Λάσλο Κράσναχορκάϊ: «Δεν τρελάθηκα, αλλά βλέπω τόσο καθαρά λες και είμαι τρελός»

Δύο κείμενα για το βιβλίο του Ούγγρου συγγραφέα László Krasznahorkai «Πόλεμος και Πόλεμος» (μετάφραση στα ελληνικά Ιωάννα Αβραμίδου, εκδόσεις «Πόλις», 2015)

    

Πληκτρολογώντας χειρόγραφα από τον πύργο της Βαβέλ

 

της Πόλυς Χατζημανωλάκη 
  
Από την © «Αυγή»: «Πληκτρολογώντας χειρόγραφα από τον πύργο της Βαβέλ» 26.4.2015

Αναδημοσίευση: cantus firmus

Όποιος διάβασε το «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας» του Σελίν, την μνημειώδη περιπλάνηση του Μπαρνταμού στην φρίκη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, της αποικιοκρατίας και της μοντέρνας εποχής, θυμάται την είσοδό του στη Νέα Υόρκη. Μια πόλη ορθή που ξεπροβάλλει από την καταχνιά όπως την πλησιάζει το πλοίο, με μια καθετότητα που τρομάζει. Αποκαλύπτεται εν τέλει ο λαβυρινθικός της χαρακτήρας, τα υπόγεια εντόσθια προορισμένα για μυστικές συντροφικότητες των εντέρων, η ροή του ανώνυμου πλήθους στους δρόμους που παρασύρει και τον αφηγητή, η περιπέτειά του στον κόσμο της βιομηχανίας και της δουλειάς αλυσίδας ως τις παρυφές των καταφρονεμένων, που δεν ενσωματώνονται ποτέ στη Γη της Επαγγελίας, δεν μαθαίνουν την γλώσσα και το μόνο που ξέρουν είναι να καθαρίζουν γραφεία και να αναγνωρίζουν τις επιγραφές Lavatory και Exit.

Την ίδια καθετότητα της Νέας Υόρκης, ως αποκάλυψη, με τους ουρανοξύστες ως πύργους της Βαβέλ αντικρίζει όταν φεύγει από εκεί ο Κόριμ, ο ήρωας του βιβλίου του László Krasznahorkai «Πόλεμος και Πόλεμος». Η λαβυρινθική Βαβέλ της γλωσσικής σύγχυσης εντυπωσιάζει επίσης με την αγωνιώδη αναφορά στην πινακίδα εξόδου - exit - από το λαβύρινθο, το οδόσημο του ξένου, όχι κατά σύμπτωσιν. Η λαβυρινθική εμπειρία όμως διαφέρει. Ο Κόριμ βρίσκεται σε μια συνεχή διαπραγμάτευση με το νόημα ενώ ο Μπαρνταμπού περιπλανάται έχοντας απωλέσει κάθε προοπτική.

Ο «χρήσιμος κακός» Σόιμπλε και οι «αγορές»

Μια συζήτηση με τον Μιχάλη Μιχελή για τη διαχείριση της κρίσης από τον «καθοδηγούμενο ηγεμόνα» Γερμανία («der getriebene Hegemon» - Hans-Jürgen Urban της IG Metal) και για την διακομματική ανεπάρκεια του ελληνικού πολιτικού προσωπικού.

    

1. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε: «Κακός», βολικός και χρήσιμος

   

Για την αποτυχημένη διαχείριση της κρίσης στη ζώνη του ευρώ από το κυβερνών πολιτικό προσωπικό στις Βρυξέλλες και ιδίως στο Βερολίνο, τα πιο φαρμακερά βέλη είναι τα «εξ ιδίων»: Το πόσο άσχημα χειρίστηκε μετά το 2008 την ευρωπαϊκή κρίση η κυβέρνηση Μέρκελ και ο Υπουργός της των Οικονομικών, το περιέγραψαν και το περιγράφουν αναλυτικά και διαρκώς πάμπολλοι αρθρογράφοι στην «Zeit», στον «Spiegel», στην «Süddeutsche Zeitung», στην «Tageszeitung», σποραδικά ακόμη και σε ακραιφνώς φιλο-CDU Μέσα Ενημέρωσης της Γερμανίας όπως στην «Frankfurter Allgemeine Zeitung» και στην «Welt».
Έτσι, άν και στην αρχή είχε νόημα για την «εμπέδωση», τώρα πια δεν ωφελεί ιδιαίτερα να επαναλαμβάνονται τα ίδια και τα ίδια στο ελληνικό κοινό: παραβιάζονται ανοικτές θύρες. Είναι όμως βολικό: αφού διαπιστώθηκε μια ορισμένη «καλή χημεία» της Άνγκελα και του Αλέξη*, τώρα πια προσωποποιείται όλο το κακό στον κ. Σόιμπλε, ο οποίος, εκτός από το γεγονός ότι είναι νομικός, άρα με πολύ περιορισμένες οικονομικές γνώσεις, έχει τη φωλιά του λερωμένη ως επάνω ψηλά, δεδομένου ότι ως αρμόδιος είχε τη διαχείριση από το 2008 έως σήμερα.
Το να περιμένεις από τον κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να σου πεί άν πέτυχε ή απέτυχε η διαχείριση της κρίσης μετά το 2008, είναι σαν να περιμένεις από τους κ. Κατρούγκαλο, Βενιζέλο ή Χρυσόγονο (ή έστω από τους κ. Αλογοσκούφη, Γιάννο Παπαντωνίου ή Παπαθανασίου) να σου πεί άν και πώς απέτυχε η μακροοικονομική διαχείριση στην Ελλάδα την περίοδο 1990-2008. 

