Μητρόπολη της φύσης: Αρχιτεκτονική για το μέλλον, πόλεις και κτίρια που ζούν και αναπνέουν σαν οικοσυστήματα

της Αλίσσα Μπατιστόνι

© Jacobin, τ. 15-16: Paint the Town Red - Alyssa Battistoni: Nature’s Metropolis

 

Πολλές καινοτομίες στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, στη βιοτεχνολογική βιομηχανία, στην παραγωγή κάθε είδους νέων προϊόντων, υπόσχονται οικολογική συμβατότητα, ένταξη στους κύκλους της φύσης, αειφορία, πιο καλή ζωή για όλους. Αυτά είναι εφικτά μόνον εάν οι ριζοσπαστικοί πειραματισμοί στον καινοτομικό σχεδιασμό συνταιριαστούν με πολιτικές που χειραφετούν.
Επίσης, οι οραματισμοί για την πόλη πρέπει να διευρυνθούν: να συμπεριλάβουν πλουσιότερες, καλύτερες σχέσεις και αλληλεπιδράσεις με τη μη ανθρώπινη φύση. Χρειαζόμαστε πόλη χτισμένη για το κοινό καλό των κάθε λογής ζώντων όντων, ανθρώπινων και μη ανθρώπινων, όλων όσων την έχουν ως «οίκο τους».

   

Το καλοκαίρι του 2015, μια ασυνήθιστη κατασκευή υψώθηκε έξω από το MoMA PS1 στο Queens της Νέας Υόρκης. Το κτίριο ονομάζεται Hy-Fi. Σχεδιασμένο από το αρχιτεκτονικό γραφείο The Living, αποτελείται από τρεις κυκλικούς πύργους που σηκώνονται σε ύψος λίγων ορόφων. Μοιάζει με μια ομάδα κάπως χοντρών βιομηχανικών καπνοδόχων ή με μια γιγαντιαία αορτή· είναι μάλλον παράξενο, αν όχι ιδιαίτερα εντυπωσιακό. Το Hy-Fi επελέγη για να στηθεί σ΄ αυτό το σημείο, δηλαδή στον περίβλεπτο και περιζήτητο χώρο του MoMA, όχι τόσο για χάρη της εμφάνισής του, αλλά κυρίως για χάρη του υλικού κατασκευής του: είναι φτιαγμένο από μανιτάρια.

Ένα βίντεο που επεξηγεί το έργο, αναφέρεται πρώτα στην ιστορική πρωτοτυπία και σημασία του λιτού και φαινομενικά απλοϊκού κτιρίου, με ένα κείμενο που ξεδιπλώνεται πάνω από ένα λιβάδι γεμάτο με μανιτάρια:

«Αν ο 20ος αιώνας ήταν ο αιώνας της φυσικής [...], πολλοί φρονούν ότι ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας της βιολογίας».

Και το βίντεο συνεχίζει: Το γραφείο The Living δημιουργεί μια κατασκευή από «βιολογικές τεχνολογίες», με στόχο να δημιουργήσει ένα νέο παράδειγμα για το σχεδιασμό κτιρίων: από υλικά που θα αυτο-συντίθενται σε βιομηχανική κλίμακα. Επίσης, όταν αποδομηθούν, θα μετατρέπονται σε λίπασμα (compost).

Σε άλλο σημείο, το γραφείο The Living αυτοπαρουσιάζεται ως γραφείο «που δημιουργεί αρχιτεκτονική του μέλλοντος». Είναι μια δήλωση που από μόνη της δεν είναι ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτη, και μάλιστα για ένα αρχιτεκτονικό γραφείο που επιδιώκει την αναγνώριση στη Νέα Υόρκη. Ωστόσο, οι οραματισμοί του γραφείου The Living εντυπωσιάζουν. Αφού δηλώνει την πεποίθηση ότι οι πόλεις και τα κτίρια είναι (ή πρέπει να είναι) «ζώντες», αναπνέοντες οργανισμοί, The Living θέτει ως στόχο τη δημιουργία «ζώντων σχεδιασμένων οικοσυστημάτων που αναπνέουν». Δεν είναι απλή αλληγορία.

Το Hy-Fi και το όραμα μιας πόλης για το μέλλον που αντιπροσωπεύει, τοποθετείται στη διασταύρωση δύο ισχυρών πεδίων: διατηρήσιμη αστική ανάπτυξη και βιοτεχνολογία. Η φιλοδοξία του είναι η αναμόρφωση όχι μόνο των πόλεων, αλλά και του κόσμου.

Το κτίριο Hy-Fi είναι κατασκευασμένο από δύο είδη πλίνθων: Αφενός αμιγώς οργανικά τούβλα, που σχηματίζονται με ένα συνδυασμό από μυκήλιο (δηλ. τον ιστό που σχηματίζει το «ρίζωμα» των μανιταριών) και πράσινα καλύμματα καρπών καλαμποκιού. Αφετέρου ίδια τούβλα με αντανακλαστική επιφάνεια, δηλαδή επικαλυμμένα με μια μεμβράνη-κάτοπτρο η οποία παράγεται από τη μεγάλη εταιρία 3M. Τα οργανικά τούβλα τα προμηθεύει η εταιρεία Ecovative, η οποία ασχολείται με το αντικείμενο που περιγράφει ως «τεχνολογίες σύνθεσης υλικών μέσω οργανικής αποδόμησης (disruption)», συνδυάζοντας απορίμματα οργανικής σύστασης και το μυκήλιο των μυκήτων. Τα χρησιμοποιεί κυρίως για να παράγει υλικά συσκευασίας και μονώσεων, σχεδιασμένα για να αντικαταστήσουν τα αντίστοιχα αφρώδη υλικά που έχουν ως βάση τα παράγωγα πετρελαίου.

Σε μια συζήτηση (που αλλού, στο κανάλι TED), ο Eben Bayer, συνιδρυτής της Ecovative, έθεσε τι ερώτημα, «είναι τα μανιτάρια το νέο πλαστικό;» Επισήμανε τις πάμπολλες δυνατότητες να συνδυάζεται το μυκήλιο με τα διαθέσιμα οργανικά υλικά κάθε τόπου, λόγου χάρη στην Κίνα με το φλοιό ρυζιού, στην Ευρώπη και Ασία με κελύφη φαγόπυρου [μαυροσίταρο, ένα λίγο γνωστό στην Ελλάδα αλλά εξαιρετικό και πολύ ωφέλιμο υποκατάστατο των δημητριακών, Fagopyrum esculentum], αλλά και την τεράστια μείωση της δαπανώμενης ενέργειας και των άχρηστων απορριμάτων που θα προκύψει, άν χρησιμοποιήσουμε το ίδιο το «σύστημα ανακύκλωσης που χρησιμοποιεί η φύση», δηλαδή τους μύκητες. Ο Bayer συνεχίζει, εξηγώντας ότι «η διαδικασία παραγωγής είναι το οργανόγραμμα της εταιρείας μας». Στην αποθήκη της Ecovative, μύκητες καλλιεργημένοι σε δίσκους «αυτο-συνθέτουν αθόρυβα το υλικό» μέσα στο σκοτάδι. Μετά από μερικές ημέρες, ιδού: έτοιμα τα τούβλα.

