Βόλφγκανγκ Μύνχάου: Ο αργός μαρασμός της Ευρώπης. «Όχι με βρόντο, αλλά μ' έναν λυγμό»

© Der Spiegel - Wolfgang Münchau : Europas Zukunft: Langsames Dahinsiechen, 29.01.2016

 

Οι τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις προμηνύουν κακά: Η ΕΕ δεν θα καταρρεύσει με θεαματικό τρόπο, αλλά θα «ξεφτίζει» στις περιφερειακές της ζώνες και θα γίνεται όλο και πιο κούφια στο εσωτερικό της.
   

Μετά από 15 χρόνια συνολικά και 5 στον SPIEGEL ONLINE αυτή είναι η τελευταία εβδομαδιαία στήλη μου. Ήταν χρόνια της κρίσης, μιας κλιμακούμενης οικονομικής κρίσης, η οποία, με την πάροδο του χρόνου έπαιρνε και παίρνει διαρκώς νέες, διαφορετικές μορφές.

Αρχίζοντας από την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ και αφού προχώρησε στη ζώνη του ευρώ, η κρίση έχει φτάσει τώρα στις αναδυόμενες χώρες, ενώ προσωρινά επισκιάστηκε από μια σειρά πολιτικών κρίσεων στην Ευρώπη. Θα έχει τελειώσει αυτή η οικονομική κρίση μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια; Ή θα είναι εδώ και θα μας απασχολεί σε όλη την δεκαπενταετία που έρχεται.
Ασφαλώς, τα βαθειά αίτια της κρίσης δεν θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε λανθασμένες μεμονωμένες συμπεριφορές. Υπήρξαν και τέτοιες, αλλά δεν προσφέρονται ως εξήγηση.

Λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις υπάρχουν ενδείξεις ότι η συνέχεια της κρίσης δεν θα είναι ανώδυνη.

Ο αριστερός ριζοσπαστισμός, ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ευρώπη

του Γεράσιμου Μοσχονά
 
© Το Βήμα - Μοσχονάς Γεράσιμος: Ο αριστερός ριζοσπαστισμός, ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ευρώπη, 15.11.2015 

[Ο αρχικός διχασμός: Ψυχροπολεμικός ιστορικός κομμουνισμός του '50, ευρωκομμουνισμός του ΄70]

«Αρνητική συναίνεση»: αυτή η διατύπωση του David Hanley περιγράφει με απόλυτη ακρίβεια τη στάση των κομμουνιστών απέναντι στα πρώτα βήματα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η επιθετική απόρριψη των πρωτοβουλιών οικοδόμησης – σε συνθήκες Ψυχρού Πολέμου και με τη στήριξη των ΗΠΑ – της ενιαίας Ευρώπης ενοποιεί την κομμουνιστική οικογένεια της δεκαετίας του 1950. Η αρχική αρνητική συναίνεση σταδιακά υφίσταται ρωγμές (δεκαετία του 1960 και πρώτο ήμισυ της δεκαετίας του 1970) για να μετασχηματιστεί, προς το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του 1970, με την άνθηση του ευρωκομμουνισμού σε μεγάλο εσωτερικό διχασμό. Η περίοδος του ευρωκομμουνισμού για πρώτη φορά διαμορφώνει, με κεντρικές δυνάμεις το Ιταλικό και το Ισπανικό ΚΚ (αλλά και το δικό μας ΚΚΕ εσωτερικού), έναν δυναμικό φιλοευρωπαϊκό πόλο στο εσωτερικό  της κομμουνιστικής Αριστεράς.