***

Το τρομακτικό ταξίδι του χαμού: Πρόσφυγες στην Ευρώπη

Τρένο σκότωσε χθές τη νύχτα 14 Αφγανούς και Σομαλούς πρόσφυγες και μετανάστες, την ώρα που περνούσαν χαράδρα - σιδηροδρομική διέλευση κοντά στο Βέλες (FYROM).

Φίλος που μένει στο Βέλες με πληροφορεί ότι από το φαράγγι αυτό περνούν χιλιάδες κάθε βδομάδα. Πάντοτε τη νύχτα, διά τον φόβον των αστυνομικών περιπόλων (πάντα με τα μεγάλα, άγρια σκυλιά).
Η πορεία είναι πάντα η ίδια: Από Νότον προς Βορράν. Μπαίνουν στη FYROM χωρισμένοι σε μπουλούκια των 20-30 ατόμων, είτε από την Ελλάδα, περνώντας από τις χαράδρες της περιοχής του Σκρά και της Γευγελής, ή έρχονται από τα ανατολικά, από τις κοιλάδες στα σύνορα με τη Βουλγαρία, ανάμεσα στο Πετρίτσι, την Κρέσνα και τη Στρώμνιτσα. Ακολουθούν τις σιδηροδρομικές γραμμές για να μη χαθούν. Όσοι ξεφεύγουν από τις περιπόλους και γλυτώνουν από τα διερχόμενα τρένα που διασχίζουν τα φαράγγια του Αξιού, συνεχίζουν, πάντα νύχτα, προς τα βόρεια, στα σύνορα FYROM και Κοσσυφοπεδίου: είναι μια περιοχή γεμάτη ναρκοπέδια. Εκεί κάθε μέρα πολλοί κομματιάζονται από εκρήξεις. Στα νεκροταφεία των συνοριακών χωριών βρίσκεις μνήματα χωρίς όνομα, μόνον ημερομηνία και έναν αριθμό. Μετά τα μπουλούκια των πεζών συνεχίζουν στη Σερβία: ίδια γεύση. Και μετά Ουγγαρία, Αυστρία... Σκουρόχρωμα ρυάκια συνεχούς ροής ανθρώπων, που όσο συνεχίζουν βόρεια, τόσο ενώνονται και γίνονται ποτάμια. Κανένα σύνορο δεν «μετρά» γι αυτά τα σκοτεινά πλήθη, ούτε μεταξύ κρατών, ούτε μεταξύ ζωής και θανάτου - «κόσμε, του Άδη σύνορο να θυμάμαι ξέχασα».

Διαρκώς και παντού μαύρη νύχτα, μαύρο σκοτάδι, μαύρες χαράδρες και μαύρο χιόνι, πάντα μαύρο ή σκούρο το δέρμα, πάντα μαυρισμένες ψυχές από πολέμους και τρελές βόμβες, κυνηγημένες από εχθρούς τρομοκράτες και από «φίλους» που χαρίζουν «παράπλευρες απώλειες», ψυχές μαυρισμένες από φτώχεια, πείνα και εγκληματικές συμμορίες ομοεθνών.
Σ΄αυτή τη πορεία της φυγής από την οικεία κόλαση, με προορισμό τόπους ανοίκειους που σε σύγκριση με τους οικείους μοιάζουν παράδεισοι, πάντα κάποιοι πέφτουν πάνω σε μαύρα άγρια σκυλιά ή σε μαυρισμένα από τη δεκαετία του '90 ναρκοπέδια, ή πάνω σ' ένα μαύρο, γρήγορο τρένο. Άλλοι, ακόμη πιο πολλοί και πιο φανεροί (γιατί δεν τους κρύβει κανένα φαράγγι και τα σώματά τους ξεβράζονται σε ακτές), χάνονται με μαύρα σαπιοκάϊκα στα σκοτεινά νερά της Μεσογείου. Μέχρι που ακολουθεί αυτά τα φαντάσματα η κόλαση, υπάρχει ή θα υπάρξει ποτέ πουθενά γι' αυτά παράδεισος; Ποιά η διαφορά ανάμεσα στη φρίκη και στη φρίκη;

Ολόκληρη η αγριότητα της τρομακτικής εποχής μας που την αποκαλούμε εκπολιτισμένη και διαφωτισμένη (ακόμη «ακτινοβολεί μαύρο φώς», κατά τη φράση των Αντόρνο και Χόρκχάιμερ), πάνω και πέρα από όρια χωρών και ηπείρων, συγκεντρωμένη σε μια και μοναδική είδηση.

Γ. Ρ. 
 