O David Benjamin με τα «μανιταρότουβλα»

Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα κτίριο σχεδόν εξ ολοκλήρου αποδομήσιμο σε λίπασμα compost. Όταν το Hy-Fi αποσυναρμολογηθεί τον Σεπτέμβριο, τα ανακλαστικά τούβλα θα πρέπει να επιστραφούν στην 3M για περισσότερη διερεύνηση του τι θα απογίνουν, ενώ τα πολύ περισσότερα αμιγώς οργανικά τούβλα θα μετατραπούν σε λίπασμα compost στους δημοτικούς κήπους του Queens. Έτσι ο David Benjamin, ο βασικός αρχιτέκτονας του κτιρίου Hy-Fi και κύριος οραματιστής του γραφείου The Living, περιγράφει το όλο έργο ως «ριζοσπαστικό πείραμα» που δεν χρησιμοποιεί σχεδόν καθόλου ενέργεια και δεν απελευθερώνει σχεδόν καθόλου διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Αντί να χρησιμοποιήσει δομικά υλικά που δημιουργούνται με εξόρυξη πρώτων υλών, επιχειρεί να χρησιμοποιήσει τον «φυσικό κύκλο του άνθρακα στη Γη, με τις φάσεις του της ανάπτυξης, της αποσύνθεσης και της αναγέννησης», για μια κατασκευή που μπορεί στο τέλος «να επιστραφεί στο φυσικό της κύκλο».

Από το «φυτώριο» στο κτίριο

Οι ιδέες του γραφείου Living για την αρχιτεκτονική του μέλλοντος συνδέονται λοιπόν στενά με ιδέες για το μέλλον της οικονομίας: άν τα κτίρια και οι πόλεις γίνουν ζώντα πράγματα ενσωματωμένα σε έναν «φυσικό κύκλο», η οικονομία μπορεί να γίνει συνεχώς αναγεννώμενη, ένας αυτοσυντηρούμενος και αειφόρος βρόχος και όχι μια μονόδρομη ροή. Ωστόσο, άν το δούμε από μια κριτική σκοπιά, αυτό το όραμα για το μέλλον της οικονομίας δεν φαίνεται και τόσο διαφορετικό από το παλιό. Τα μέρη και υλικά που απαρτίζουν τα «ζώντα κτίρια» δεν είναι απαραίτητα λιγότερο εμπορευματοποιημένα, συγκρινόμενα με «νεκρές» μορφές οργανικών υλικών, όπως η οικοδομική ξυλεία και ο άνθρακας. 

Καθώς το πεδίο επιρροής της μητρόπολης εκτείνεται πέρα ​​από τα χωρικά όρια της πόλης, οι αστικές πολιτικές συνδέονται όχι μόνον με τους αγώνες για την χωροθέτηση - οριοθέτηση δραστηριοτήτων (zoning) και την ανάπτυξη, αλλά και με τους φυσικούς ή συνθετικούς πόρους που τροφοδοτούν τη ζωή της πόλης, καθώς και με τις κατοχυρώσεις ιδιοκτησίας και νομής τους, που έχουν αποκτήσει τα εργαστήρια των εταιριών και οι εργοστασιακές μονάδες.

Το ερώτημα που τίθεται ενώπιόν μας στον 21ο αιώνα είναι: πώς να επεκτείνουμε το πολυδιαφημισμένο «δικαίωμα στην πόλη» για όλους, τόσο για τους ανθρώπινους, όσο και για μη ανθρώπινους κατοίκους των πόλεων; Το κτίριο Hy-Fi και προσφέρει μια πρώτη γεύση, όμως η αρχιτεκτονική του μέλλοντος δεν μπορεί να φέρει σε πέρας μόνη της αυτό το έργο. Για να ανακτήσουμε την πόλη, ενώ ταυτόχρονα θα την εφευρίσκουμε εκ νέου, θα απαιτηθεί να αμφισβητήσουμε όχι μόνον την ιδιωτικοποίηση του δημόσιου χώρου και την αύξηση των τιμών των ακινήτων, αλλά και να αμφισβητήσουμε την ιδιωτικοποίηση της ζωής και της προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Ζώντα κτίρια
Το γραφείο Living δεν είναι βέβαια μόνο του στην προσπάθεια για ένα βιώσιμο νέο αρχιτεκτονικό παράδειγμα. Ο σχεδιασμός πράσινων κτιρίων «υψηλής» και «ταπεινής» αρχιτεκτονικής έχει τύχει θερμής επιδοκιμασίας τόσο από τον ιδιωτικό όσο και από τον δημόσιο τομέα. Ο πύργος της Bank of America στη Νέα Υόρκη έχει λάβει «πλατινένια» οικολογική πιστοποίηση LEED, ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός πολιτειακών και ομοσπονδιακών υπηρεσιών απαιτούν από μελετητές και καταασκευαστές, τα νέα τους κτίρια να πληρούν τις προδιαγραφές LEED. Επίσης, το ζωντανό αστικό πράσινο κατακτά όλο και περισσότερο χώρο, εκτός ​​από τις φυτεμένες στέγες και τους αύλειους χώρους πίσω από τα κτίρια, λόγου χάρη με τη μορφή των «κατακόρυφων κήπων», που γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλείς: Για παράδειγμα, στο σταθμό του μετρό Edgware Road στο Λονδίνο υπάρχει ένα «ζωντανό τείχος» αποτελούμενο από δεκατέσσερις χιλιάδες φυτά, που συνεισφέρει τόσο στην ομορφιά της πόλης όσο και στη μείωση της σωματιδιακής ρύπανσης της ατμόσφαιρας που προκαλούν οι εκπομπές ρύπων της κυκλοφορίας.

Edgware Road Station - Living Wall

Αν και η ικανότητα των έμβιων όντων για την κατασκευή σύνθετων δομών προκαλεί τον θαυμασμό εδώ και πολύ καιρό, τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται με όλο και πιο προχωρημένες μεθόδους η βιομίμηση (biomimicry), μέσω της οποίας καλλιτέχνες και μηχανικοί προσπαθούν να μάθουν από τη φύση. Αρχιτεκτονικοί αλγόριθμοι μιμούνται τα πρότυπα της ανάπτυξης των οστών και των κουκουλιών του μεταξοσκώληκα. Τα αναχώματα που κατασκευάζουν οι τερμίτες και οι κάκτοι παρέχουν λειτουργικά και κατασκευαστικά μοντέλα για τον δροσισμό και ψύξη των εσωτερικών χώρων και για την κυκλοφορία του αέρα. 