Αμούρ ο τίγρης και Τιμούρ ο τράγος. Φιλία και παρεξήγηση

Το αποτυχημένο ελληνικό μοντέλο - αναστροφή πορείας για διέξοδο σε ταραγμένους καιρούς

του Νίκου Καϊμάκη
 
© Αναζητήσεις για την Αριστερά - Νίκος Καϊμάκης: Διέξοδος μόνο η ανάπτυξη, 24.1.2016 

[Πολιτικά και γεωπολιτικά συγκριτικά μας πλεονεκτήματα στον ταραγμένο κόσμο του 2016]

Η Ελλάδα την περίοδο αυτή βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Είναι εκτεθειμένη στον κλιμακούμενο διεθνή ανεμοστρόβιλο που προκαλεί ισχυρούς γεωπολιτικούς, οικονομικούς και μεταναστευτικούς κλυδωνισμούς. Αυτοί, μαζί με τα συσσωρευμένα εσωτερικά προβλήματα (υπερχρέωση, ασφαλιστικό, φορολογικό, απο-ανάπτυξη) δημιουργούν ένα επικίνδυνο εκρηκτικό μίγμα που προσβάλλει με ένταση την πολυετή σισύφεια προσπάθεια της χώρας προς την διέξοδο από την κρίση.

Ταυτόχρονα όμως, η χώρα μας διαθέτει και ορισμένα πλεονεκτήματα. Είναι ενταγμένη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που αποτελεί την συγκριτικά πιο ασφαλή περιφερειακή ολοκλήρωση, όπως δείχνουν και οι μεταναστευτικές ροές των εκατομμυρίων βασανισμένων ανθρώπων που την προσεγγίζουν ως «Γη της επαγγελίας» με κίνδυνο της ίδιας τους της ζωής. Επί πλέον διαθέτει ένα σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα: βρίσκεται σε προνομιακό σημείο όπου συναντώνται οι διεθνείς οδεύσεις ενεργειακών διαδρόμων και μεταφορών προϊόντων (θαλάσσιοι και ηπειρωτικοί δρόμοι) από την Ασία προς την Ευρώπη και αντιστρόφως, αφού, ως γνωστόν, η Ευρώπη αποτελεί τη μεγάλη αγορά των 500 εκατομμυρίων καταναλωτών καθώς επίσης και την εξίσου σημαντική εξαγωγική αγορά νέων και καινοτόμων τεχνολογιών. Αποτελούν επομένως για τη χώρα μας οι αναδυόμενες νέες γεωπολιτικές συνθήκες χρυσή ευκαιρία ανάπτυξης μιας μακροχρόνιας στρατηγικής, αφού βρίσκεται σε πλεονεκτικό γεωπολιτικό σημείο πέριξ του οποίου κινούνται ενεργειακές, μεταφορικές και τουριστικές ροές.

Σπύρος Παπαλουκάς: Κόκκινες στέγες, Λέσβος - Καμμένο Χωριό

Μακροοικονομικές ανισορροπίες και χρηματοπιστωτική ενοποίηση στη ζώνη του ευρώ

της Σίλβια Μερλερ

    

© Bruegel - Silvia Merler : A financial side to a macroeconomic story: macro imbalances and financial integration in the euro area, 18.1.2016

 

Η χρηματοπιστωτική πλευρά μιας μακροοικονομικής ιστορίας

 

Σε μια πρόσφατη ανάλυση μελέτησα την εξέλιξη των χρηματοοικονομικών κύκλων στη ζώνη του ευρώ και τη σχέση τους με τις ροές κεφαλαίων. Εδώ, εστιάζω στο πώς αυτά τα ευρήματα μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις μακροοικονομικές ανισορροπίες στη ζώνη του ευρώ και να αναθεωρήσουμε την ανάλυση για τη σχέση των αποταμιεύσεων με τις επενδύσεις σε εθνικό επίπεδο. 
    

Ήδη το 1980, οι Feldstein και Horioka (1980) κατέδειξαν ότι στη χρηματοπιστωτική ολοκλήρωση υπάρχει και λειτουργεί ένα οικονομικό «παζλ».  Ερευνώντας την υποχώρηση των εγχώριων επιτοκίων καταθέσεων σε σύγκριση με τα επιτόκια επενδύσεων στις διάφορες χώρες, βρήκαν έναν μεγάλο θετικό συντελεστή που υποδηλώνει ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ των εθνικών αποταμιεύσεων και των επενδύσεων, αποτέλεσμα της οποίας είναι λίγο ή πολύ ισορροπημένο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Το ερμήνευσαν ως σημάδι μεγάλων χρηματοοικονομικών τριβών στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων, οι οποίες παρεμποδίζουν τις ροές κεφαλαίων και έμμεσα μειώνουν τον επιμερισμό του κινδύνου μεταξύ των χωρών.

