πολιτική πλάστιγγα δυνάμεις αρκετά μεγάλες, επαρκείς για μια τέτοιας έκτασης αλλαγή. Επαρκείς δυνάμεις θα μπορούσε να σημαίνει π.χ. μια άλλη πολιτική κατεύθυνση της Ισπανίας, μια απτή και συγκεκριμένη πολιτική στροφή της κυβέρνησης Ρέντσι για ανάκαμψη στην Ιταλία ή μετατόπιση της «υπαρκτής» ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας από την «γραμμή Ολλάντ» προς κατευθύνσεις που διαφαίνονται πίσω από τις αυστριακές θέσεις Φάιμαν ή στις προτάσεις γαλλικών και γερμανικών δεξαμενών σκέψης (βλ. θέσεις ομίλων Άιφελ και Γκλίνικε, προτάσεις των Πέτερ Μπόφινγκερ - Χάμπερμας κτλ). Οι δυνάμεις αυτές, για δικούς τους λόγους, προς το παρόν δεν θέλουν να ρίξουν το βάρος τους.
Όσο η κατάσταση παραμένει αυτή, το παιχνίδι που παίζεται στην «ιδιόμορφη» περίπτωση του ελληνικού ασθενή, στην πραγματικότητα είναι το παιχνίδι των σημειακών προσαρμογών και των επιμέρους διεκδικήσεων, κυρίως όμως η μετάθεση των μεγάλων προβλημάτων στο μέλλον. Κοινώς, θα καταλήξουν όλοι μαζί να κλωτσήσουν πάλι το τενεκεδάκι να τσουλήσει παρακάτω στην κατηφόρα. Και αύριο έχει ο Θεός.

Τι παιχνίδι παίζεται το γνωρίζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι παίκτες (φυσικά και ο Έλληνας πρωθυπουργός) και το παίζουν όλοι συνειδητά. Κάνουν όμως πως παίζουν άλλο παιχνίδι, για τα μάτια των θεατών, που οι πολιτικές ελίτ των Βρυξελλών και της Αθήνας σπρώχνουν στην αντιπαλότητα: δηλαδή των Ευρωπαίων πολιτών του Βορρά ή του Νότου. Επιμένουν στην αυτοσυντήρηση αφενός της ΕΕ ως «κλειστού εγχειρήματος των ελίτ μακριά από τους πολίτες» (Χάμπερμας) και αφετέρου του ελληνικού κομματικού συστήματος ως ενιαίου πελατειακού μηχανισμού του κράτους υπό διακομματική συναίνεση. Προκύπτει επικοινωνιακό παιχνίδι άκρως συγκρουσιακό, με γιουρούσια, με επιθετικές τριάδες κατασκηνωμένες στην αντίπαλη μεγάλη περιοχή, του τύπου «εδώ και τώρα» γκόλ. Φάτε φίλαθλα μάτια ψάρια.

Γκόλ, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα δούμε. Βλέπουμε όμως κλωτσοπατινάδες, σκληρά τάκλινγκ, αγκωνιές και αγκαλιάσματα.
Πόσο σκληρά, «υφεσιακά» θα είναι τα αντίτιμα για το «νέο πακέτο βοήθειας» προς την Ελλάδα (το οποίο κάθε μέρα που περνά γίνεται όλο και πιο αναπόφευκτο); Πως θα πακεταρισθεί το πακέτο; Με τι περιτύλιγμα; Θα είναι ένα πακέτο που πιθανώς δεν θα πάρει αυτή τη φορά τη μορφή δανεισμού, αλλά ίσως θα δοθεί ως ελάφρυνση των προηγούμενων δανειακών υποχρεώσεων ή ακόμη πιθανότερο, ως μετάθεση τους σε ένα απώτερο μέλλον.