Moving Train Kills 14 Migrants - Balkan Insight 24.4.2015

Νεκροί 14 μετανάστες που χτυπήθηκαν από τρένο στην πΓΔΜ

«Επικοινωνιακή διαχείριση» - το αρχικό ξεκίνημα και 3 μήνες μετά: Στο ίδιο έργο θεατές;

Πέντε ημέρες μετά τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015, με φρέσκια τη νέα κυβέρνηση δικομματικής συνεργασίας ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, το σημείωμα «Επικοινωνιακή διαχείριση»: Στο ίδιο έργο θεατές; επιχειρούσε να αξιολογήσει συνοπτικά, εν θερμώ και «εν κινήσει», το νέο που φαινόταν να έρχεται στην ελληνική διακυβέρνηση. Παρά τις φωτεινές προϋποθέσεις που πρόσφερε η ευρεία λαϊκή υποστήριξη, η (προσωρινή και σχηματική) αξιολόγηση της διαφαινόμενης πολιτικής ήταν ήδη μουντή: Πολλή «επικοινωνιακή διαχείριση» προς τα «μέσα» με ελάχιστη ουσία ριζοσπαστισμού και ορθολογισμού, κακή εκτίμηση της πολιτικής δυναμικής των εταίρων «έξω» και μια παράδοξη συνέχεια με τις κοινωνικές προτεραιότητες και με την αντιμεταρρυθμιστική ουσία του προκατόχου σχήματος ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, παρά τη ριζικά διαφορετική ρητορική. Τρείς μήνες μετά, αναδημοσιεύουμε αυτούσιο εκείνο το εν θερμώ σημείωμα για την εξ αρχής «δημιουργική ασάφεια» και την ελάχιστη προγραμματική συνοχή στο κυβερνητικό σχήμα. Ζητούμενος και πολύτιμος είναι ο έλεγχος που ασκεί η ίδια η πραγματικότητα στις πολιτικές και στην αξιολόγησή τους.

    

«Επικοινωνιακή διαχείριση»: Στο ίδιο έργο θεατές;  (30.1.2015)
  

Στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015, ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάστηκε με την συγκριτικά σωστότερη γενική κατεύθυνση πολιτικής για την κρίση, που συνοψίζεται στο δίπτυχο «η κρίση δεν είναι μόνον ελληνική, είναι της ευρωζώνης» και «η σημερινή πολιτική της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κρίσης ήταν από την αρχή λανθασμένη και σήμερα έχει αποδειχθεί καταφανώς αποτυχημένη». Ωστόσο η συγκεκριμένη πολιτική γραμμή για τις προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης και για το δέον γενέσθαι, ήταν απο καιρό εσφαλμένη και σε λάθος κατεύθυνση.

Το «παράθυρο του χρόνου» για να διορθωθεί μια κυβερνητική γραμμή χωρίς προοπτικές επιτυχίας υπάρχει ακόμη, όμως σιγά-σιγά θα αρχίσει να κλείνει. 

Αρχίζει να φαίνεται ότι το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι άν θα υποχωρήσουν πρώτες οι Βρυξέλλες ή Αθήνα στη διαπραγμάτευση που μέλλει να γίνει, αλλά μήπως η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ αρχίσει να εξαντλεί από την αρχή τα πυρομαχικά της σε χειρισμούς «επικοινωνιακής διαχείρισης», όπως ακριβώς, με ίδιο «στύλ και με άλλες πολιτικές», έκανε η συγκυβέρνηση ΝΔ – ΠΑΣΟΚ και παλαιότερα η μονοκομματική ΠΑΣΟΚική κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου, με τα γνωστά αποτελέσματα. 

Το ελληνικό εκμεταλλευτικό θαύμα, η Αριστερά, ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ και ο Πέτερ Μπόφινγκερ

του Χρήστου Λάσκου

© alterthess.gr - αναδημοσίευση Red NoteBook

Σημείωνα πριν από τρεις βδομάδες, από την στήλη, πως ο καταλληλότερος χαρακτηρισμός για την περίοδο των μνημονίων θα ήταν: η εποχή της μεγάλης εκμετάλλευσης [1].

Ερέθισμα για εκείνη την τοποθέτηση ήταν η δημοσίευση στοιχείων σχετικά με την αύξηση και την κατανομή της φορολογικής επιβάρυνσης στην Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης. Θυμίζω σχετικά: Τα αποτελέσματα είναι πραγματικά πέρα από κάθε φαντασία. Έτσι, η επιβάρυνση, σε ό,τι αφορά τον φόρο εισοδήματος, των 5 χαμηλότερων εισοδηματικών κατηγοριών στην εν λόγω τετραετία αυξήθηκε κατά 126%, ενώ για τα 5 υψηλότερα είχαμε μείωση 9%!

Αν βάλουμε στον υπολογισμό και τη φορολογία των ακινήτων, εμφανίζεται επιβάρυνση και των υψηλότερων κατηγοριών – κατά 9%. Μόνο που τότε η αύξηση της επιβάρυνσης των χαμηλότερων αγγίζει το 334%!

Έκτοτε προστέθηκαν νέα ενδιαφέροντα στοιχεία.

Σύμφωνα, λοιπόν, με την έρευνα του Max Roser, οικονομολόγου της Οξφόρδης, η αποτύπωση ολόκληρης της μεταπολιτευτικής περιόδου δείχνει πως το διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών οικογενειών μεταξύ 1974 και 2008 αυξήθηκε για το δεκατημόριο των πλουσιότερων κατά 160%, ενώ γι’ αυτό των φτωχότερων μόλις κατά 50%, με το μεσαίο να έχει βελτίωση κατά 90%.

Η κρίση έφερε μια καθολική πτώση, που συρρίκνωσε μεταξύ 2008 και 2011 το εισόδημα στα επίπεδα του 1985!

Ελλάδα: Φορολόγηση υψηλών και χαμηλών εισοδημάτων 

(πηγή: Γιαννίτσης - Ζωγραφάκης - Ινστιτούτο Μακροοικονομίας Hans Böckler)

Στην Ελλάδα δεν έχουν Σχέδιο Β ούτε και Σχέδιο Α

του Βόλφγκανγκ Μύνχάου

  

© Der Spiegel - Wolfgang Münchau:

IWF-Tagung Washington: Die Griechen haben keinen Plan B - und keinen Plan A  (20.4.2015)

   

Το πρόβλημα του Γιάνη Βαρουφάκη δεν είναι το μεσαίο δάχτυλο αλλά ο υψωμένος δείκτης. Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά στο βάραθρο και ο υπουργός Οικονομικών της διδάσκει θεωρητικά μαθήματα στους συναδέλφους και συνομιλητές του.

  

Προφανώς η εαρινή σύνοδος της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ σκιάστηκε από το πρόβλημα της Ελλάδας. Αυτό ισχύει μόνο με την έννοια ότι όλοι μιλούσαν για την Ελλάδα. Δεν έγιναν όμως συνομιλίες για συγκεκριμένα πράγματα. Είμαστε εκεί που ήμασταν πριν. Με μια διαφορά: Οι δανειστές δηλώνουν ανοιχτά ότι δεν φοβούνται πια μια ελληνική έξοδο.

Μάθαμε απο την Ουάσιγκτων ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει Σχέδιο Β. Δεν ετοιμάζει σχέδια για παράλληλο νόμισμα. Ούτε προετοιμάζεται για έξοδο απο τη ζώνη του ευρώ. Προφανώς δεν έχει ούτε Σχέδιο Α. Εδώ και βδομάδες οι πιστωτές περιμένουν συγκεκριμένες ελληνικές προτάσεις για μεταρρυθμίσεις. 

Υπουργοί σε οίστρο, προοδευτικές αλλαγές και η «θολωμένη Αριστερά»

του Κώστα Καλλίτση
  

Καθημερινή: Κ. Καλλίτσης, Υπουργοί σε οίστρο και προοδευτικές αλλαγές 19.4.2015 
Αναδημοσίευση: "Πολιτική Επιθεώρηση"

   

Στο θολωμένο μου μυαλό
ο κόσμος είναι μια σταλιά,
κάτι σκιές απ’ τα παλιά
και κάποιο πάθος μου τρελό

(μουσική-στίχοι Άκης Πάνου, ερμηνεία Στέλιος Καζαντζίδης)

   
Ακούω κάποιους υπουργούς σε ρητορικό οίστρο, απειλητικά να εκτινάσσουν (εν είδει σπάθας...) προς τους συνομιλητές τους το «αμείλικτο» ερώτημα: Υπάρχει, μήπως, κάποιος που τολμά να εισηγηθεί στην κυβέρνηση να υποχωρήσει σε ζητήματα όπως οι μειώσεις μισθών και συντάξεων, οι αλλαγές στο ασφαλιστικό, οι αυξήσεις του ΦΠΑ, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των εταίρων μας; Ε, υπάρχει;... 

Καταρχήν, ουδείς θέτει θέμα μείωσης μισθών στη διαπραγμάτευση – εξ ου ο πρωθυπουργός, κ. Αλ. Τσίπρας, μιλώντας προχθές στο Reuters, δεν περιέλαβε τέτοιο θέμα στα τέσσερα σημεία διαφωνίας με τους εταίρους. Δεύτερον, όμως, υπάρχουν θέματα με τα οποία οφείλαμε να ασχοληθούμε ακόμα κι αν οι εταίροι επέμεναν στην αντίθετη κατεύθυνση, ακόμη κι αν επέμεναν να μην ασχοληθούμε. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται το ασφαλιστικό και οι συντελεστές του ΦΠΑ. Πρόκειται για αλλαγές που θα έπρεπε να είχαμε μελετήσει και εφαρμόσει εκουσίως, χωρίς οποιαδήποτε ξένη παρότρυνση.

Σιμόν Βέιλ: Μια σύντομη ζωή που πρόλαβε να δεί πέρα από την εποχή της

του Γιώργου Μερτίκα
  

© "Αναγνώσεις της Αυγής", Γιώργου Μερτίκα:  Μια διανοούμενη  (21. 12. 2014)

SIMONE WEIL, Ανάγκη για ρίζες. Μια διακήρυξη καθηκόντων απέναντι στον άνθρωπο και στην κοινωνία, πρόλογος: T. S. Eliot, μτφρ.: Μαρία Μαλαφέκα, εκδόσεις Κέδρος, σελ. 304

Σημείωση: Δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση με την γνωστή Γαλλίδα πολιτικό (διετέλεσε και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) και μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Simone Veil (το γένος Jacob), η οποία ήταν επίσης εβραϊκής καταγωγής και επιβίωσε της αιχμαλωσίας στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς (ήταν τότε 16 ετών). Η  Simone Veil-Jacob πέθανε στις 30 Ιουνίου 2017.
 

Η ψυχοσύνθεση των ανθρώπων μιας εποχής φανερώνεται τόσο στα πρόσωπα τα οποία ξεχωρίζουν μα και στην αποτίμησή τους, σύμφωνα με την κλίμακα των αξιών της. Έτσι, η Σούζαν Σόνταγκ ξεκινούσε το 1963 μια γλαφυρή παρουσίαση του έργου και της προσωπικότητας της Σιμόν Βέιλ γράφοντας: «Οι ήρωες του φιλελεύθερου αστικού πνευματικού πολιτισμού μας είναι αντι-φιλελεύθεροι και αντι-αστοί». 
Γεγονός είναι ότι ο σύντομος βίος της Βέιλ (1909-1943) έγινε θέμα σειράς βιογραφιών, που ξεπερνούν τις τριάντα, μα και πληθώρας δημοσιευμάτων. Ένα σύντομο πέρασμα μέσα απ’ αυτά τα δημοσιεύματα δείχνει και τις μετατοπίσεις  στη δεσπόζουσα νοοτροπία, φθάνοντας ίσαμε τη ριζική αντιστροφή της αξιολογικής κλίμακας. «Είναι το μόνο σπουδαίο πνεύμα της εποχής μας» έγραφε ο Αλμπέρ Καμύ, για να έλθουμε στα πιο πρόσφατα δημοσιεύματα και βιογραφίες όπου η Βέιλ εμφανίζεται σαν καρικατούρα ανορεξικής διανοούμενης. 