Ισπανία, εγκαταλελειμμένα ημιτελή έργα: Ξενοδοχείο Marina d'Or,  αεροδρόμιο Ciudad Real

Το τέλος της μεταπολίτευσης και η επικοινωνιακή διαχείριση μιας άλυτης αντίφασης

του Γιώργου Γιαννουλόπουλου
 
© Εφημερίδα των Συντακτών - Γιώργος Γιαννουλόπουλος: Το τέλος της μεταπολίτευσης; 17.01.2016

Στην ελληνική μεταπολιτευτική κοινωνία, είχε η Αριστερά αυτό που κάποιοι της αποδίδουν και το αποκαλούν «ηθική ηγεμονία»; Άν ναί, γράφει ο Γ.Γ., την πλήρωσε με βαρύ τίμημα: διανοητική οκνηρία και ομφαλοσκόπηση («ποιός είναι πιο αριστερός από ποιόν;»).
Με την έλευση της κρίσης το 2008, καταστράφηκε το οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο της μεταπολίτευσης, όμως το κομματικό σύστημα ως όλον και το προσωπικό του προστάτεψαν με εμμονή το αντίστοιχο πολιτικό μοντέλο. Η κυβερνώσα σήμερα Αριστερά υπερέβαλλε εαυτήν και ανταγωνίστηκε επιτυχώς τους αντιπάλους της σε εμμονή στα «πεθαμένα». Παίρνοντας με τη σειρά της την κυβέρνηση, η αποτυχία της ήταν εξίσου προδιαγεγραμμένη όσο και των προηγηθέντων: «όποιον καθυστερεί, τον τιμωρεί η ζωή». Μετά το αναπόφευκτο, η μη αναγνώριση της αντίφασης και η αμιγώς επικοινωνιακή προσπάθεια να τετραγωνίσουν τον κύκλο, οδηγεί στην επικράτεια του παραλόγου.

Γ. Ρ.

   
Από τότε που άρχισε η κρίση, ακούγεται ολοένα και πιο συχνά η άποψη ότι η μεταπολίτευση έκλεισε τον κύκλο της. Κι όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις, το αν θα συμφωνήσουμε ή όχι εξαρτάται από το τι σημαίνει μεταπολίτευση, δηλαδή από το νόημα που αποδίδουμε σε όσα συνέβησαν τα τελευταία σαράντα χρόνια.

Και δεν αναφέρομαι μόνο στα γεγονότα. Γιατί η μεταπολίτευση είναι κυρίως ένας τρόπος τού σκέπτεσθαι ή μια περιρρέουσα ιδεολογική ατμόσφαιρα, η οποία δύσκολα συνοψίζεται, αλλά όλοι ξέρουμε ότι ανέτρεψε αυτή που προηγήθηκε, κι αν πιστέψουμε τους προάγγελους του θανάτου της, θα αποδειχθεί διαφορετική από εκείνη που έπεται.

Βασικό εισόδημα εγγυημένο για όλους: κοινωνικά δίκαιο, οικολογικά ευεργετικό, πολιτικά καινοτόμο

δύο άρθρα - της Κάθι Γουήκς και της Αλίσσα Μπατιστόνι
  

   
Μια πολύ επίκαιρη συζήτηση, εν όψει της αποτυχίας του ασφαλιστικού συστήματος στην Ελλάδα και των εμβαλωματικών, προσωρινών «λύσεων» που προτείνονται για τις συντάξεις, με απόλυτη αδιαφορία για τους νέους εργαζόμενους και εις βάρος της εργασίας τους και του μέλλοντος τους.

    

1. Πέρα από το σύστημα της μισθωτής εργασίας

   

© Dissent Magazine - Kathi Weeks  Beyond the Wage System, 9.11.2015

 

Υποστηρίζω ένα εγγυημένο βασικό εισόδημα για όλους: είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε τις ανεπάρκειες του συστήματος της μισθωτής εργασίας στη σημερινή συγκυρία. Δύο είναι τα θεμελιώδη προβλήματα που πρέπει να λάβουμε υπόψη: η εργασία είναι πολύ λίγη για να μπορούν να εργάζονται όλοι, ωστόσο ο φόρτος εργασίας είναι πολύς για όσους ήδη εργάζονται.
Υποτίθεται ότι το σύστημα της μισθωτής εργασίας μπορεί να κάνει δύο πράγματα. Αφενός είναι μηχανισμός για τη συσσώρευση του κεφαλαίου και για την εξαγωγή κέρδους, και νομίζω ότι σ' αυτό κάνει πράγματι πολύ καλή δουλειά. Αφετέρου, υποτίθεται ότι είναι και ένα μέσο για τη διανομή εισοδημάτων στους υπόλοιπους ανθρώπους. Εδώ αρχίζουν τα προβλήματα. 

Εδώ, πάλι, υπάρχουν δύο διαστάσεις. Προφανώς, πάρα πολλοί άνθρωποι βρίσκονται ή έχουν βρεθεί εκτός του συστήματος της μισθωτής εργασίας ως μηχανισμού για τη διανομή εισοδήματος. Ας σκεφτούμε τα τωρινά επίπεδα της ανεργίας, η οποία βέβαια ήταν πάντα απαραίτητη στο καπιταλιστικό σύστημα ως ένας τρόπο για τη διατήρηση της οικονομικής  «υγείας» [δηλαδή για τη συμπίεση των μισθών]. Η σημερινή «ανάκαμψη της οικονομίας χωρίς δημιουργία θέσεων εργασίας», είναι ίσως η πιο προφανής ένδειξη ότι το σύστημα της μισθωτής εργασίας δεν λειτουργεί.

Έλμαρ Άλτφάτερ: Αντί για απόσπαση δημόσιων αγαθών και εθνική περιχαράκωση, «χειροπιαστή ουτοπία» για βιώσιμες αλλαγές σε ευρωπαϊκό - διεθνές επίπεδο

του Έλμαρ Άλτφάτερ
  

© Εφημερίδα των Συντακτών: «Ορισμένες ιδιωτικοποιήσεις δεν είναι παρά νόμιμη ληστεία» (συνέντευξη στον ΤάσοΤσακίρογλου), 03.01.2016 

  
Ο καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Βερολίνο Elmar Altvater θεωρεί αναγκαία την αλλαγή του σημερινού συστήματος καπιταλιστικής συσσώρευσης, το οποίο χαρακτηρίζει εφιαλτικό για το μέλλον της ανθρωπότητας. Υπερασπίζεται τα δημόσια αγαθά και θεωρεί ότι η ιδιωτικοποίησή τους υπονομεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ασφάλεια των πολιτών. Τονίζει ότι χρειάζεται ριζική αλλαγή τρόπου ζωής και παραγωγικού συστήματος για να αντιμετωπισθει η κλιματική αλλαγή. 

Αλάσκα, Ιανουάριος 2016. Μυστηριώδης θάνατος χιλιάδων θαλασσοπουλιών

• Τάσος Τσακίρογλου (Τ.Τ.): Η Γερμανία έχει κερδίσει από την ελληνική κρίση περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ, εξαιτίας του χαμηλού κόστους του δανεισμού της, αφού οι επενδυτές αναζητούσαν ασφαλές καταφύγιο για τα χρήματά τους, ενώ ακόμα και σε περίπτωση ελληνικής χρεοκοπίας θα ήταν κερδισμένη, όπως έδειξε η μελέτη του Ινστιτούτου IWH. Ποιο είναι το πραγματικό κίνητρο του Βερολίνου στην ελληνική κρίση;

Έλμαρ Άλτφάτερ (Ε.Α.): Εχετε δίκιο, η Γερμανία είναι κερδισμένη από τη χρηματοδότηση του ελληνικού χρέους. Αυτό είναι το μήνυμα της ανάλυσης του IWH. Ωστόσο στον δημόσιο διάλογο δέχτηκε σχετικά λίγη κριτική. Το πρόβλημα είναι ο «φετιχισμός» του χρήματος: αυτός υποχρεώνει ότι το αποτέλεσμα της λειτουργίας των χρηματιστηριακών αγορών πρέπει να γίνεται αποδεκτό. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες, όπως και οι πολιτικοί, πρέπει να αποδέχονται ότι αυτές οι αγορές θα καθορίζουν το να ανταποκρίνονται τα επιτόκια στο χρέος.

Παλαιές και νέες μεσαίες τάξεις στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Ποιές έχασαν, ποιές κέρδισαν στην «Άδοξη Τριακονταετία» του νεοφιλελευθερισμού

του Νηλ Ντέιβιντσον

  

© The Oxford Left Review - Neil Davidson: The New Middle Class and the Changing Social Base of Neoliberalism: a First Approximation

          

Παρά τους μύθους υποστηρικτών και αντιπάλων, ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός δεν μείωσε τις κρατικές δαπάνες, άλλαξε μόνον την κατεύθυνση στην οποία διοχετεύονται. Η θεωρητική ανάλυση του Neil Davidson, εμπλουτισμένη με στοιχεία από την εμπειρία της Μ. Βρετανίας, εξετάζει τις παραδοσιακές και νέες ομάδες της μεσαίας τάξης και πως άλλαξαν στις δύο φάσεις της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης. Ποιές ομάδες «μεσαίων» του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα έχασαν, ποιές κέρδισαν; Γιατί ο «φιλελεύθερος» πολιτισμικός αντικαπιταλισμός της δεκαετίας του 1960 έγινε lifestyle, υποστήριγμα της εγωιστικής απληστίας; 
1

[Φάσεις του νεοφιλελευθερισμού: η επιθετική «εμπροσθοφυλακή» και η κοινωνική σταθεροποίησή του]
Μπορεί να γίνει χρήση του όρου «νεοφιλελευθερισμός» με τρεις νοηματικούς τρόπους. Νεοφιλελευθερισμός είναι μια ιδεολογία που εμφανίστηκε στην Κεντρική Ευρώπη στη δεκαετία του 1930 ως αντίθεση στον σοσιαλισμό (δηλαδή στον σχεδιασμό της οικονομίας από το κράτος και στην κρατική ιδιοκτησία μέσων παραγωγής), η οποία αργότερα μετανάστευσε στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Σικάγο.

Νεοφιλελευθερισμός είναι και μια στρατηγική που υιοθετήθηκε από μια συμμαχία διευθυντικών στελεχών της δημόσιας διοίκησης, πολιτικών και εργοδοτών, η οποία, από τα μέσα έως τα τέλη της δεκαετίας του 1970, άρχισε να εμφανίζεται ως απάντηση στην επιστροφή των οικονομικών κρίσεων, πρώτα στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και τη Χιλή, επιδιώκοντας μεταφορά ισχύος στον εργασιακό χώρο από τις δυνάμεις της εργασίας στους κατόχους του κεφαλαίου, αρχίζοντας από μια αποδυνάμωση των συνδικάτων. Αυτή η στρατηγική δεν ήταν εφαρμογή στην πράξη ενός [ήδη υπάρχοντος] γενικού θεωρητικού σχεδίου που προέρχονταν από τον νεοφιλελευθερισμό-ως-ιδεολογία. Από τη στιγμή που ο Κεϋνσιανισμός και οι μορφές του καπιταλισμού υπό κρατική ρύθμιση απορρίφθηκαν ως ακατάλληλες, οι άρχουσες τάξεις είχαν στη διάθεσή τους περιορισμένο σύνολο επιλογών. Επομένως, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι περισσότεροι κατέληξαν στην ίδια απάντηση. Συνεπώς, ο Χάγιεκ δεν πρέπει να κατανοείται ως ένα είδος «αντι-Μαρξ» που τον εφάρμοσε στην πράξη η Θάτσερ ως «αντι-Λένιν». 