Όμως ουσιαστικό ερώτημα είναι ποιός τα πληρώνει όλα αυτά τώρα και ποιός θα τα πληρώσει στο μέλλον. Όχι ποια χώρα, αλλά ποιά κοινωνικά στρώματα, ανεξάρτητα από το γεωγραφικό ή εθνικό στίγμα τους, ανεξάρτητα από την πλευρά των συνόρων που βρίσκονται. 

Ποιοί έχασαν πολλά, ποιοί έχασαν λίγα ή τίποτε λόγω της κρίσης; Ποιοί συνεχίζουν να κερδίζουν, εν μέσω κρίσης; Αυτά τα ουσιαστικά κρύβονται πίσω από την «τεχνική», δυσκολονόητη γλώσσα, η οποία με το λεξιλόγιό της μιλά για συντελεστές ΦΠΑ (ίδιους παντού ή άλλους στη Σαντορίνη, άλλους στο Γράμμο;), για ασφαλιστικό σύστημα αυτοτροφοδοτούμενο ή επιχορηγούμενο από φόρους, για μισθολόγια με συλλογικές διαπραγματεύσεις ή με υπουργικά διατάγματα κτλ. Και κυρίως, κρύβει το άν, πότε, πως και με ποιά ποιοτικά χαρακτηριστικά θα γίνει η εκκίνηση για έναν νέο ανοδικό οικονομικό κύκλο, η περιβόητη «ανάπτυξη», στην οποία ορκίζονται όλοι, σπρώχνοντάς την όμως με αμηχανία στο βάθος του μέλλοντος.
Έτσι η συζήτηση και οι συγκρούσεις παραμένουν ακατάληπτες για τους απλούς πολίτες. Αυτό λέγεται «τεχνοκρατική διαχείριση» μεγάλων πολιτικών και κοινωνικών ζητημάτων. Γίνεται με αδιαφανή τρόπο, με τις πιο ουσιαστικές αποφάσεις να λαμβάνονται από θεσμικά όργανα που δεν υπόκεινται στον έλεγχο των πολιτών (π.χ. ΕΚΤ), δηλ. λαμβάνονται από όργανα χωρίς τη διαδικαστική νομιμοποίηση που προβλέπεται από τους κανόνες της δημοκρατίας («νομιμοποίηση εισόδου» - input legitimation). Αυτό είναι το πιο μεγάλο δημοκρατικό έλλειμμα της ΕΕ. Έχει επισημανθεί πολύ πριν την κρίση αλλά η κρίση το κάνει πιεστικό και επικίνδυνο για την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Τo ζήτημα αυτό τέθηκε προχθές ανάγλυφα και στο άρθρο Τσίπρα στην Monde. 

Ωστόσο και η ελληνική κυβέρνηση, η σημερινή όπως και οι χθεσινές, μαζί με το όλο κομματικό σύστημα της χώρας, κάνει ό,τι κάνουν τα όργανα στις Βρυξέλλες που διαχειρίζονται τις τύχες της ΕΕ: Καμμιά κυβέρνηση και κανένα κόμμα δεν παρουσίασαν στους Έλληνες πολίτες με πολιτικό τρόπο τις ουσιαστικές αλήθειες. Ποια είναι η πραγματική πραγματικότητα της χώρας; Ποιοι πολίτες και κοινωνικά στρώματα είναι σε «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης»; Για ποιούς πέρα βρέχει, ποιοι ακόμη και εν μέσω κρίσης κερδίζουν; Πως θα ξεφύγει η χώρα από τις συμπληγάδες της δυσαρμονικής κοινωνίας και του αποτυχημένου κράτους, από τη Σκύλλα της πολύ χαμηλής οικονομικής αποδοτικότητας και ανταγωνιστικότητας και τη δίδυμη αδελφή της Χάρυβδη της τεράστιας κοινωνικής ανισότητας, που ξεφεύγει από κάθε ευρωπαϊκό standard;
Εκτός από το έλλειμμα δημοκρατίας της ΕΕ υπάρχει το μεγάλο εσωτερικό δημοκρατικό έλλειμμα της Ελληνικής Δημοκρατίας. Eίναι ακόμη πιο βαρύ, γιατί χρονίζει επί πολλές δεκαετίες και τα βάρη προστίθενται, χωρίς μνημόνια ή με μνημόνια. Eίναι πιο σκληρό, γιατί είναι πιο κοντινό και «οικείο» για τους πιο αδύναμους πολίτες. 