«Τολστόι ή Ντοστογιέφσκι - όχι όμως και οι δυό μαζί». Ο Τζώρτζ Στάινερ και οι δύο μεγάλοι Ρώσοι συγγραφείς

του Φρεντ Σάντερς

 

© The Scriptorium Daily, 4.4.2008: Fred Sanders, Tolstoy or Dostoevsky, But Not Both

   

O George Steiner δημοσίευσε το 1959 ένα βιβλίο με τίτλο Τολστόι ή Ντοστογιέφσκι: Ένα δοκίμιο Παλαιάς Κριτικής [→ η ελληνική έκδοση]. Είναι το πρώτο βιβλίο που δημοσίευσε, όμως όπως όλα τα βιβλία του Στάινερ ασχολείται με πολλά πράγματα και φωτίζει ένα ευρύ πεδίο. Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα βιβλία του Στάινερ, διάβασα μόνο τα τμήματα που μπορούσα να καταλάβω, παρακάμπτοντας κάποιες ενότητες, όπου έλεγε ενδιαφέροντα πράγματα αλλά για βιβλία που ποτέ δεν είχα διαβάσει ούτε γνώριζα την ύπαρξή τους. Είναι δύσκολο βιβλίο, όμως αξίζει τον κόπο. Ο Στάινερ ποτέ δεν ασχολήθηκε με την κριτική απλά και μόνο για να τυπώνονται βιβλία του ή για να προωθήσει την καριέρα. «Η λογοτεχνική κριτική», λέει στην πρώτη σελίδα του βιβλίου, «πρέπει να γεννιέται μέσα από μια υποχρέωση που τη δημιουργεί η αγάπη». Γράφει για βιβλία που έχουν αιχμαλωτίσει τη φαντασία του και τον έχουν αλλάξει. «Για να δανειστώ μια εικόνα από έναν άλλο τομέα της τέχνης: αυτός που έχει καταλάβει πραγματικά έναν πίνακα ζωγραφικής του Σεζάν, μετά από αυτή την εμπειρία θα βλέπει πάντα ένα μήλο ή μια καρέκλα με τρόπο που δεν τα έχει ξαναδεί. Τα μεγάλα έργα τέχνης περνούν από μέσα μας σαν άνεμοι της καταιγίδας, ανοίγουν τις πόρτες της αντίληψης, ασκούν με τις δικές τους δυνάμεις πίεση πάνω στην αρχιτεκτονική των πεποιθήσεών μας και την αλλάζουν. Προσπαθούμε μετά να καταγράψουμε τις επιπτώσεις τους, να σταθεροποιήσουμε το κλονισμένο οικοδόμημά μας στην νέα τάξη του».

Τολστογιέφσκυ

Κας Μούντε - Ερνέστο Λακλάου: Λαϊκισμός, το φάντασμα της Βαϊμάρης, η Λατινική Αμερική και το μέλλον της Ευρώπης

Η οικονομική κρίση στη ζώνη του ευρώ και στην «ιδιαίτερη περίπτωσή» της Ελλάδα, οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της κρίσης από τις κυρίαρχες και τις άλλες πολιτικές δυνάμεις, οι συνέπειές τους στην κοινωνία και στην πολιτική, φέρνουν στο προσκήνιο τη συζήτηση για το φαινόμενο του λαϊκισμού στην Ευρώπη, σε δεξιά αλλά και σε αριστερά κόμματα. Ο Ολλανδός Κας Μούντε και ο γνωστός ήδη από τη δεκαετία του 1980 Αργεντινός Ερνέστο Λακλάου, που χάθηκε ακριβώς πριν ένα χρόνο (Απρίλιος 2014), είναι από τους πολιτικούς επιστήμονες που μελέτησαν συστηματικά το λαϊκισμό, καταλήγοντας σε διαφορετικά συμπεράσματα.

Περισσότερα για τον Ερνέστο Λακλάου στον ιστότοπο Μετά την Κρίση: Ινίγκο Ερεχόν (Íñigo Errejón): Ernesto Laclau, θεωρητικός της ηγεμονίας

   

Κας Μούντε: Η «Ελληνική Βαϊμάρη» και το μέλλον της Ευρώπης

 

του Κας Μούντε

  
© The Huffington Post: Cas Mudde - Η «Ελληνική Βαϊμάρη» και το μέλλον της Ευρώπης (13/03/2015)
  

Μετά τις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου του 2012, η Ελλάδα ήταν η ευρωπαϊκή χώρα που συγκέντρωσε τις περισσότερες δυσοίωνες προβλέψεις αναφορικά με το μέλλον της. Παρόλο που και σε άλλες χώρες της Ευρώπης τα ακροδεξιά κόμματα σημείωσαν αντίστοιχα υψηλές εκλογικές επιδόσεις, το 6,9% της Χρυσής Αυγής προκάλεσε έκπληξη και ανησυχία. Ορδές δημοσιογράφων και σχολιαστών κατέφθασαν στην Αθήνα, επιχειρώντας να εξηγήσουν το φαινόμενο. Οι περισσότεροι από αυτούς περιορίστηκαν σε ρητορικά ερωτήματα («επέστρεψε ο φασισμός στην Ευρώπη;»), ενώ αυτοαποκαλούμενοι «ειδικοί» από κάθε γωνιά του πλανήτη ανέτρεξαν στο αναπόφευκτο τραύμα της Γερμανική Βαϊμάρης, ώστε να «αποκωδικοποιήσουν» την τότε ελληνική πραγματικότητα. Ορισμένοι έσπευσαν να ισχυριστούν ότι η «Βαϊμάρη του Αιγαίου» είναι το μέλλον ολόκληρης της Ευρώπης!