Federico Fellini, E la nave va (1983)

Ο ελληνικός φιλοευρωπαϊσμός: η παλιά καλή ΕΕ - χρηματοδότης, η άγνοια κινδύνου σ' έναν σκληρό κόσμο

του Νικόλα Σεβαστάκη
  
  © online περιοδικό ΧΡΟΝΟΣ - Ν. Σεβαστάκης: Από τον κανονιστικό ευρωπαϊσμό στην άγνοια κινδύνου (τεύχος ΔΕΚΑΤΡΙΑ, Μάιος 2014)

  

Εδώ και κάποια χρόνια ζούμε την παρακμή του «κανονιστικού» ευρωπαϊσμού, το σταδιακό σκοτείνιασμα των διαφόρων οραματικών εκδοχών της ευρωπαϊκής υπόθεσης. Η μεγάλη κοινωνική και οικονομική κρίση ως διαδικασία κλονισμού πολλών βεβαιοτήτων και όχι απλώς ως συμβάν της οικονομικής μας ιστορίας ενίσχυσε ακόμα περισσότερο την αποξένωση «από τούτη δω την Ευρώπη». Η ανεύρετη «άλλη Ευρώπη» στην οποία στοιχημάτιζε ο πληθυντικός χώρος των ευρωπαϊστών μοιάζει πιο απόμακρη από ποτέ. Για πολλούς πλέον οι αναφορές σε αυτή την άλλη Ευρώπη συντηρούν απλώς μια διανοητική και πολιτική εξιδανίκευση δίχως σχέση με το «πραγματικό».

Ποιο είναι το πραγματικό; Απαντούν: Η παγίωση των πολιτικών της λιτότητας, η συρρίκνωση εισοδημάτων και ευκαιριών ζωής για τις μεσαίες τάξεις, το νέο κοινωνικό ζήτημα και οι δημογραφικές του συνέπειες σε εκατομμύρια Ευρωπαίους. Όλα αυτά, λέγεται συχνά, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια ανάταξης για τον ευρωπαϊσμό, πόσο μάλλον που η γεωπολιτική περιθωριοποίηση της Ευρώπης συσχετίζεται με την ανάδυση πολλαπλών κέντρων οικονομικής ισχύος στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα. Τραυματικά ταπεινωτικές σκηνές όπως αυτή των Καννών ή άλλων συνόδων κορυφής με επίκεντρο την ωμή διαλεκτική «δανειστή και οφειλέτη» λιπαίνουν τη δυσανεξία και την οργή. Με δυο λόγια, η συγκεκριμένη εμπειρία των τραυμάτων της ευρωπαϊκής πραγματικότητας έρχεται σε αντίθεση με την «αρχή της ελπίδας» η οποία διέπνεε την ευρωπαϊκή υπόθεση από τις απαρχές της.

Konrad Gesner (1516-1565): Nomenclator aquatilium animatum

Άννα Συνοδινού, Ντέιβιντ Μπάουι, στον ίδιο αιώνα

Η Άννα Συνοδινού γεννήθηκε το 1927, ήταν το όγδοο παιδί της οικογένειας. Ο Ντέιβιντ Ρόμπερτ Τζόουνς, γνωστός ως Μπάουϊ, γεννήθηκε το 1947 στη φτωχογειτονιά του Μπρίξτον. Ο αδελφός του έπασχε από σχιζοφρένεια. Ο Ντέιβιντ δυσκολεύτηκε πολύ να το αντιμετωπίσει.

Ο Ντέιβιντ Μπάουϊ ηλικιακά θα μπορούσε να είναι γιός της Άννας Συνοδινού. Άν και ήταν εξίσου δημιουργικοί, ανήκαν σε δύο διαφορετικούς κόσμους. Στους δύο διαφορετικούς κόσμους που συνυπήρχαν στην «Εποχή των Άκρων, στον σύντομο 20ό Αιώνα» (Χόμπσμπάουμ) και απομακρύνονταν όλο και περισσότερο μεταξύ τους με το πέρασμα του χρόνου.

Ο Μπάουϊ δήλωνε απολιτικός και ήταν η προσωποποίηση της πιο ακραίας καλλιτεχνικής αβανγκάρντ. Ήταν πολυσύνθετος. μουσικός της ροκ αλλά και απίστευτα εκφραστικός ηθοποιός, ήταν εικαστικός περφόρμερ, μίμος, ήταν ο «κατά φαντασίαν αστροναύτης», μια ενσάρκωση του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα: Μιας θριαμβεύουσας εποχής της τεχνολογίας και αυτών που διέδιδε, τότε που ο τεχνικός πολιτισμός ανοίγονταν στον διαπλανητικό κόσμο και στο εικονικό «υπερπέραν»· όταν τα τελευταία ακέραια κλασικά υπολείμματα εικόνων, ήχων, ιδεών και τεχνών του πνευματικού πολιτισμού εκείνου του αιώνα και των περασμένων αιώνων, όσα είχαν βρεί καταφύγιο στη σύγχρονη τέχνη και στη νεωτερική σκέψη, θραύονταν κι αυτά σε χίλια μετα-νεωτερικά είδωλα και κομμάτια πολύχρωμων καθρεφτών. Ήταν άνοιγμα σε νέα πλανητική εποχή ή αρχή διάλυσης χωρίς ανασύνθεση; Πρόοδος ή παρακμή; Οδήγησε σε νέα εποχή ή εκεί όπου πολιτισμός και φύση πεθαίνουν μαζί;

Παν. Κονδύλης, αξιολογική ουδετερότητα και πολιτική πράξη. Η ηθική της ευθύνης στην Ελλάδα της κρίσης

Ο Παναγιώτης Κονδύλης στο γραπτό «Οφειλόμενες Απαντήσεις» (βλ. μεταθανάτια έκδοση δοκιμίων Μελαγχολία και Πολεμική, 2003) εξήγησε ότι η βασική θεωρητική του θέση, η «αξιολογικά ουδέτερη (ή ελεύθερη, όπως τη χαρακτηρίζει) περιγραφική θεωρία της απόφασης», μόνον εν μέρει συμφωνούσε με την ακραιφνή αποφασιοκρατία του Καρλ Σμιτ. Ενώ ο Σμιτ πίστευε ότι το κάθε τι το πολιτικό στηρίζεται αποκλειστικά στη «σχέση εχθρού και φίλου», ο Κονδύλης ισχυριζόταν ότι η σχέση αυτή είναι απλά και μόνον ένα γενικό ανθρωπολογικό και κοινωνικό χαρακτηριστικό, που συναντάται σε όλη την πρακτική και διανοητική δραστηριότητα του ανθρώπου και στον όλο κοινωνικό βίο, άρα δεν αποτελεί διακριτικό γνώρισμα του Πολιτικού. 

Ο Κονδύλης ομολογούσε στη συνέχεια ότι πιο ευρεία επιρροή δέχτηκε από την «ήπια» αποφασιοκρατία του Μαξ Βέμπερ, ιδίως από τη θέση του Βέμπερ ότι οι κοινωνικές επιστήμες, για να είναι πράγματι επιστήμες, πρέπει, για όσα αυτός θεωρούσε πέραν της γνωστικής δραστηριότητας, να τηρούν αξιολογική ουδετερότητα: δηλαδή να θεωρούν όλες τις αξίες και τις απόψεις περί αγαθού ή μη αγαθού ως ισότιμες («πολυθεϊσμός των αξιών») και οι ίδιες να μη κάνουν αξιολογικές κρίσεις σε θέματα ηθικής ή πολιτικής φύσης.

Ραφαήλ: Ακαδημία, Πλάτων, Αριστοτέλης

2015, αποτυχία και πικρή αυτογνωσία

του Νικόλα Σεβαστάκη
 

© Το Βήμα - Σεβαστάκης Ν. : Αποτυχία και πικρή αυτογνωσία, 25/12/2015

Σχεδόν ένας χρόνος πέρασε από τον Ιανουάριο της μεγάλης ανατροπής, από τότε δηλαδή που η ελληνική ριζοσπαστική Αριστερά νίκησε τις δυνάμεις του «παλαιού καθεστώτος». Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ήδη γίνει ο κεντρικός ανάδοχος των δυσαρεσκειών της εποχής και ο πολιτικός εκφραστής μιας αποσυναρμολογημένης κοινωνίας σε αναζήτηση διεξόδου. Συνδυάζοντας την ταξική γλώσσα με μια μαχητική πατριωτική ρητορική, καλύπτοντας ή υιοθετώντας τις επί μέρους κοινωνικοεπαγγελματικές προσδοκίες και εξαγγέλλοντας το τέλος της λιτότητας, βρέθηκε στην εξουσία. 

Γυρίζοντας τον Κέυνς ανάποδα: Η κραιπάλη στην άνοδο και η λιτότητα στην πτώση - Το πολιτικό «κεφάλαιο» Καραμανλή του Νεότερου

Παραβλέποντας ορισμένες από τις προβληματικές απόψεις των λεγόμενων νεο-Κεϋνσιανών ή μετα-Κεϋνσιανών οικονομολόγων, οι οποίοι, παράλληλα με τους μαρξιστές συναδέλφους τους, αντιπολιτεύονται σήμερα τα νεοφιλελεύθερα ή νεοκλασικά δόγματα, αξίζει κανείς να θυμηθεί τις πηγές μιας μακροοικονομικής θεωρίας που φιλοδοξούσε να είναι (άλλο άν τελικά το πέτυχε) και ορθολογική και αξιόπιστη, δηλαδή συνεκτική και επαληθεύσιμη από τα γεγονότα ή τα εμπειρικά δεδομένα που συσσωρεύει η ιστορία. Και ιδίως, αξίζει μια αναδρομή στον πραγματικό Κέυνς και στους οικονομολόγους που άνοιξαν διάλογο μέ τις ιδέες του, από τον Μίχαλ Καλέτσκι (Michał Kalecki) και τον Πιέρο Σράφφα (Piero Sraffa) μέχρι την Τζόαν Ρόμπινσον (Joan Robinson) και τον Χάιμαν Μίνσκυ (Hyman Minsky). 
Άν εξαιρέσει κανείς τις πρωτόλειες προσπάθειες του Λούντβιχ φον Μίζες (Ludwig Von Mises) στο παρελθόν και τη συστημική ανάλυση του καπιταλισμού στη μακρά διάρκεια από τον Κάρολο Μαρξ, η μακροοικονομική θεωρία της βραχείας και μέσης διάρκειας έχει δύο βασικές πηγές: αφενός τις αφηρημένες θεωρητικές υποθέσεις για τους λεγόμενους επιχειρηματικούς κύκλους («business cycles») του Τζόζεφ Σουμπέτερ, ο οποίος εκλάμβανε τις κρίσεις και ως «δημιουργικές καταστροφές» καταλήγοντας στα μοντέλα «τεσσαρακονταετών» ανοδικών και καθοδικών μακροχρόνιων κυμάνσεων Σουμπέτερ-Κοντράτιεφ, κυρίως όμως τον Κέυνς (John Maynard Keynes), ο οποίος της έδωσε μορφή με το μοντέλο συναθροιστικής ζήτησης και προσφοράς και με πολύ συγκεκριμένα υποδείγματα για άσκηση μακροοικονομικής πολιτικής.

Άνταμ Σμιθ, Κάρολος Μαρξ, Τζόζεφ Σουμπέτερ, Τζ. Μ. Κέυνς