του Χάουκε Μπρούνκχορστ
H ελληνική κυβέρνηση από τον Ιανουάριο του 2015 μέχρι το καλοκαίρι του 2015 «έπασχε από ολοκληρωτική έλλειψη πολιτικού επαγγελματισμού και ικανότητας στα οικονομικά ζητήματα [...] και το μόνο που έκανε ήταν να μιλά δημοσίως σε λάθος μέρη για τα λάθος πράγματα», λέει ο Χάουκε Μπρούνκχορστ. Ωστόσο, με την επιμονή της ότι «τα οικονομικά ζητήματα δεν είναι τεχνικά αλλά πολιτικά, άρα πρέπει να αποφασίζονται με δημοκρατικό τρόπο», υπενθύμισε στην Ευρώπη ότι «δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική συνοχή στις σύγχρονες κοινωνίες χωρίς (ταξικούς) αγώνες, αμφισβήτηση, κρίσεις και συγκρούσεις». Άν και «όλα τα άλλα τα έκανε με λάθος τρόπο», αυτό «έδειξε τα όρια της διακυβερνητικής τεχνοκρατίας»· και σε συνδυασμό με την υπόδειξη του Μάριο Ντράγκι, ότι «χρειαζόμαστε πραγματική ευρωπαϊκή κυβέρνηση δημοκρατικά νομιμοποιημένη, άμεσα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο», είναι καλές αφετηρίες για μια ευρωπαϊκή δημοκρατία.
Αν για μας ιδιαίτερα, τους πολίτες της Ελλάδας, αυτό που βαραίνει (με εντελώς υλικό τρόπο) είναι εκείνη η πολιτική ανεπάρκεια και όλος ο προηγούμενος «αντιμνημονιακός» πολιτικαντισμός που την έκανε πολύ πιο βαρειά, αυτό που μετράει για τη δημοκρατία και για την κοινωνία στο ευρωπαϊκό «ευρύτερο όλον» είναι η ελπίδα για μια εκ νέου πολιτικοποίηση της δημόσιας σφαίρας. Έτσι, το ιδιαίτερο της ελληνικής οπτικής γωνίας, πρέπει να τo συμψηφίζουμε και συνδυάζουμε με το σημαντικό για το «ευρύτερο όλον μας»: Οι Έλληνες δημοκρατικοί ευρωπαϊστές (και ποιοί είναι αυτοί;), άν θέλουν να συμβάλουν στη στήριξη και χειραφέτηση του αδύναμου πολίτη και στην κοινωνική συνοχή, πρέπει να δούν επιτέλους το ελληνικό πολιτικό πρόβλημα και από αυτή την συγκεκριμένη ευρωπαϊκή οπτική γωνία, της δημοκρατικής νομιμοποίησης και του πολιτικού αγώνα. Δηλαδή πρέπει να αποφεύγουν και τη Σκύλλα της τεχνοκρατίας και τη Χάρυβδη του λαϊκισμού. Αυτός ο τρόπος σκέψης, δυστυχώς, είναι «είδος εν ανεπαρκεία» στην ελληνική δημόσια σφαίρα και στο όλο πολιτικό προσωπικό της χώρας μας.
Γ. Ρ.
Τα δύο τελευταία, συμπερασματικά κεφάλαια εισήγησης πού παρουσιάστηκε στην 23η Ετήσια Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης για την Κριτική Θεωρία, των Τμημάτων Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Γέηλ, 1-3 Οκτωβρίου 2015
Yale University-Departments of Political Science & History: 23rd Annual Critical Theory Roundtable
Ολόκληρο το κείμενο (αγγλικά - pdf) υπάρχει στον ιστότοπο του Επιστημονικού Κέντρου για την Κοινωνική Έρευνα στο Βερολίνο (Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung - WZB)
1. Οι αντιφάσεις της δημόσιας σφαίρας
Άν λάβουμε υπόψη τον διπλό μετασχηματισμό της δημόσιας σφαίρας [τόσο στο πεδίο του δημοσίου δικαίου, ειδικότερα των θεσμών στην ΕΕ και στα κράτη-μέλη της, όσο και στο πεδίο της κοινής γνώμης - ο Μπρούνκχορστ αναλύει αυτούς τους μετασχηματισμούς σε προηγούμενα υποκεφάλαια της παρούσας εισήγησης], κάποιες εντυπωσιακές δημόσιες εκδηλώσεις που διαπιστώνει η εμπειρική έρευνα και τις οποίες θα συνοψίσουμε παρακάτω, είναι εύκολο να ερμηνευθούν.
Yale University-Departments of Political Science & History: 23rd Annual Critical Theory Roundtable
Ολόκληρο το κείμενο (αγγλικά - pdf) υπάρχει στον ιστότοπο του Επιστημονικού Κέντρου για την Κοινωνική Έρευνα στο Βερολίνο (Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung - WZB)
1. Οι αντιφάσεις της δημόσιας σφαίρας
Άν λάβουμε υπόψη τον διπλό μετασχηματισμό της δημόσιας σφαίρας [τόσο στο πεδίο του δημοσίου δικαίου, ειδικότερα των θεσμών στην ΕΕ και στα κράτη-μέλη της, όσο και στο πεδίο της κοινής γνώμης - ο Μπρούνκχορστ αναλύει αυτούς τους μετασχηματισμούς σε προηγούμενα υποκεφάλαια της παρούσας εισήγησης], κάποιες εντυπωσιακές δημόσιες εκδηλώσεις που διαπιστώνει η εμπειρική έρευνα και τις οποίες θα συνοψίσουμε παρακάτω, είναι εύκολο να ερμηνευθούν.
Από τη μία πλευρά, συρρικνώνεται συνεχώς η εμπιστοσύνη στους ευρωπαϊκούς και εθνικούς πολιτικούς θεσμούς τα τελευταία 30 χρόνια, πράγμα που δείχνουν οι δημοσκοπήσεις των «ευρω-βαρόμετρων» και όχι μόνον· αυτά τα 30 χρόνια είναι οι δεκαετίες νεοφιλελεύθερων «μεταρρυθμίσεων», οι οποίες συνοδεύονται σε όλο τον κόσμο από επιθετικές εκστρατείες εναντίον του κράτους και εναντίον των κρατικών αντιπροσώπων και αξιωματούχων. Η παρουσία αυτού του θέματος στα Μέσα Ενημέρωσης είναι υψηλή και προκαλεί έντονες συζητήσεις επικριτικές προς το κράτος - συνήθως με αδιέξοδους αυτο-οικτιρμούς. Αυτό προβάλλεται διαρκώς από την τηλεόραση, τις εφημερίδες και άλλες Μέσα.1 Η συνήθης θεραπεία, όπως την παρουσιάζουν τα ηγεμονικά Μέσα Ενημέρωσης είναι πάντα η ίδια: λιγότερο κράτος (λες και η συνεχώς αυξανόμενη γραφειοκρατία είναι αποκλειστικά και μόνον πρόβλημα των δημόσιων οργανισμών), περισσότερες αγορές, χαμηλότερη φορολόγηση των κερδών και των περιουσιακών στοιχείων και χαμηλότεροι μισθοί, ειδικά στον εναπομένοντα δημόσιο τομέα (π.χ. εργαζόμενοι στους σιδηροδρόμους, εκπαιδευτικοί, κοινωνικές υπηρεσίες).