Το Gherkin στο Λονδίνο, σχεδιασμένο από τον Norman Foster, παραδειγματίστηκε από το ξεχωριστό εξωτερικό σχέδιο της επιδερμικής επιφάνειας ενός θαλάσσιου σπόγγου. Ο σχεδιασμός του κτιρίου στο Wuhan της Κίνας, που αυτοπαρουσιάζεται ως “iconic” και φιλοδοξεί να γίνει το ψηλότερο στον κόσμο, βασίζεται στη δομή της ρίζας ενός μαγκρόβιου δέντρου. Το κτίριο αυτό, μεταξύ άλλων χαρακτηριστικών του, προσανατολισμένων σε τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον, θα είναι εξοπλισμένο με ηλιακούς συλλέκτες, με συστήματα συλλογής των ομβρίων υδάτων καθώς και με αυτόνομα συστήματα φιλτραρίσματος για τον καθαρισμό του αέρα και του νερού που θα κυκλοφορούν στο εσωτερικό του.

Norman Foster: Λονδίνο, Gherkin, το περίβλημα

Η φύση εμπνέει όχι μόνον νέα είδη κτιρίων, αλλά και νέες μεθόδους δόμησης: για παράδειγμα, μηχανικοί στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, εμπνευσμένοι από τους τερμίτες, έχουν αναπτύξει μια ομάδα ρομπότ-οικοδόμων, που εργάζονται με μια μέθοδο γνωστή ως «κατασκευή σμήνους». Όπως ισχυρίζονται στους τίτλους της δημοσίευσής τους οι μηχανικοί του Χάρβαρντ, «η ομάδα των ρομποτικών κατασκευαστών δεν χρειάζεται εργοδηγό», σε αντίθεση με τους ανθρώπινους εργαζόμενους, οι οποίοι προφανώς πάντα χρειάζονται αφεντικό.

Μερικοί προχωρούν ακόμη περισσότερο και επιχειρούν να εντάξουν στις κατασκευές τους το ίδιο το βιολογικό υλικό. Ο David Benjamin του γραφείου Living έχει περιγράψει αλλού την αρχιτεκτονική πρακτική του ως συγγενή με «τη συνεργασία των κυττάρων του ανθρώπινου σώματος»: αντί, ως άλλη Μούσα, να παρέχει απλά την έμπνευση, στην περίπτωση αυτή η φύση παρέχει τα εργαλεία, τα υλικά, ακόμη και κάτι που μοιάζει σαν εργασία. Συγχωνεύοντας την αρχιτεκτονική και τον ταχύτατα αναπτυσσόμενο τομέα της συνθετικής βιολογίας, ο Benjamin και άλλοι βιο-αρχιτέκτονες επιδιώκουν να επανορθώσουν και αναβαθμίσουν δραστικά τις συμβατικές ιδέες για το τι σημαίνει και τι συνεπάγεται μια οικοδομική κατασκευή.

Philip Ross - Mycotecture

[Βιομίμηση και ενσωμάτωση των κατασκευών στους βιολογικούς κύκλους]
Για παράδειγμα, η Rachel Armstrong, η οποία αυτοπροσδιορίζεται ως καινοτόμος της αειφορίας, αποκαλεί τα κατασκευαστικά σχέδια, τη βιομηχανοποιημένη παραγωγή και την κατασκευή με απασχόληση ομάδων εργαζομένων, ως «τεχνολογίες της Βικτωριανής εποχής». Στη θέση αυτών των παρωχημένων πρακτικών, προτείνει τη χρήση μιας «bottom-up μεθόδου κατασκευής» [αρχίζοντας απο το βασικό στάδιο, της δημιουργίας των δομικών υλικών της], η οποία αντικαθιστά αδρανή υλικά με έμβια. Στην δική της παραλλαγή της αρχιτεκτονικής του μέλλοντος, τα κτίρια θα έχουν τις φυσιολογικές ικανότητες να επεξεργάζονται θρεπτικά συστατικά, να αποδομούν τα απόβλητα, να αυτο-επιδιορθώνονται και να αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους.

Ο Mitchell Joachim, καθηγητής αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και συμπρόεδρος της ομάδας αρχιτεκτονικού σχεδιασμού Terreform ONE, έχει προτείνει την κατασκευή κτιρίων με τη δοκιμασμένη διαδικασία που είναι γνωστή [από τη δενδροκομία και αμπελουργία] ως εμβολιασμός, μπόλιασμα. Με αυτήν, όπως γίνεται στα κλήματα, κτιριακοί αναρριχώμενοι βλαστοί «μπολιάζονται» μεταξύ τους και σχηματίζουν ζώσες κατασκευές. Χρησιμοποιώντας πιο πολλή φαντασία, έχει επίσης αναπτύξει ένα πρωτότυπο «ζωντανής κατοικίας in vitro» από τρισδιάστατη εκτύπωση μοντέλου από κύτταρα χοίρου. 
Τέτοια οράματα είναι εξίσου απόμακρα, όσο μπορεί κανείς να φανταστεί βλέποντας τις αρχετυπικές γκρίζες Σοβιετικές πολυκατοικίες, οι οποίες όμως έφεραν στο φώς κι εκείνον τον μαγεμένο κόσμο που βλέπουμε στις ταινίες του Hayao Miyazaki, όπου μηχανές βρυχώνται σαν θηρία και κτίρια σέρνονται πέρα-δώθε στο τοπίο. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτές οι αστικές φαντασιώσεις εντυπωσιάζουν γιατί ανήκουν σ' έναν άλλο κόσμο, πειραματίζονται με μορφές κοινωνικής οργάνωσης στις οποίες αναγνωρίζονται ως μέλη και άλλοι πληθυσμοί όντων, εκτός από τους ανθρώπινους.

Άλλο παράδειγμα: ο Benjamin συνεργάζεται με την εικαστική δημιουργό Natalie Jeremijenko για ένα έργο που ονομάζεται Αμφίβια Αρχιτεκτονική. Χρησιμοποιούν φωτισμό για να μετατρέψουν το East River της Νέας Υόρκης σε έναν διαδραστικό δημόσιο χώρο που αντικατοπτρίζει και προβάλλει τη βιολογική δραστηριότητα των θαλάσσιων ειδών και την ποιότητα του νερού. Για να παρακολουθεί την κατάσταση και τα συμβαίνοντα στο νερό, χρησιμοποιεί τα μύδια ως «βιο-αισθητήρες» (“bio-sensors”). Ο ίδιος έχει κατασκευάσει ένα περίπτερο στη Σεούλ που καταγράφει και χαρτογραφεί την ποιότητα του αέρα σε μια εντυπωσιακή οθόνη LED. Όταν αγγίζεις το περίπτερο στην οθόνη, το περίπτερο «απαντά» με ένα γραπτό μήνυμα, που δείχνει μετρήσεις της ποιότητας του αέρα την δεδομένη στιγμή.