Αυτό το έλλειμμα δεν θα θεραπευθεί αλλά θα συγκαλυφθεί και θα γίνει μεγαλύτερο με ενδεχόμενη προσφυγή σε νέες εκλογές, άν η σημερινή κυβέρνηση δεν αντέξει την ψήφιση της συμφωνίας που έρχεται.

Γιατί το έλλειμμα αυτό δεν είναι μόνον πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ, της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, ούτε μόνον του όλου αποτυχημένου κομματικού συστήματός μας, αλλά αγκαλιάζει και όλη την πελατειακή διάρθωση των εξουσιών της Δημοκρατίας μας. Εδώ φθάσαμε, την κατανομή των βαρών της οικονομικής κρίσης στα ανισοδύναμα κοινωνικά στρώματα της χώρας να την κάνει το πέραν κάθε δημοκρατικής λογοδοσίας Ελεγκτικό Συνέδριο! Αντί δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις για κοινωνική συνοχή και φροντίδα για επανεκκίνηση της οικονομίας από τα αιρετά όργανα της δημοκρατίας, έχουμε τις περιβόητες ερμηνείες του Συντάγματος από καταχρηστικής αρμοδιότητας, σχεδόν εξωδημοκρατικά, καισαρικά όργανα: Να μη μειωθούν οι μισθοί και συντάξεις των πιο καλοπληρωμένων ισόβιων εκατόνταρχων, χιλίαρχων και πραιτωριανών του βαθέος Ελληνικού Κράτους, μιας και μπορούν να χρηματοδοτηθούν «ασφαλώς» από τους επισφαλείς, τους απλήρωτους εργαζόμενους, τους ανέργους...

Το αποκλειστικά δικό μας, το εσωτερικό, το μεγάλο Eλληνικό έλλειμμα δημοκρατίας το αγγίζουμε, μας αγγίζει, μας «αγκαλιάζει».
Τι λέω; Μας πνίγει.

 Γιώργος Β. Ριτζούλης

Ο Αλέξης Τσίπρας στη «Μοντ»: Η Ελλάδα στο επίκεντρο της σύγκρουσης για το μέλλον της Ευρώπης («Η Αυγή») -  Alexis Tsipras : «Non à une zone euro à deux vitesses» («Le Monde»)
    

ΟΟΣΑ: Κατανομή εισοδήματος, φτώχεια, στην Ελλάδα και αλλού - Διαδραστικός πίνακας 

   

Ποιοι πλήρωσαν την κρίση; Γιαννίτσης - Ζωγραφάκης - Macroeconomic Policy Institute 
    

Μεγάλη κοινωνική ανισότητα και υστέρηση στην ανταγωνιστικότητα συνυπάρχουν ως εκφυλιστικά φαινόμενα
    

Πόσο θα κόστιζε μια Grexit; Ο Αυστριακός καγκελάριος Βέρνερ Φάϊμαν: Ένας αρμονικός στη χωρωδία των φάλτσων
    

Χ. Λάσκος - Το ελληνικό εκμεταλλευτικό θαύμα, η Αριστερά, ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ και ο Πέτερ Μπόφινγκερ  
  
Ισπανία - Ελλάδα 4-0 και το αδιέξοδο της ελληνικής «κεντροαριστεράς»
     

Hans Jürgen Urban: Η Γερμανία στην ευρωπαϊκή κρίση : Ο καθοδηγούμενος ηγεμόνας

    

Τι σημαίνει μια ισχυρή Ευρώπη; Ομιλία του Γιούργκεν Χάμπερμας στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας