Ο πολιτικός μηχανισμός που έφερε το χάος του Brexit είναι ενεργός σε όλη την ΕΕ

Παρατηρώντας το χάος με το Brexit στη Βρετανία, τόσο στις σχέσεις της χώρας αυτής με την ΕΕ, όσο και - κυρίως - το εσωτερικό κυβερνητικό και κοινοβουλευτικό χάος που διαλύει το κομματικό σύστημα και παραλύει τη διακυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, καλό είναι να θυμηθούμε πώς ο αργός, μακροχρόνιος και ίσως ελέγξιμος πολιτικός κατήφορος αυτής της παλιάς, παραδοσιακής δημοκρατίας μετατράπηκε απότομα (αλλά όχι απρόβλεπτα) σε γλίστημα προς τη χαράδρα. 

Το ντόμινο που οδήγησε στο σημερινό πολιτικό αναρχομπάχαλο και θέατρο βαριετέ πυροδοτήθηκε από τη στιγμή που ενδυναμώθηκε το ιδιόμορφο ευρω-αποσχιστικό δεξιό λαϊκιστικό κόμμα UKIP (του Νάιτζελ Φάρατζ) ενώ ταυτόχρονα το κόμμα των Συντηρητικών μετακινήθηκε βαθμιαία, αλλά με πράξεις που μετρούν, σε πιο απομονωτική θέση (βλέπε π.χ. την αποχώρησή του από το ΕΛΚ). Στο τέλος, η πολιτικά ανόητη, τυχοδιωκτική και αυτοκαταστροφική κίνηση του Συντηρητικού τότε πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον να προκαλέσει δημοψήφισμα με ερώτημα «παραμονή ή όχι στην ΕΕ», κάθισε σαν μουχλιασμένο κερασάκι πάνω σε μια πολιτική τούρτα που είχε ήδη σαπίσει και σκουληκιάσει ολόκληρη. Ή, με άλλα λόγια, ο Κάμερον απλώς γύρισε σπασμωδικά τον διακόπτη και έσβησε τα φώτα· όμως όλο το ηλεκτρικό δίκτυο ήταν κατεστραμμένο και αργά ή γρήγορα τα φώτα θα έσβηναν ούτως ή άλλως. 

Σε τί σειρά κατατάσσεται η Ελλάδα ως προς τον «Δείκτη Ευδαιμονίας»; ΟΗΕ - World Happiness Report 2019

Μόλις δημοσιεύτηκε η παγκόσμια έρευνα του έτους 2019 για το πόσο ευτυχισμένες αισθάνονται οι κοινωνίες του πλανήτη (World Happiness Report 2019, ολόκληρος σε pdf), η οποία κάθε χρόνο διεξάγεται από το Δίκτυο Βιώσιμης Εξέλιξης (Sustainable Development Solutions Network) του ΟΗΕ. Είναι αυτό που σ' άλλες εποχές, όταν μετρούσε το εύ ζήν, θα ονομαζόνταν στην ελληνική γλώσσα «Σύνθετος Δείκτης Ευδαιμονίας». Ή κάπως έτσι.

Αυτή τη φορά, πρώτη χώρα στην κατάταξη είναι η Φινλανδία, με τάση ανοδική, ακολουθούμενη από - ποιές άλλες; - λοιπές Σκανδιναβικές χώρες, μερικές άλλες βορειο- ή κεντροευρωπαικές, τον Καναδά, τη Νέα Ζηλανδία. 

Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 82η θέση, στην ίδια πάνω-κάτω κατηγορία με την Τουρκία, τη Μαλαισία, το Χονγκ-Κονγκ, από τις ευρωπαϊκές τη Λευκορωσία, τη Βοσνία & Ερζεγοβίνη και - ποιά άλλη; - τη βορειοδυτική μας γείτονα που ονομάζεται πια Βόρεια Μακεδονία, την οποία τόσο υποτιμούμε, μολονότι ως κοινωνίες που αντιμετωπίζουν κρίση αξιών και μελλοντικών προσανατολισμών, από αρκετές απόψεις μοιάζουμε σαν δυό στάλες νερό.

Βόλφγκανγκ Μυνχάου: Στη σχέση Κίνας και Γερμανίας η Κίνα έχει τώρα το πάνω χέρι. Το Βερολίνο πληρώνει το τίμημα για τις επιλογές δημοσιονομικής πολιτικής

© Financial Times - Wolfgang Münchau: China gains the upper hand over Germany - Berlin is paying for its political choices on public sector debt, 3.3.2019
 

Η Γερμανία χρειάζεται κινεζική τεχνολογία, όπως η τηλεπικοινωνιακή της εταιρείας Huawei. Όμως από την άλλη πλευρά ανησυχεί επειδή κινεζικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε άλλους παραγωγικούς τομείς αποκτούν μέσω εξαγορών ή μεγάλων επενδύσεων σε εταιρείες, πρόσβαση σε γερμανικές τεχνολογίες. Στις παρελθούσες δεκαετίες η Κίνα εισήγαγε από τη Γερμανία βιομηχανικό εξοπλισμό για να αναπτύξει τη δική της βιομηχανική βάση. Σήμερα η Κίνα έχει πια το «πάνω χέρι» και γίνεται ο μείζων εμπορικός και επιχειρηματικός εταίρος στη σχέση μεταξύ των δύο χωρών. 

Οι μέχρι τώρα επιλογές στη Γερμανία και στην ΕΕ, που έδιναν προτεραιότητα σε πολιτικές δημοσιονομικής λιτότητας, γεννούν γεωστρατηγική ανεπάρκεια. Εμποδίζουν την οικοδόμηση μιας σύνθετης και ολιστικής πολιτικής για το σημερινό δύσκολο παγκόσμιο περιβάλλον, που να συνδυάζει μακροοικονομική και νομισματική σταθερότητα, ικανότητες στον τεχνολογικό ανταγωνισμό και επαρκείς πολιτικές για τις εξωτερικές σχέσεις, την άμυνα και την ασφάλεια

 
Ίσως το μεγαλύτερο γεωπολιτικό ζήτημα για την ΕΕ αυτή τη στιγμή, και ιδιαίτερα για τη Γερμανία, είναι οι μελλοντικές σχέσεις με την Κίνα. Την περασμένη εβδομάδα σε ένα γερμανικό οικονομικό περιοδικό γράφτηκε ότι ένας ανώτερος αξιωματούχος της καγκελαρίας της Άνγκελα Μέρκελ επισκέφθηκε την Κίνα για να διερευνήσει τις προοπτικές συνομολόγησης μιάς αντι-κατασκοπευτικής συμφωνίας. Τέτοιες συμφωνίες συνήθως δεν αξίζουν ούτε καν το χαρτί πάνω στο οποίο γράφονται. 

Αυτή η επίσκεψη έγινε μέσα στα πλαίσια της προσφοράς της Huawei, της κινεζικής εταιρείας που κατασκευάζει τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό, για τις άδειες κινητής τηλεφωνίας πέμπτης γενιάς στη Γερμανία. Για το θέμα αυτό, πρόκειται να ληφθεί απόφαση μέσα σ' αυτόν τον μήνα. Μια αντικατασκοπευτική συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών θα δώσει στη Γερμανία τη δυνατότητα να ισχυριστεί ότι η Κίνα δεν αποτελεί απειλή για την ασφάλεια.

Οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών παρουσιάζουν πολύ ενδιαφέρον. Η Γερμανία είναι αμφίθυμη απέναντι στην Κίνα. Χρειάζεται κινεζική τεχνολογία, όπως αυτή που προσφέρει η Huawei. Οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας στη Γερμανία ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την προσφορά τεχνολογίας πέμπτης γενιάς (5G) της Huawei, επειδή ήδη χρησιμοποιούν στα δίκτυά τους το υλικό τηλεπικοινωνιακής τεχνολογίας της κινεζικής εταιρείας. 

Γκρέτα Τούνμπεργκ: «Το σπίτι σας άρπαξε φωτιά». Μαθητές για το κλίμα, οι μειοψηφίες, η αδιάφορη νεολαία, οι ελίτ

1. «Αυτό που κάνετε ή δεν κάνετε τώρα, θα επηρεάσει όλη τη ζωή μου και τη ζωή των παιδιών μου· και των εγγονιών μου»

  
© Medium - Greta Thunberg: We Don’t Have Time - “Sweden is not a Role Model”, 24.8.2018

 

Θέλω να νιώθω ασφαλής:

•  Όταν επιστρέφω στο σπίτι αργά το βράδυ.

•  Όταν είμαι στο μετρό.

•  Όταν κοιμάμαι τη νύχτα.

Αλλά δεν αισθάνομαι ασφαλής.

Και πώς να αισθάνομαι ασφαλής, όταν ξέρω ότι αντιμετωπίζουμε την πιο οξεία κρίση στην ιστορία της ανθρωπότητας; Όταν ξέρω ότι αν δεν ενεργήσουμε τώρα, σύντομα θα είναι πολύ αργά;

Όταν πρωτάκουσα για την υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας, σκέφτηκα: Δεν μπορεί να είναι αλήθεια. Τίποτε δεν μπορεί να είναι τόσο σοβαρό, ώστε να απειλεί την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου.

Γιατί άν ισχύει, σκεφτόμουν τότε, λογικά, εμείς οι άνθρωποι δεν θα μιλούσαμε για τίποτε άλλο παρά μόνον γι' αυτό. Μόλις άνοιγες την τηλεόραση, λογικά θα έπρεπε να ακούς και να βλέπεις μόνον πράγματα γι' αυτό το ζήτημα. Σε τίτλους, σε ραδιόφωνα, σε εφημερίδες. Δεν θα διάβαζες ούτε θα άκουγες τίποτε άλλο.

Θα ήταν σαν να ξεσπούσε ένας παγκόσμιος πόλεμος.

Αλλά, στην πραγματικότητα, σχεδόν κανείς δεν μιλούσε γι΄ αυτό το θέμα...

Και όταν γινόταν λόγος, ποτέ αυτά που λεγόταν στα μέσα ενημέρωσης δεν συμφωνούσαν με τις δηλώσεις των επιστημόνων. Λίγες ημέρες πριν, παρακολουθούσα στην τηλεόραση έναν διάλογο μεταξύ ηγετών κομμάτων και είδα πώς οι συντονιστές της συζήτησης τους άκουγαν να ψεύδονται και τους άφηναν ανενόχλητους. Έλεγαν ότι δεν έχει νόημα να προσπαθήσουμε να περιορίσουμε τις εκπομπές ρύπων στη χώρα μας, τη Σουηδία, γιατί είμαστε ήδη χώρα-«πρότυπο» περιβαλλοντικής πολιτικής. Έλεγαν ότι πρέπει να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας στο να «βοηθήσουμε» άλλες χώρες να μειώσουν τις εκπομπές τους.

 

Η Greta έξω από το Κοινοβούλιο, οι συμπαραστάτες της και δημοσιογράφοι του Guardian.

Γιαν-Βέρνερ Μύλλερ: Τί αριστερό υπάρχει στη λαϊκιστική Αριστερά;

© Project-Syndicate - Jan-Werner Müller: What’s Left of the Populist Left?, 21.2.2019

Μετά από δεκαετίες σύγκλισης των μεγάλων καθιερωμένων πολιτικών κομμάτων σε έναν «κεντρώο» νεοφιλελευθερισμό, οι ψηφοφόροι σε όλες τις δυτικές δημοκρατίες είναι απογοητευμένοι ελλείψει πραγματικών εναλλακτικών επιλογών. Τα κινήματα της Αριστεράς κανονικά έχουν όλες τις προϋποθέσεις για να τις προσφέρουν. Όμως, εάν η Αριστερά πάρει τον δρόμο του απομονωτικού εθνικισμού, θα σπαταλήσει μια ιστορική ευκαιρία. 
Από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον στο Νιου Τζέρσεϊ, ΗΠΑ, ο πολιτικός επιστήμονας και εμβριθής ερευνητής του λαϊκιστικού φαινομένου Jan-Werner Müller γράφει στον ιστοχώρο Project-Syndicate για την σημερινή κατάσταση των πολιτικών συστημάτων απανταχού του πλανήτη, εστιάζοντας στην ευρύτερη Αριστερά, σοσιαλδημοκρατική, «ριζοσπαστική» ή άλλη, και στην αυτοκαταστροφική σύνδεση μεγάλων μερίδων της με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και άλλων με τις λαϊκιστικές. Επί 2-3 δεκαετίες, η σύγκλιση των καθιερωμένων κομμάτων (τόσο συντηρητικών ή φιλελεύθερων, όσο και σοσιαλδημοκρατικών) σε εκδοχές νεοφιλελεύθερης διαχείρισης, δημιούργησε όντως κρίση δημοκρατικής αντιπροσώπευσης. Αυτό όμως, συνεχίζει ο Μύλλερ, δεν συνεπάγεται πως καλύτερη απάντηση είναι αυτή που μορφοποιεί την πολιτική ως σύγκρουση μεταξύ «του λαού» γενικά και αόριστα, δηλαδή μιας ομοιογενούς «μάζας» πολιτών όλων των πεποιθήσεων και κοινωνικών στρωμάτων, αφενός, και μιας στενής ολιγαρχικής ομάδας αφετέρου.
Παρατηρώντας και την εξέλιξη του λαϊκισμού, ο οποίος ολοένα και περισσότερο γίνεται στην πράξη ένα επιτυχημένο εγχείρημα της δεξιάς (ή και ακροδεξιάς) πλευράς του πολιτικού φάσματος, ο Μύλλερ, όπως και ο Γάλλος κοινωνιολόγος Ερίκ Φασέν, τείνει να βλέπει τον αριστερό λαϊκισμό ως «συνταγή αποτυχίας».

Γ. Ρ. 

  

Καθώς η κρίση της Βενεζουέλας επιδεινώνεται, οι συντηρητικοί στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού δακτυλοδεικτούν χαιρέκακα την καταστροφή του Τσαβισμού [Chavismo] για να προειδοποιήσουν για τους κινδύνους του «σοσιαλισμού». Και καθώς είναι φανερό ότι το αριστερό κόμμα Ποδέμος στην Ισπανία διασπάται, ενώ οι δημοσκοπικές επιδόσεις του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα είναι σταθερά μειωμένες σε σχέση με τα εκλογικά του ποσοστά το 2015, ακόμη και αμερόληπτοι παρατηρητές μπορεί να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι την «ροζ παλίρροια» του αριστερού λαϊκισμού αρχίζει να την διαδέχεται μια βαθειά άμπωτη.
Όμως, οι τέτοιες εκτιμήσεις βγάζουν το συμπέρασμά τους συγχρωτίζοντας και συγχέοντας πολιτικά φαινόμενα που ελάχιστα σχετίζονται μεταξύ τους. Το μόνο πολιτικό πρόγραμμα που ισχυρίστηκε ότι αντιπροσωπεύει κατ' αποκλειστικότητα όλο τον λαό, ενώ ταυτόχρονα κήρυττε ως μή νόμιμη κάθε αντιπολίτευση στον «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα», είναι ο Τσαβισμός, πράγμα που αποτελεί πράγματι σαφή απειλή κατά της δημοκρατίας. Αλλά ο Τσαβισμός είναι μια ιδιαίτερη αριστερόστοφη ιδεολογία που έχει επιπροστεθεί σε ένα πολιτικό πλαίσιο που είναι κοινής αποδοχής από όλους τους λαϊκιστές.
Ασφαλώς, οι λαϊκιστές τόσο της Αριστεράς όσο και της Δεξιάς, αυτοπαρουσιάζονται ως οι μοναδικοί εκπρόσωποι ενός ομοιογενούς, ενάρετου και σκληρά εργαζόμενου λαού. Περιγράφουν όλους τους άλλους διεκδικητές της εξουσίας ως διεφθαρμένους και όλους τους πολίτες που δεν υποστηρίζουν τους λαϊκιστές ως προδότες. Η πολιτική τους δεν είναι απλά αντι-ελιτιστική, αλλά και αντι-πλουραλιστική.
Αντιθέτως, άλλες σύγχρονες μορφές του αποκαλούμενου αριστερού λαϊκισμού πρέπει να ερμηνεύονται ως προσπάθειες για την επανεφεύρεση της Σοσιαλδημοκρατίας. Αυτές οι προσπάθειες ενεργούν εντός των ορίων του δημοκρατικού πλουραλισμού (μολονότι μερικοί παρατηρητές, ανησυχητικά, κατηγορούν και αυτές τις προσπάθειες, π.χ. ο ΣΥΡΙΖΑ κατηγορείται [1] ότι επιχειρεί να υπονομεύσει την ανεξαρτησία των δικαστηρίων και την ελεύθερη έκφραση των Μέσων ενημέρωσης [2]). Όπου οι δυνάμεις αυτές είχαν πολιτική επιτυχία και σεβάστηκαν τους κανόνες του δημοκρατικού παιχνιδιού, δημιούργησαν νέες επιλογές για τους πολίτες, αποκαθιστώντας έτσι μια αίσθηση πολιτικής αντιπροσώπευσης που είχε χαθεί.
Η χωρίς πολλή σκέψη, αντανακλαστική απάντηση σ' αυτά τα κόμματα είναι η αυτόματη απόρριψή τους ως «αντι-συστημικά», και άρα η αντιμετώπισή τους ως μέρος του προβλήματος. Όμως, αυτή η νωθρή θεώρηση σπρώχνει τα πράγματα προς τα πίσω, ακριβώς όπως και η άποψη που ισχυρίζεται ότι παντού «ο λαός» ζητά πιο πολωτικές και πιο συγκινησιακά φορτισμένες μορφές πολιτικής. Τέτοια κόμματα και κινήματα έχουν κατακτήσει πολιτικά και εκλογικά κέρδη όχι επειδή είναι «λαϊκίστικα», ούτε βέβαια επειδή θέλουν να υπονομεύσουν τη δημοκρατία, αλλά επειδή προσφέρουν κάτι αναμφίβολα αριστερό.

Χρίστος Αλεξόπουλος: Πολιτικές δυνάμεις και ΜΜΕ αντιμετωπίζουν υποτιμητικά την κοινωνία ως άμορφη μάζα ενώ χαϊδεύουν τα αυτιά του «έθνους»

© Μεταρρύθμιση - Χρίστος Αλεξόπουλος: Πολιτική μαζοποίηση, 3.3.2019

Η ταχύτατη εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας σε συνδυασμό με την κοινωνία του θεάματος, τη μεγάλη συγκέντρωση του πληθυσμού σε μεγάλα αστικά κέντρα (με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση της δυνατότητας διαλόγου με τις διάφορες εκδοχές του πολιτικού συστήματος) και τη γενίκευση της λογικής του καταναλωτισμού με βάση την εντύπωση που προκαλεί η διαφημιστική προώθηση των προϊόντων, διαμόρφωσαν τις προϋποθέσεις για την πολιτική μαζοποίηση, δηλαδή την μετατροπή των πολιτών σε καταναλωτές πολιτικών «προϊόντων».

Αυτό επιτυγχάνεται με την άσκηση επιρροής στους πολίτες με το εργαλείο της εντύπωσης, που προκαλεί είτε ο λόγος είτε ο τρόπος παρουσίασης των κομμάτων και του πολιτικού προσωπικού, χωρίς να ενεργοποιείται ο ορθολογισμός για την εμπειρική επαλήθευση των πολιτικών εξαγγελιών ή ερμηνειών των εξελίξεων και την αναζήτηση των πιθανών αντιφάσεων του εκφερόμενου πολιτικού λόγου σε διαδικασίες διαλόγου. Με αυτό τον τρόπο αναιρείται το δικαίωμα των πολιτών να δρουν ως υποκείμενα στο πλαίσιο της δημοκρατικής λειτουργίας.

Βέβαια στην Ελλάδα το πολιτικό σύστημα δεν είναι εθισμένο στον ουσιαστικό διάλογο τόσο στο εσωτερικό του όσο και στην επικοινωνία του με τους πολίτες.

Ιδιαιτέρως σε προεκλογικές περιόδους το σημαντικό είναι η διαμόρφωση θετικού «κλίματος» με όρους διαφήμισης για την αποκόμιση εκλογικού οφέλους. Γι’ αυτό παίζουν σημαντικό ρόλο οι «εντυπώσεις», που προκαλούνται στους ψηφοφόρους και όχι η πολυδιάστατη και σε βάθος ενημέρωση για τις «προγραμματικές προτάσεις».

Κλάους Όφφε: Αντιφάσεις του σύγχρονου κράτους πρόνοιας, μέρος ΙII: Η κριτική εξ αριστερών

© PRAXIS International (τεύχος 3/1981, για το 2019 © CEEOL) - Claus Offe: Some Contradictions of the Modern Welfare State

 
Βλ. το εισαγωγικό σημείωμα ←
 
→ Το μέρος Ι: [Πολυλειτουργικός χαρακτήρας του κράτους πρόνοιας, ικανότητα να εξυπηρετεί ταυτόχρονα πολλούς αλληλοσυγκρουόμενους στόχους και στρατηγικές + Εισαγωγικό σημείωμα για το δοκίμιο του Offe και για το περιοδικό PRAXIS International] ←

→ Το μέρος IΙ: [Η επίθεση εκ δεξιών] ←
  

Συνέχεια, μέρος ΙΙI: 

[Βασικά επιχειρήματα της σοσιαλιστικής-αριστερής κριτικής: Το υπάρχον κράτος πρόνοιας δρα κατόπιν εορτής, «επισκευάζοντας ζημίες». Επίσης, είναι αναποτελεσματικό, αντιπαραγωγικό και καταπιεστικό. Τέλος παράγει και αυτό «ιδεολογία», δηλαδή ψευδή συνείδηση]