East River του Benjamin: Τα μύδια ως βιοαισθητήρες «φωτίζουν» το νερό

Τέτοιοι πειραματισμοί μπορεί να φαίνονται άσχετοι με τον καθημερινό αγώνα τόσων πολλών για να πληρώσουν το ενοίκιό τους και να συνεχίσουν τη ζωή τους μέσα σε πόλεις που είναι όλο και πιο εχθρικές προς την εργατική τάξη. Ίσως και να φαίνονται επιπολαιότητες. Πράγματι, θα μπορούσαν απλά να μη συνεισφέρουν τίποτε παραπάνω, παρά μόνον φευγαλέες στιγμές κεφιού, που κάπως ανακουφίζουν τον αγώνα της ζωής στην πόλη. Ή και να συμβάλλουν στον συνεχιζόμενο «εξευγενισμό» (gentrification) των κέντρων των πόλεων, ως χώρων για να απολαμβάνουν μόνον οι πλούσιοι τα πολιτιστικά και τεχνολογικά θαύματα, ενώ ταυτόχρονα θα αισθάνονται πιο ασφαλείς μέσα στο οικολογικό πνεύμα των πόλεων.

Όμως η βιομίμηση φιλοδοξεί να κάνει πολύ περισσότερα. Το γραφείο Living και άλλοι επιδιώκουν να μεταμορφώσουν συστήματα που εκτείνονται πολύ πέρα ​​από το επίπεδο του ατόμου, της γειτονιάς, ή ακόμη και πέρα από την ίδια την πόλη.

D. Benjamin: East River, N.Y.  και Living Pavillion στη Σεούλ

[Αειφόρος πόλη ή αδηφάγος καταναλωτής φυσικών πόρων και παραγωγός σκουπιδιών;]

Εδώ και πολύ καιρό οι πολεοδόμοι προσπαθούν να βάλουν τάξη στην υπερχειλίζουσα ζωή της πόλης. Όμως οι νέες υποσχέσεις για «ζώσες πόλεις», αυτό το εκλαμβάνουν ακόμη πιο κυριολεκτικά και έχουν ως στόχο όχι μόνον να δαμάσουν την κυκλοφορία και τα πλήθη, αλλά και να εκλογικεύσουν την ίδια τη ζωή της πόλης, να την θέσουν στην υπηρεσία ενός κόσμου περισσότερο βιώσιμου οικολογικά. Όπως είπε ο Benjamin στο περιοδικό Metropolis, «ο σχεδιασμός μας περιλαμβάνει δράσεις και εργασία σε πολύ διαφορετικές κλίμακες ταυτόχρονα: από τη μικροσκοπική κλίμακα, με την καλλιέργεια δομών ριζώματος που συγκροτούν και κάνουν συμπαγή τα τούβλα, μέχρι και αλλαγή της σχέσης του κατασκευαστή κτιρίων με τις παγκόσμιες εμπορικές αλυσίδες που του προμηθεύουν οικοδομικά υλικά». Ειδικά οι αλυσίδες προμηθευτών έχουν από καιρό αποδειχθεί πληγή για τις πόλεις. Από τον 18ο αιώνα τουλάχιστον, οι σύγχρονες πόλεις λειτουργούν ως αδηφάγοι καταναλωτές φυσικών πόρων, τους οποίους ρουφούν από την συνεχώς διευρυνόμενη ενδοχώρα τους. Συνακόλουθα, οι πόλεις μεταμορφώνουν τον κόσμο πολύ πέρα ​​από τα όριά τους, για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Και σε αντίστροφη διαδρομή, οι πόλεις συσσωρεύουν έξω από αυτές τα απόβλητα, αυτά που απορρίπτονται ως άχρηστα κατά τη διαδικασία της μετατροπής των φυσικών πόρων σε κατασκευασμένα προϊόντα για άλλη χρήση.  
Μόνον πρόσφατα η ζωή στην πόλη απέκτησε μια επιφανειακή λάμψη περιβαλλοντικής αρετής. Αλλά φυσικά, όσο και να γίνονται υποφερτές ως τόποι διαβίωσης οι γειτονιές τους ή να αναπτύσσουν τοπική παραγωγή, οι κάτοικοι των αστικών κέντρων εξακολουθούν να είναι εξαρτημένοι από ένα τεράστιο φάσμα προϊόντων που προέρχονται από την ενδοχώρα τους, η οποία, τώρα πια, είναι παγκόσμια. 
Αναγνωρίζοντας αυτό το κλασικό χαρακτηριστικό των πόλεων, κάποιοι προσπαθούν να διερευνήσουν, πώς η πόλη μπορεί όχι μόνον να μειώσει τη χρήση εξωτερικών φυσικών πόρων, αλλά ίσως και να γεννά αυτή η ίδια κάποιους δικούς της πόρους. Η οικολογική πιστοποίηση LEED και παρόμοια προγράμματα, πέρα από το ακριβό «πράσινο ξέπλυμα (greenwashing), έχουν ως ουσιαστικό αποτέλεσμα λίγα πράγματα: λόγου χάρη, τα λεωφορεία που κινούνται με φυσικό αέριο αντί για πετρέλαιο ίσως να είναι λιγότερο βλαβερά από τα συνηθισμένα πετρελαιοκίνητα. Από την άλλη πλευρά, μερικά κτίρια πιστοποιημένα κατά LEED, στην πραγματικότητα έχουν χειρότερη επίδοση σε μετρήσεις συντελεστών βιωσιμότητας από άλλα μη πιστοποιημένα. Αλλά ακόμη και τα θετικά παραδείγματα, όπως τα λεωφορεία που κινούνται με φυσικό αέριο, εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τεράστιες ποσότητες υλικών και ενέργειας. 
Συνακόλουθα, το γραφείο The Living και άλλοι αρχιτέκτονες με παρόμοιες απόψεις, δεν επιδιώκουν απλώς να συρρικνωθεί το οικολογικό αποτύπωμα των κτιρίων τους, αλλά για να αναβαθμίσουν σε κάτι πιο ουσιαστικό την υψηλή βαθμολόγησή τους ως προς τη χρήση των φυσικών πόρων, αποσκοπούν στην ενσωμάτωση των κατασκευών μέσα στα ίδια τα οικοσυστήματα. Ο Joachim, για παράδειγμα, υποστηρίζει ότι τα υλικά που αναπτύσσονται «απο την αρχή», “from scratch”, έχουν «βιολογική υπεροχή»: αντί να κάνει απλά χρήση αειφόρων ή ανανεώσιμων υλικών, ισχυρίζεται ότι τα έργα του «εφευρίσκουν ένα νέο υλικό και το ενσωματώνουν πλήρως στο μεταβολισμό της φύσης». 