Χαρτονόμισμα Δημοκρατίας της Βαϊμάρης

Ερνέστο Λακλάου, θεωρητικός της ηγεμονίας

του Ινίγκο Ερρεχόν

   

Verso Books - Íñigo Errejón: Ernesto Laclau, theorist of hegemony (30.4.2014)

   

Με το θάνατο του Ernesto Laclau πριν ένα χρόνο, η διεθνής Αριστερά έχασε έναν οξυδερκή πολιτικό στοχαστή με ιδιόμορφη σκέψη. Έχοντας ως βάση την ανάλυση του Αντόνιο Γκράμσι για την ηθικο-πολιτική ηγεμονία, παρήγαγε πρωτότυπο έργο, ίσως «αιρετικό», στο οποίο αξιοποίησε με διεπιστημονικό τρόπο σκέψεις μετα-δομιστών ή «μεταμοντέρνων» στοχαστών, από τον Μισέλ Φουκώ και τον Ζακ Λακάν μέχρι τους Ζακ Ντερριντά και Ρολάν Μπάρτ.

Το γραπτό αυτό του πολιτικού επιστήμονα Íñigo Errejón, αρμόδιου για θέματα στρατηγικής και επικοινωνίας του ισπανικού Podemos, ήταν μεταθανάτιος φόρος τιμής στον Αργεντινό καθηγητή του πανεπιστημίου του Essex. Το άρθρο αξιοποιεί, μεταξύ άλλων, τον ενδημικό «Μπολιβαριανισμό» της πολιτικής σκέψης στην Ιβηρική χερσόνησο. Αποικιοκρατικές δυνάμεις κάποτε, είναι επίσης οι δυό ιστορικές-πνευματικές «μητέρες» των χωριστών αλλά ομόγλωσσων εθνών της ισπανόφωνης Λατινικής Αμερικής και της άλλοτε πορτογαλικής Βραζιλίας. Παρατηρούμε τώρα και την αντίστροφη επίδραση των παλαιών αποικιών επί της μητρόπολης. Ο Ερρεχόν σημειώνει ότι o δια βίου στοχασμός του Λακλάου για την ηγεμονία, για τις στρατηγικές της Αριστεράς και για το κομβικό ζήτημα του λαϊκισμού είναι σήμερα εξαιρετικά επίκαιρος. 

Γ. Ρ.

  

Αν και μερικά από τα βιβλία του βρίσκονται στα ράφια του σπιτιού όπου έζησα τα παιδικά μου χρόνια, διάβασα για πρώτη φορά Ερνέστο Λακλάου στο τελευταίο έτος των πτυχιακών σπουδών μου, σε συνδυασμό με το έργο της Σαντάλ Μουφ (Chantal Mouffe), συντρόφου του στην προσωπική και επιστημονική ζωή, για ένα σεμινάριο της χρονιάς 2005-6 από τον καθηγητή Javier Franzé. Θυμάμαι πόσο πυκνό και πολύπλοκο είναι το βιβλίο του Ηγεμονία και Σοσιαλιστική Στρατηγική (Hegemony and Socialist Strategy): ένα κομμάτι του μου έκανε τόση εντύπωση, ώστε επέστρεψα αργότερα σ' αυτό με το μολύβι στο χέρι. Αλλά ασφαλώς έδιωξε μερικές από τις βεβαιότητες μου και μου άνοιξε ένα νέο πεδίο διανοητικής περιέργειας, στο οποίο έμελλε να αφοσιωθώ στη συνέχεια. 

Λίγο καιρό αργότερα, περνώντας από το Μπουένος Άιρες μετά από ένα χρόνο ζωής και έρευνας στη Βολιβία, αγόρασα το βιβλίο On Populist Reason, καθώς είχα ήδη εμμονή με την κατανόηση του εθνικο-λαϊκού στοιχείου στη Λατινική Αμερική και πάθος για να επεξεργαστώ επιστημονικά τις αντιφάσεις του. Ήταν το 2009. Τον Μάιο του 2011, τρεις μέρες μετά τις μεγάλες διαδηλώσεις της 15ης Μαΐου στην Ισπανία, υπερασπίστηκα τη διδακτορική διατριβή μου στο Universidad Complutense της Μαδρίτης και ο τίτλος της ήταν «Η πάλη του MAS για ηγεμονία στη Βολιβία (2006-2009): μια ανάλυση λόγου». Το έργο του Ernesto Laclau (να επαναλάβω: και της Chantal Mouffe) και η νεο-γκραμσιανή σχολή της σκέψης τους, έπαιξαν κεντρικό θεωρητικό ρόλο στη διατριβή μου.

Ο Ιησούς ως υπερασπιστής της ουτοπίας και ο Έρνστ Μπλοχ

Για τον Έρνστ Μπλοχ, τον αθεϊσμό και τον χριστιανισμό  
      

του Γιούργκεν Μόλτμαν

  

© Der Spiegel  (30.09.1968) -

 Jürgen Moltmann über Ernst Bloch: Atheismus im Christentum - Und die Bibel ist doch links 

    

Ο Ernst Bloch, από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους του 20ου αιώνα, έγινε γνωστός από τα βιβλία Geist der Utopie (Το Πνεύμα της Ουτοπίας) και Prinzip Hoffnung (Η Αρχή της Ελπίδας). Από τα μεταγενέστερα έργα του είναι το Atheismus im Christentum (Αθεϊσμός στο Χριστιανισμό). Στο γραπτό του για τον Έρνστ Μπλοχ (γραμμένο το 1968, με τον ηλεκτρισμό στην ατμόσφαιρα εκείνου του «Annus mirabilis»), ο θεολόγος  Jürgen Moltmann γράφει για τον αλλοτριωμένο άνθρωπο στον κόσμο της ανισότητας και της εξουσίας, για το μέλλον της ουτοπίας με τον Ιησού ως υπερασπιστή της και για τα ζητήματα που θέτουν οι Γραφές και οι ιδέες του Χριστιανισμού. Το συμπέρασμά του: «Και η Αγία Γραφή είναι της Αριστεράς». 

  

Τα μονοπώλια των ιδεών διαλύονται. Οι διαχωριστικές γραμμές μετακινούνται. Εδώ και καιρό, είναι φανερό πως ο μαρξισμός χάνει τα «δικαιώματα πατρότητας της επανάστασης», αν και οι θεωρίες του θα συνεχίσουν να είναι οι πιο σημαντικές συμβολές. Η μοίρα το έφερε ώστε, μεταξύ άλλων, να αναλάβουν και θεολόγοι το εγκαταλελειμμένο παιδί «επανάσταση», ενώ σε Χριστιανικά πανεπιστημιακά συνέδρια, απόστολος της αντιαυταρχικής μεταρρύθμισης στην εκκλησία αρχίζει να θεωρείται πιο πολύ ο Καρλ Μαρξ παρά ο Λούθηρος ή ο Φραγκίσκος της Ασίζης.
Από την άλλη πλευρά, οι επίσημες Εκκλησίες χάνουν το μονοπώλιο τους στο Χριστιανισμό. Διαβάζουν και άλλοι την Βίβλο και η ανάγνωσή τους είναι διαφορετική από την ανάγνωση των εκκλησιαστικών παραδόσεων. Όταν ρώτησαν τον Μπέρτολτ Μπρεχτ ποιο είναι το αγαπημένο του βιβλίο, η απάντησή του περιείχε ένα κρυμμένο, βαθύτερο νόημα: «Θα γελάσετε, είναι η Αγία Γραφή». Αυτή η ιστορία ξεκίνησε με τα έργα του Έρνστ Μπλοχ Το Πνεύμα της Ουτοπίας (Geist der Utopie) και Ο Τόμας Μύντσερ ως Θεολόγος της Επανάστασης (Thomas Münzer als Theologe der Revolution). Την ξαναβρίσκουμε στο Κλειδί του Παραδείσου (Himmelsschlüssel) του Λέσζεκ Κολακόφσκι (Leszek Kolakowski) και στο βιβλίο του Gardavský Ο Θεός δεν είναι εντελώς νεκρός». 
Το βιβλίο του Ερνστ Μπλοχ Αθεϊσμός στο Χριστιανισμό δεν υστερεί καθόλου από τα παλαιότερά του Το Πνεύμα της Ουτοπίας, Η Αρχή της Ελπίδας και άλλα, σε ευγλωττία, σε δαιμόνια ειρωνεία και σε φαντασία που ξεχειλίζει. Σ' αυτό, ο αθεϊσμός υψώνει το ανάστημά του ξεπηδώντας μέσα από τον Χριστιανισμό. Και από τις ίδιες τις Βιβλικές πηγές, το αντίθετο ρεύμα αναβλύζει αφρίζοντας. Η Βίβλος στρέφεται ενάντια στις παραδεδομένες ερμηνείες της. Η ανάγνωσή της από τον Μπλόχ είναι «από κάτω» και όχι «από πάνω». Εξαφανίζει τις ιστορίες του Θεού με τους αμαρτωλούς ανθρώπους και φέρνει στο προσκήνιο ιστορίες ανθρώπων που μουρμουρίζουν και παραπονούνται, που έρχονται σε διαμάχη και εξεγείρονται εναντίον του ιδιότροπου Θεού τους.

Μονή Δεκούλου, Μάνη - Χριστός και Ζωδιακός Κύκλος
© proskynitis.blogspot.com

Πόσο θα κόστιζε μια Grexit; Ο Αυστριακός καγκελάριος Βέρνερ Φάϊμαν: Ένας αρμονικός στη χορωδία των φάλτσων ηγετών

«...να πάρει επιτέλους και πάλι η πολιτική τα πράγματα στα χέρια της και να μην περιμένει να παίρνει κάθε πρωί στα χέρια της τους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» για να δει τι λένε οι αγορές...

...Δεν έχουμε κανένα λόγο να πανηγυρίζουμε ότι εμείς είμαστε τόσο καλοί, όταν την ίδια στιγμή η Νότια Ευρώπη κατρακυλά σε μια ανθρωπιστική καταστροφή. Η κοινή Ευρώπη υπάρχει όταν ο γείτονας δεν πεινάει...
...δεν θα αφήσουμε να διαμελιστεί η Ευρώπη από τον κόσμο της χρηματαγοράς, ο οποίος, δυστυχώς, σε αντίθεση προς εμάς τους Ευρωπαίους πολιτικούς, είναι άριστα δικτυωμένος διεθνώς».
   

(Werner Faymann, καγκελάριος της Αυστρίας, στην εφημερίδα «Österreich»)  

  

Πόσο θα κόστιζε συνολικά μια Grexit; Ένα τρισεκατομμύριο ευρώ; Υπερβολικό; Δίνονται αριθμοί που απέχουν πολύ μεταξύ τους γιατί βασίζονται σε απλές εικασίες: Κανείς δεν ξέρει. Είναι αδύνατο να ξέρει, γιατί δεν υπάρχει ούτε καν μοντέλο θεωρητικού υπολογισμού.

Grexit ή Ροrtexit, απείρως περισσότερο μια Spexit και Italexit, δεν θα προκαλούσαν μόνον άμεσες απώλειες διακρατικών δανείων και κεφαλαίων στις χρηματαγορές, αλλά και «παράπλευρες ζημίες». Εδώ περιλαμβάνονται φαινόμενα ντόμινο, «καταρράκτες χρεοκοπιών» (cascades of default) καθώς και «παραμένουσες βλάβες» στην πραγματική οικονομία (οι τελευταίες κυρίως στην αποχωρούσα χώρα). Όμως, άν εξαιρέσει κανείς το μείζον, δηλαδή τις κοινωνικές επιπτώσεις, τις κατεστραμμένες ανθρώπινες ζωές που συνεπάγονται τέτοιες οικονομικές και πολιτικές ρήξεις, η πιο σημαντική θα ήταν η απώλεια πολιτικο-οικονομικής εμπιστοσύνης.

Σε περίπτωση exit, έστω και «μικρού» (Grexit ή Ροrtexit), εσκεμμένου ή «κατά λάθος», «από ατύχημα», ο οποιοσδήποτε Αμερικανός, Κινέζος ή άλλης προέλευσης επενδυτής ή διαχειριστής κεφαλαίων, του «ιδιωτικού» ή του «επίσημου» τομέα, με δεδομένο τον τρόπο που σκέφτονται όσοι δρουν στις χρηματαγορές, λογικό είναι να θεωρήσει τους σημερινούς πολιτικά υπεύθυνους της ευρωζώνης ως ανίκανους πολιτικούς και οικονομικούς διαχειριστές. Ως διαχειριστές που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν επιτυχώς ένα πρόβλημα του 2 % της ευρωπαικής οικονομίας. Η πρώτη και κρίσιμη σκέψη ενός επενδυτή θα είναι αυτή. Η επόμενη θα είναι άν πρέπει να αποχαιρετήσει την ΕΕ ως σοβαρό προορισμό  μεγάλων επενδύσεων.

Λαϊκή εντολή και κυβερνητικές αμηχανίες: «Σας τα είπαμε, μας τα είπατε, να σας τα ξαναπούμε»

Η «κυβερνώσα Αριστερά», την οποία περιέγραψε σε ρόλο σχολιαστή ο υπουργός κ. Πανούσης, διστάζει να αφιερωθεί ψυχή τε και σώματι στον εσωτερικό στίβο της επανορθωτικής πολιτικής, των πιο δίκαιων αναδιανεμητικών μέτρων και των πραγματικών μεταρρυθμίσεων για παραγωγική ανασυγκρότηση. Δυσκολεύεται να ορίσει προτεραιότητες για κοινωνική ανάταξη και οικονομική επανεκκίνηση, αλλά και να επιλέξει «με ποιούς θα πάει και ποιούς θα αφήσει»: Με τους εξασφαλισμένους και με τους ευνοημένους δεκαετιών ή με τους επισφαλείς, τους άνεργους και τους υποαπασχολούμενους-υποαμειβόμενους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα; Με το ταλαιπωρημένο παραγωγικό δυναμικό ή με το χρήμα που κυκλοφορεί σε αντιπαραγωγικό φαύλο κύκλο, όπως ο σκύλος ακολουθεί την ουρά του και η ουρά το σκύλο;
Γι' αυτό το λόγο εκφυλίζεται συχνά σε οπερέτα το ελληνικό δράμα που παίζεται στις Βρυξέλλες, ενώ η επικοινωνιακή αντιμετώπιση των «κακών» μοιάζει με θέατρο σκιών: «Ο Μέγας Αλέξανδρος και το καταραμένο γερμανικό φίδι». Γι αυτό το λόγο πασχίζουν τόσο πολύ μερικά κυβερνώντα πρόσωπα να επιδεικνύουν ταχυδακτυλουργικές ικανότητες στα ΜΜΕ των «μαστροπών» (όπως τους είχε αποκαλέσει κάποτε ο εκ της αντιπολίτευσης «φιλικά διακείμενος» Κώστας Καραμανλής ο νεότερος).
Το γιατί αποφεύγει η κυβερνώσα Αριστερά να παίξει στο εσωτερικό «γήπεδο», το εξήγησε μερικώς ο κ. Γ. Μηλιός. Όμως εδώ ζητείται πρόταση και διέξοδος: ο απλός σχολιασμός και μόνον, όταν είσαι κυβέρνηση, σε κάνει γραφική κυβέρνηση. Στο τέλος το «κυβερνώσα Αριστερά» θα το καταντήσουν δίλεκτο ανέκδοτο, όπως ήταν παλιά το «Αλβανός μεγαλοεπενδυτής».

***