Με τους αγώνες που διεξήγαγε το κίνημα της εργατικής τάξης επί ένα αιώνα και κάτι, αγώνες για να νομοθετηθούν κανόνες δικαίου που προστατεύουν την εργασία, για να αναπτυχθούν σε ευρεία κλίμακα οι υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας, για κοινωνική ασφάλιση και για αναγνώριση των συνδικαλιστικών οργανώσεων, έδρεψε ως καρπούς ουσιαστικές βελτιώσεις στις συνθήκες διαβίωσης των περισσότερων μισθωτών. Θα ήταν ανόητο να το αρνηθεί κανείς αυτό. Ωστόσο, η σοσιαλιστική κριτική του κράτους πρόνοιας είναι θεμελιώδης. Μπορεί να συνοψιστεί σε τρία σημεία, τα οποία θα εξετάσουμε στη σειρά: Η κριτική αυτή υποστηρίζει ότι το κράτος πρόνοιας είναι (1) αναποτελεσματικό και αντιπαραγωγικό - δηλαδή κάνει κακή χρήση των πόρων που τίθενται στη διάθεσή του, (2) είναι καταπιεστικό, δηλαδή περιορίζει τις ελευθερίες του ατόμου, και (3) συνεισφέρει και αυτό στο να δημιουργούνται προϋποθέσεις για να κατανοείται η κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα εκ μέρους της εργατικής τάξης με τρόπο ψευδή (ή αλλιώς «ιδεολογικό»). Εν ολίγοις, είναι ένα εργαλείο που σταθεροποιεί την καπιταλιστική κοινωνία και όχι ένα βήμα προς την μεταμόρφωσή της. Η κριτική αυτή υποστηρίζει ότι παρά τα αναμφισβήτητα οφέλη στις συνθήκες διαβίωσης των μισθωτών, το κράτος πρόνοιας, με τη συγκεκριμένη θεσμική του  διάρθρωση, έχει κάνει ελάχιστα πράγματα ή τίποτε για να αλλάξει η κατανομή του παραγόμενου κοινωνικού προϊόντος μεταξύ των δύο βασικών τάξεων της κοινωνίας, δηλαδή μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου. 

Ο τεράστιος μηχανισμός της αναδιανομής δεν λειτουργεί σε κατακόρυφη αλλά σε οριζόντια κατεύθυνση, δηλαδή αναδιανέμει εισοδήματα εντός της κατηγορίας των μισθωτών και μόνον. Μια άλλη πτυχή αναποτελεσματικότητας είναι ότι το κράτος πρόνοιας δεν αντιμετωπίζει τις αιτίες των δυσάρεστων ενδεχόμενων και καταστάσεων ανάγκης στην εργασιακή και κοινωνική ζωή των ανθρώπων (όπως είναι ασθένειες οι σχετικές με την εργασία τους, η αποδιοργάνωση των πόλεων που προκαλεί η καπιταλιστική αγορά ακινήτων, η απαξίωση των δεξιοτήτων τους [που επιφέρουν οι τεχνολογικές αλλαγές], η ανεργία κλπ), αλλά αντισταθμίζει (μερικές από τις) συνέπειες τέτοιων συμβάντων, π.χ. με την παροχή υπηρεσιών υγείας και ασφάλισης έναντι ασθενειών, με επιδοτήσεις της στέγασης, με θεσμούς κατάρτισης και επανεκπαίδευσης, με επιδόματα ανεργίας κ.λπ. Σε γενικές γραμμές, το είδος της κοινωνικής παρέμβασης που είναι το πιο τυπικό για το κράτος πρόνοιας, έρχεται πάντα «πολύ αργά»· και γι΄ αυτό τον λόγο, τούτα τα μέτρα που λαμβάνονται εκ των υστέρων είναι πιό δαπανηρά και λιγότερο αποτελεσματικά από όσο θα μπορούσαν να είναι, εάν οι παρεμβάσεις του κράτους πρόνοιας ήταν διαφορετικού, «προληπτικού» τύπου, δηλαδή εάν στόχευαν πιο πολύ στά «αίτια». Πρόκειται για ένα ευρέως αναγνωρισμένο και παραδεκτό δίλημμα της χάραξης κοινωνικής πολιτικής· η τυπική απάντηση είναι σύσταση για υιοθέτηση περισσότερο «προληπτικών» στρατηγικών. Ωστόσο, είναι επίσης παραδεκτό εξίσου ευρέως, ότι μια αποτελεσματική δράση προληπτικού τύπου θα ισοδυναμούσε σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις με δραστική παρέμβαση στις προνομίες των επενδυτών και των διαχειριστών κεφαλαίων, δηλαδή στη σφαίρα της αγοράς και της ιδιωτικής ιδιοκτησίας· αλλά το κράτος πρόνοιας έχει μόνον πολύ περιορισμένες νομικές και de facto εξουσίες για να παρεμβαίνει ρυθμιστικά στη σφαίρα αυτή.