Mitchell Joachim: «Εμβολιασμός» κατασκευών και εκτύπωση 3D κυττάρων

[Αειφορία μέσω του καινοτομικού σχεδιασμού;] 
Η ιδέα ότι τα κτίρια και άλλα αντικείμενα φαινομενικά αδρανή μπορούν να ενσωματωθούν στο μεταβολισμό του έμβιου κόσμου, είναι μέρος μιας ευρύτερης ελπίδας ότι οι οικονομικές δραστηριότητες του ανθρώπου μπορούν να γίνουν λιγότερο καταστροφικές από οικολογική άποψη. Η έννοια του μεταβολισμού γίνεται ολοένα και πιο σημαντική στον αειφόρο σχεδιασμό κατά τα τελευταία χρόνια. Αν και είναι απίθανο ότι πολλοί από εκείνους που χρησιμοποιούν τον όρο αυτό είναι οπαδοί του μαρξιστή κοινωνιολόγου John Bellamy Foster, οι ανησυχίες τους απηχούν την έμφαση που δίνει ο Foster στο «μεταβολικό ρήγμα», το οποίο, μέσω της βιομηχανικής παραγωγής, χαράχτηκε ανάμεσα στην ανθρώπινη κοινωνία και στη φύση. Ενώ ο Foster εντοπίζει συγκεκριμένα τον καπιταλισμό ως την πηγή των καταστροφικών από οικολογική άποψη πρακτικών, ωστόσο άλλοι πιστεύουν ότι ο καπιταλισμός θα μπορούσε να γίνει συμβατός με την αειφορία, εάν το πρόβλημα του μεταβολισμού μπορέσει να ξεπεραστεί μέσω της τεχνολογίας και του σχεδιασμού.
Κατά την άποψη αυτή, οι πόλεις θα πρέπει να μη βρίσκονται στό τέλος μιας γραμμικής ροής των των φυσικών πόρων, αλλά να είναι τοποθετημένες ως κόμβοι μέσα σε έναν αυτοτροφοδοτούμενο βρόχο ανακύκλωσης και ανανέωσης: τα απόβλητα που εκβάλλονται από μια περιοχή θα μπορούν να λειτουργήσουν ως εισροές για παραγωγή σε μια άλλη. Ειδικοί της βιομηχανικής οικολογίας επιζητούν να κλείσουν αυτόν τον βρόχο με τη μέτρηση της ροής των πόρων και με τον σχεδιασμό κατάλληλων τεχνολογικών συστημάτων. Η νέα γενιά βιο-πολεοδόμων προσπαθεί να κάνει κάτι παρόμοιο με αυτό που επιχειρεί η βιοτεχνολογία, δηλαδή την τροποποίηση των έμβιων οργανισμών και το σχεδιασμό έμβιων συστημάτων. 
Σε ένα άλλο βίντεο που δημιούργησε το γραφείο The Living, εμπνευσμένο από την περίφημη ταινία Powers of Ten, η κάμερα κάνει ζουμ σε ένα μικροσκοπικό βακτήριο και μετά οπισθοχωρεί για να δείξει από μακριά στο διάστημα τη χλωμή γαλάζια κουκίδα του πλανήτη Γη. Εξηγεί ότι οι σύγχρονοι σχεδιαστές εργάζονται σε «πολλαπλές κλίμακες ταυτόχρονα, από το ένα εκατοντάκις χιλιοστό του μέτρου των βακτηρίων μέχρι τα δέκα εκατομμύρια μέτρα της Γης».
Με βακτήρια «σχεδιασμένα μέσω της βιολογικής μηχανικής», ισχυρίζονται, μπορούμε να κατασκευάσουμε μια «οικονομία με βάση τη γλυκόζη» για να αντικαταστήσουμε τη βασισμένη στο πετρέλαιο. Μ' αυτή τη λογική, τα ενεργειακά συστήματα δεν εξαρτώνται από την πολιτική αλλά από τη σύσταση του βακτηριακού DNA. Η αρχιτεκτονική, η πόλη και η οικονομία του μέλλοντος θα γίνουν βιώσιμες μέσω βιολογικών επεμβάσεων - και ιδιαίτερα εκείνου του είδους επεμβάσεων που εφαρμόζουν οι ειδικοί της συνθετικής βιολογίας.

Hayao Miyazaki: Howl's Moving Castle

Κατασκευάζοντας ζωή 

Ο κλάδος της συνθετικής βιολογίας θεωρεί τον εαυτό του ως ένα κλάδο της «κατασκευαστικής βιομηχανίας»: αντί να σχεδιάζουν «ζώντα» κτίρια, οι συμμετέχοντες σ' αυτόν τον κλάδο κατασκευάζουν έμβια όντα. Συνθετικοί βιολόγοι, με το επιχείρημα ότι οι βιολογικές λειτουργίες είναι ισοδύναμες με τις τεχνικο-μηχανικές, οραματίζονται μορφές ζωής ως προϊόντα μιας τεχνολογίας, η οποία, όπως και κάθε άλλη, μπορεί να τα κατασκευάζει με τεχνικο-μηχανικές μεθόδους. Συνακόλουθα, τα κύτταρα γίνονται «νανο-εργοστάσια» και το DNA θεωρείται ισοδύναμο με μια γλώσσα προγραμματισμού. Ο καθηγητής στο Στάνφορντ Drew Endy, ένας σταρ σ΄ αυτό το πεδίο, περιγράφει τον κόσμο ως «κατανεμημένη πλατφόρμα βιομηχανικής κατασκευής».

Ωστόσο, όπως ισχύει για κάθε άλλο λειτουργικό μηχανισμό, οι βιολογικές λειτουργίες, πριν χρησιμοποιηθούν ευρέως, πρέπει προηγουμένως να ταυτοποιηθούν και να τυποποιηθούν. Η επικρατούσα άποψη τονίζει ότι τα θραύσματα του DNA - τα δομικά στοιχεία της ζωής - πρέπει να είναι οργανωθούν σε σπονδυλωτές διατάξεις (modularization) κατάλληλες για συναρμολόγηση και να τυποποιηθούν, έτσι ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ευρεία κλίμακα για τη δημιουργία νέων οργανισμών και συστημάτων.

Οι συνθετικοί βιολόγοι έχουν βαφτίσει αυτά τα βασικά στοιχεία Βιο-Πλίνθους (BioBricks). Είναι τα ισοδύναμα των μηχανικών «μικροεξαρτημάτων» (widgets). Και ως τέτοια, υπόκειται δυνητικά στα ίδια είδη ιδιοκτησιακών νομικών καθεστώτων που διέπουν τις άλλες μορφές της τεχνολογίας. Πράγματι, θα έλεγε κανείς ότι εξ ορισμού, τα τελικά θεμελιώδη στοιχεία των έμβιων όντων κατανοούνται από τους συνθετικούς βιολόγους ως εξαρτήματα ενός μηχανισμού - εξαρτήματα, τα οποία, όπως και άλλα στοιχεία τεχνολογικής φύσης, θα μπορούσαν να κατοχυρωθούν με διπλώματα ευρεσιτεχνίας και να ιδιωτικοποιηθούν. 

[Οι δομικοί «πλίνθοι» του DNA - Το αίτημα για μια κοινωφελή βιολογία «ανοικτού πηγαίου κώδικα»]
Πολλοί συνθετικοί βιολόγοι, προς τιμήν τους, έχουν αναγνωρίσει αυτό ως ένα πιθανό πρόβλημα. Διατυπώνουν ρητά ότι απορρίπτουν το μονοπωλιακό μοντέλο της βιοτεχνολογίας που προωθούν εταιρείες όπως η Monsanto. Στοχεύουν να πρωτοπορούν όχι μόνον στις επιστημονικές καινοτομίες, αλλά και στις κοινωνικές. Ειδικότερα, το Ίδρυμα BioBricks του Drew Endy προωθεί αυτό που [κατά τα πρότυπα του λογισμικού στην πληροφορική] περιγράφει ως «βιολογία ανοικτού πηγαίου κώδικα» (open source), μέσω της τυποποίησης των βιολογικών μερών. 

Άλλοι βασικοί θεσμοί στον τομέα αυτό, όπως η Registry of Standard Biological Parts και η International Open Facility Advancing Biotechnology (BIOFAB) διακηρύσσουν επίσης τη βούλησή τους να εργαστούν με ανοιχτό πηγαίο κώδικα. Έτσι, η ιστορικός της επιστήμης Sophia Roosth περιγράφει το υπάρχον σύστημα ως μια «ηθική οικονομία» ερευνητών που ασχολούνται με την οικοδόμηση, την τροποποίηση και την ανταλλαγή αυτών των εξαρτημάτων». Εν τω μεταξύ ο Benjamin εργάζεται για να αναπτύξει αρχές και διαδικασίες του σχεδιασμού open-source. 

Ωστόσο, το γεγονός ότι υπάρχει η ηθική οικονομία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι απουσιάζει η εμπορική οικονομία. Είτε εφαρμόζεται σε λογισμικό, είτε στη βιολογία, είτε στον σχεδιασμό κτιριακών κατασκευών, το ήθος open-source δεν αποδεικνύει ανταγωνισμό προς την ιδιωτική ιδιοκτησία. Οι περισσότεροι συνθετικοί βιολόγοι, ακόμη και εκείνοι που υποστηρίζουν επιστημονικά κοινόχρηστα-δημόσια μητρώα «εξαρτημάτων» ανοικτής πρόσβασης, πιστεύουν ότι οποιαδήποτε προϊόντα ή σχέδια που θα αναπτύσσονται από αυτά τα κοινόχρηστα δομικά μέρη μπορούν να γίνουν ατομική ιδιοκτησία. Στην πραγματικότητα, για ό,τι αφορά την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, οι υπέρμαχοι της βιολογίας ανοιχτού πηγαίου κώδικα ανησυχούν μάλλον πιο πολύ για τις επιπτώσεις μιας υπερβολικά περιοριστικής αδειοδότησης (πρόκειται για ένα φαινόμενο που μερικές φορές αναφέρεται ως η τραγωδία των αντιτιθέμενων στα δημόσια αγαθά), παρά για την προσπελασιμότητα των τελικών προϊόντων από τους χρήστες.

Οι προσπάθειες των συνθετικών βιολόγων να κινηθούν προς ένα ανοικτό σύστημα προσανατολισμένο κυρίως προς την κοινή χρήση, πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη: ο ανθρωπολόγος Chris Kelty παρατηρεί ότι τα εγχειρήματα ανοικτού πηγαίου κώδικα συχνά λειτουργούν ως μορφή πολιτικής κριτικής, κριτικής που εκφράζει δυσαρέσκεια προς τις πιο αρπακτικές μορφές του καπιταλισμού. Ωστόσο, ο Kelty επισημαίνει: «μέσα στα πλαίσια μιας δραστηριότητας τόσο εκτεταμένης, όσο η σημερινή παγκόσμια βιοτεχνολογία, είναι εντελώς αδύνατο να στηριχθούμε σε μια ηθική οικονομία» - ιδίως άν ληφθούν υπόψη οι τελευταίες τέσσερις δεκαετίες ιδιωτικοποιήσεων και εμπορευματοποιήσεων της πνευματικής ιδιοκτησίας και της επιστημονικής έρευνας, στις οποίες συχνά πρωτοπορούσε ειδικά ο τομέας της βιοτεχνολογικής βιομηχανία

John Bellamy Foster

[Βιοτεχνολογία, καινοτομικός σχεδιασμός και η τεράστια δύναμη του εταιρικού κεφαλαίου]
Πράγματι, η άνοδος της σύγχρονης αμερικανικής βιοτεχνολογικής βιομηχανίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την άνοδο του νεοφιλελευθερισμού. Βέβαια, ένας αιώνας θριάμβου της βιολογίας δεν είναι αναγκαστικά και νεοφιλελεύθερος: το όνειρο της δημιουργίας και της τροποποίησης μορφών ζωής προς όφελος της ανθρωπότητας έχει μακρά ιστορία, που υπερβαίνει εθνικά σύνορα και πολιτικές πεποιθήσεις. Ωστόσο, το υφιστάμενο νομικό και πολιτικό πλαίσιο για τις βιοτεχνολογικές καινοτομίες και για τη χρήση τους δομήθηκε παράλληλα με την στροφή πρός την ιδιωτικοποίηση των δεκαετιών του 1970 και του 1980.

Το 1980, με τη νομολογία-ορόσημο για τις ΗΠΑ Diamond v. Chakrabarty αναγνωρίστηκαν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για ζωντανούς οργανισμούς, ανοίγοντας ουσιαστικά την πόρτα προς τη σύγχρονη βιοτεχνολογική βιομηχανία. Άν και ποτέ δεν γίνονται όλα τόσο ευδιάκριτα όσο προτείνεται σ΄ αυτή τη νομική τυπολογία, η βασική και η εφαρμοσμένη έρευνα, οι δημόσιοι και οι ιδιωτικοί οργανισμοί, όλο και περισσότερο συνυφαίνονται μέσα στο δίχτυ μιας νομοθεσίας (π.χ. η Bayh-Dole Act του 1980), η οποία στην πράξη παροτρύνει προς την εμπορευματοποίηση της ακαδημαϊκής έρευνας. Ως αποτέλεσμα, πολύ συχνά οι μεμονωμένοι ερευνητές ασκούν λιγότερο έλεγχο πάνω στα αποτελέσματα της δουλειάς τους, παρά οι πανεπιστημιακές υπηρεσίες αδειοδότησης τεχνολογικών καινοτομιών.
Και ενώ μεγάλο μέρος της βασικής ερευνητικής εργασίας σ΄ αυτό το πεδίο βρίσκεται στα χέρια των πανεπιστημίων, έχει αρχίσει να εμπλέκεται και ο ιδιωτικός τομέας. Ορισμένοι do-it-yourself «βιο-hackers» έχουν χρηματοδοτήσει τα έργα τους μέσω του Kickstarter [κοινωφελούς οργανισμού που χρηματοδοτεί καινοτομικές δραστηριότητες σε παγκόσμια κλίμακα], ενώ οι επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων διερευνούν ευκαιρίες για να επενδύσουν σε διαρκώς αυξανόμενο αριθμό startups με αντικείμενο τη συνθετική βιολογία.

Και φυσικά, όπου υπάρχουν νέες επιστημονικές εξελίξεις, εκεί βρίσκεται και ο στρατός των ΗΠΑ: το πρόγραμμα Living Foundries («Ζώντα Χυτήρια») της DARPA (η κυβερνητική Υπηρεσία Προηγμένης Έρευνας Αμυντικών Σχεδίων), το οποίο έχει χρηματοδοτήσει τον Endy και άλλους, δηλώνει ότι στόχος του είναι να «ενισχύσει τις απαράμιλλες συνθετικές και λειτουργικές δυνατότητες της βιολογίας για τη δημιουργία μιας επαναστατικής πλατφόρμας βιομηχανικής παραγωγής βασισμένη στη βιολογία, η οποία θα προσφέρει πρόσβαση σε νέα υλικά, δυνατότητες και υποδείγματα βιομηχανικής παραγωγής για χρήση του Υπουργείου Άμυνας και του Κράτους».

Απέναντι σε τόσο μεγάλη οικονομική ισχύ, τα εγχειρήματα ανοικτού πηγαίου κώδικα, παρ' όλη τη σωστή επιχειρηματολογία τους και τις πραγματικά καλές προθέσεις, στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν με τη δύναμη του νόμου εναλλακτικά καθεστώτα για την προστασία ενός μεταπλασμένου δημόσιου αγαθού, συνήθως σκοντάφτουν σε δυσκολίες. Και όταν μείνουν απροστάτευτα, τα επιστημονικά δημόσια αγαθά μπορεί να καταλήξουν σε μια και μοναδική χρησιμότητα: στο να παρέχουν επιστημονική έρευνα πρώιμου σταδίου σε ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Όσο καλοπροαίρετοι και να είναι πολλοί από τους επιστήμονες που εργάζονται σε αυτό τον στίβο, η υποστήριξή τους για δημιουργία μιας βιολογίας ανοικτού πηγαίου κώδικα προς όφελος όλων, είναι σε μεγάλο βαθμό ένα ηθικό με μικρή πολιτική ή νομική ισχύ. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι αδύνατο να οικοδομήσουμε μια βιολογία που θα είναι πράγματι κοινωφελής· σημαίνει ότι θα χρειαστεί μια πιο συντονισμένη πολιτική προσπάθεια, που θα προχωρά πέρα ​​από τις εναλλακτικές οικονομίες των μικρών ομάδων, για να αλλάξει η πολιτική οικονομία της σύγχρονης βιοτεχνολογίας και των μορφών ιδιοκτησίας οι οποίες την στηρίζουν.

Διάγραμμα προτεινόμενων μεθόδων κλιματικής μηχανικής (Kiel Earth Institute)

Ωστόσο, πολλοί από τους ενθουσιασμένους με την βιοτεχνολογία, προτιμούν σήμερα να αποφεύγουν την πολιτική για χάρη του καινοτομικού σχεδιασμού, παρά τις αόριστες αναφορές τους σε «αυξανόμενη ευαισθητοποίηση». Με αυτή την αντίληψη, το μέλλον της πόλης - και κατ' επέκταση του κόσμου - θα πρέπει να καθορίζεται όχι στο δημόσιο χώρο από τους πολίτες, αλλά στο στούντιο και στο εργαστήριο. Ο Armstrong, για παράδειγμα, υποστηρίζει ότι «η πραγματική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι η δημιουργία κτιρίων που θα μπορέσουν να θεραπεύσουν το περιβάλλον», ενώ ο Endy υποστηρίζει ότι για την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η κλιματική αλλαγή, «ίσως πρέπει να γίνουμε πραγματικά πολύ καλύτεροι στο πεδίο του τεχνολογείν» (engineering, [«κλιματική μηχανική»]).

Ο Joachim πιστεύει ότι ο καταναλωτικός τρόπος ζωής στις ΗΠΑ είναι υπεύθυνος για την υπερκατανάλωση των πόρων, αλλά δηλώνει πως «πρέπει να αποδεχτούμε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε το αμερικανικό σύστημα αξιών. Όλοι θέλουν να κατέχουν ιδιωτική περιουσία και να διατηρήσουν έναν αυτεξούσιο ή αυτόνομο τρόπο ζωής. Πρέπει να αντιδράσουμε καινοτομώντας».

Η επανεφεύρεση της Πόλης του Μέλλοντος - Καινοτομία και πολιτική 

Ασφαλώς οι σημερινές πολιτικές προοπτικές δεν δείχνουν να είμαστε σε καλό δρόμο για να αντιμετωπίσουμε την υπερκατανάλωση αλλάζοντας το αμερικανικό (δηλαδή το καπιταλιστικό) σύστημα αξιών. Ωστόσο, ακόμη και έτσι, χρειαζόμαστε και τα δύο: καινοτομικό σχεδιασμό και πολιτική, όχι τον καινοτομικό σχεδιασμό ως πολιτική.

Η συνθετική βιολογία, η τρισδιάστατη εκτύπωση και άλλες νέες τεχνολογίες έχουν τη δυνατότητα να μας βοηθήσουν για να χρειαζόμαστε λιγότερη εργασία, για να αποτρέψουμε μια καταστροφική κλιματική αλλαγή και για άλλα προσδοκώμενα κοινωνικά ωφέλη. Αλλά όπως συμβαίνει πάντα, αυτά μπορούν να γίνουν πραγματικότητα μόνον εάν απαλλαγούμε από την σπάνι (scarcity) και από την εργασία χωρίς αξιοπρέπεια (drudgery), δηλαδή άν οι κοινωνικές σχέσεις αλλάξουν ανάλογα.

Στην πράξη, αυτές οι τεχνολογίες εμπεριέχουν και τη δυνατότητα να κάνουν τα πράγματα χειρότερα για τους εργαζόμενους: προτείνουν την προώθηση της ανθρώπινης εργασίας και της αποζημίωσής της ολοένα και περισσότερο προς τις μορφές εκείνες που ορίζονται ως διανοητικές, όπως του καινοτομικού σχεδιασμού και του τεχνολογείν (engineering), με απoμάκρυνση από τα παραδοσιακά επαγγέλματα της εργατικής τάξης στις κατασκευές, στην οικοδομή και στη μεταποίηση - ή, όπως τα αποκαλούν τώρα ορισμένοι αρχιτέκτονες, fabrication [κατασκευή με χρήση ακατέργαστων ή ημικατεργασμένων υλικών και όχι με συναρμολόγηση έτοιμων μερών και εξαρτημάτων]. 

Mitchell Joachim: «Εμβολιασμοί»

[Δημοκρατικές αποφάσεις, οράματα σύμπραξης και αλληλεπίδρασης με την μη ανθρώπινη φύση]

Οι αποφάσεις οι σχετικές με αυτές τις τεχνολογίες (δηλαδή, για το πώς να οργανωθούν τα πρότυπα της εργασίας και της ζωής που αυτές τείνουν να διαταράξουν, για το ποια είδη φυσικών πραγμάτων να διατηρηθούν και ποιά νέα να δημιουργηθούν, για το πώς να οικοδομήσουμε τις πόλεις και τις οικονομίες του μέλλοντος), θα πρέπει να ληφούν δημόσια και δημοκρατικά, όχι από μικρές ομάδες επιστημόνων ή εταιρειών, που έχουν στραμμένη όλη την προσοχή τους στη δημιουργία ενός νέου πεδιου οικονομικής συσσώρευσης.

Και οι νέες δυνατότητες για συσσώρευση είναι τεράστιες.

Η βιομηχανία της βιοτεχνολογίας προβάλλει τον εαυτό της ως ένα σημείο-πέρασμα για ένα οικολογικά διατηρήσιμο μέλλον: η αντικατάσταση των απαρχαιωμένων και βαρειών μηχανικών τεχνολογιών με βιολογικές, προτείνεται ως λύση για όλα τα προβλήματα, από τη χρήση των ορυκτών καυσίμων έως την έλλειψη τροφίμων. Όπως γράφει η θεωρητικός της πολιτικής επιστήμης Melinda Cooper:

«ο νεοφιλελευθερισμός και η βιομηχανία της βιοτεχνολογίας συμμερίζονται μια κοινή φιλοδοξία: να ξεπεράσουν τα οικολογικά και οικονομικά όρια της ανάπτυξης. Η φιλοδοξία αυτή σχετίζεται με το να τεθεί ένα τέλος στη βιομηχανική παραγωγή μέσω μιας κερδοσκοπικής επανεφεύρεσης του μέλλοντος». 

Φυσικά, το πρόβλημα δεν είναι η ίδια η κερδοσκοπική επανεφεύρεση του μέλλοντος. Το πρόβλημα είναι, ότι μόνον καπιταλιστές φαίνονται να ασχολούνται με αυτή την επανεφεύρεση. Μερικά, ίσως τα περισσότερα από όλα αυτά τα αρχιτεκτονικά και βιολογικά όνειρα, δεν είναι παρά μόνον υπερφίαλοι ισχυρισμοί για καινοτομίες αιχμής, κενές νοήματος διαφημιστικές εκστρατείες ή και η παλιά καλή μέθοδος των γυρολόγων που αναζητούν αγοραστές για προιόντα αμφίβολης ποιότητας. Όλα αυτά επιπλέουν στο σημερινό κύμα οικολογικής ευασθησίας και τεχνολογικής αισιοδοξίας. Όμως, το να τα απορρίψουμε συλλήβδην ως την τελευταία εφήμερη μόδα «πράσινου ξεπλύματος» ή απλή τροφή για συζητήσεις στο κανάλι TED, θα ήταν κρίμα, γιατί προσφέρουν πραγματικά συναρπαστικές δυνατότητες.

Η άνθιση του φιλελεύθερου και του ελευθεριακού τεχνο-ουτοπισμού τα τελευταία χρόνια, μπορεί να κάνει εύκολο το να λησμονούμε, ότι εδώ και πολύ καιρό υπήρξαν ουτοπικά σοσιαλιστικά εγχειρήματα που οραματίστηκαν έναν καλύτερο κόσμο, χτισμένο με τη σύμπραξη των ικανοτήτων των ανθρώπων, της φύσης και της τεχνολογίας. Πρέπει να αποκτήσουμε την ικανότητα να φανταζόμαστε, πώς οι οραματισμοί της πόλης ως απελευθερωτικού, ζωντανού, κοσμοπολίτικου χώρου για τους ανθρώπους, μπορούν να διευρυνθούν, για να συμπεριλάβουν μεγαλύτερο βαθμό αλληλεπίδρασης και με τη μη ανθρώπινη φύση. Και πρέπει να επιμείνουμε ότι οι σχέσεις αυτές μπορούν να έχουν εξίσου δημιουργικά, παιγνιώδη στοιχεία, με αυτά που τόσο εκτιμούμε στις διανθρώπινες σχέσεις μας.

Όμως, άν δεν δώσουμε προσοχή και στις κοινωνικές σχέσεις μεταξύ ανθρώπινων όντων, θα προχωρά με αμείωτο ρυθμό η όλο και μεγαλύτερη διαστρωμάτωση της ζωής και της καθημερινής εμπειρίας στις σύγχρονες πόλεις, αλλά και η οικολογική καταστροφή που προκάλεσαν αυτές οι πόλεις.

Το κτίριο Hy-Fi και άλλα αντίστοιχα, δείχνουν ότι μια άλλη πόλη είναι εφικτή: μια πόλη χτισμένη για το κοινό καλό των κάθε λογής ζώντων όντων, ανθρώπινων και μη ανθρώπινων, όλων όσων είναι ο οίκος τους. Όμως αυτή είναι εφικτή, μόνον εάν οι «ριζοσπαστικοί πειραματισμοί» στον καινοτομικό σχεδιασμό καταφέρουν να συνταιριαστούν με την πολιτική.

    

Hy-Fi by The Living

 

Η Alyssa Battistoni, μεταπτυχιακή ερευνήτρια στο τμήμα Πολιτικής επιστήμης του Πανεπιστημίου του Yale είναι συντάκτρια του Jacobin. 

Αρθρογραφία της A. Battistoni στο Jacobin

    

How to Change Everything - Η Alyssa Battistoni για το τελευταίο βιβλίο της Naomi Klein

    

Alyssa Battistoni - Alive in the Sunshine: sustainable future, consumption, jobs. universal basic income.

  
   

Alyssa Battistoni: Βασικό εισόδημα και περιβαλλοντική βιωσιμότητα (στον ιστότοπο Μετά την Κρίση)

 

Ραλφ Φυκς (Heinrich Böll Institute): Οικο-οπισθοδρομισμός και οικολογική ανανέωση: Η πράσινη επανάσταση 
   

Λε Κορμπυζιέ, «Ταξίδι στην Ανατολή»: Βαλκανικές και ανώνυμες πηγές του αρχιτεκτονικού Μοντερνισμού. Κρίση αξιών στις αρχές του 20ου αιώνα, η φύση, το ιερό
 
Βιοποικιλότητα και αειφορία: Ένα παράδειγμα στην αμπελουργία και οινοποιία
   

Οικολογία και οικονομία: Γιατί είναι τόσο σημαντική η βιοποικιλότητα;
   

  
Φαγόπυρο ή μαυροσίταρο: ένας εξαιρετικός και πολύ ωφέλιμος καρπός, όπως τα δημητριακά